Nhà thÖ Hܧng DÜÖng VÛ ñình Thøy ñÜ®c Trao T¥ng Giäi Thܪng Vasyl Stus QuyŠn T¿ Do Vi‰t Væn 2007

(Thøy Sï - VNN) Hôm 6/4/07, tØ Genève, Liên H¶i Nhân QuyŠn ViŒt Nam ª Thøy Sï cho hay, Trung tâm Væn Bút Hoa Kÿ/PEN New England Çã quy‰t ÇÎnh trao t¥ng nhà thÖ tù nhân Hܧng DÜÖng VÛ ñình Thøy Giäi thܪng Vasyl Stus QuyŠn T¿ Do Vi‰t Væn 2007 (Vasyl Stus Freedom-to-Write Award).

ñây là ngÜ©i cÀm bút thÙ 10 trên th‰ gi§i ÇÜ®c vinh danh tØ khi có Giäi thܪng cao quš này. Trܧc nhà thÖ ViŒt Nam, H¶i ñÒng Tuy‹ n Ch† n Çã tuyên dÜÖng ông Recep Marasli, nhà thÖ Kurdistan (1998), bà Ferida Durakovic, thi sï Bosnie (1999), hai anh em ông Daniel & Philip Berrigan, nhà væn Hoa Kÿ và ông Alejandra Marcela Matus Acuna, nhà væn Chí L®i (2000), ông Mehrangiz Kar, nhà væn và luÆt sÜ Ba TÜ (2001), ông Grigory Pasko, nhà thÖ và nhà báo Nga (2002), ông Ali Al-Domaini, nhà thÖ và nhà væn Arabie Séoudite (2005) và ông Shi Tao, nhà thÖ và nhà báo Trung Hoa (2006).

Giäi thܪng Vasyl Stus QuyŠn T¿ Do Vi‰t Væn ÇÜ®c trao t¥ng cho nh»ng nhà væn nhà thÖ bÎ ngÜ®c Çãi ho¥c tù Çày chÌ vì Çã dùng ngòi bút Ç‹ diÍn Çåt nh»ng tÜ tܪng cûa h†. HÖn n»a, ÇÓi diŒn v§i ch‰ Ƕ ki‹m duyŒt và Çàn áp, lòng dÛng cäm cûa h† thÆt gÜÖng mÅu xÙng Çáng ÇÜ®c ca ng®i.

Giäi thܪng mang tên Vasyl Stus Ç‹ vinh danh nhà thÖ và nhà phê bình væn h†c nܧc Ukraine. Ông Vasyl Stus là ti‰ng nói lãnh Çåo cûa th‰ hŒ ông. Næm 1965, ông Vasyl Stus bÎ trøc xuÃt khÕi ViŒn Væn ChÜÖng thu¶c Hàn Lâm Vi Œn Khoa H†c Liên Sô vì ông phän ÇÓi nh»ng vø công an bí mÆt b¡t gi» các nhà dân chû ÇÓi kháng và nh»ng phiên tòa xº kín ngày càng nhiŠu thêm. BÎ bu¶c "t¶i khích Ƕng và tuyên truyŠ n chÓ ng Liên Sô", ông bÎ b¡t næm 1972 và bÎ k‰t án 5 næm tù trong tråi cÜ«ng bách lao công v§i ch‰ Ƕ kh¡c nghiŒt, kèm theo 3 næm lÜu Çày. Gia nhÆp Nhóm Nhân QuyŠn Helsinki Ukraine næm 1979, ông bÎ b¡t låi næm 1980 và m¶t lÀn n»a bÎ k‰t án 10 næm tù trong tråi cÜ«ng bách lao công v§i ch‰ Ƕ kh¡c nghiŒt kèm theo 5 næm lÜu Çày. Ông là nhà væn cuÓi cùng Çã ch‰t trong "Goulag Sô vi‰t", m¶t Çåi ÇÎa ngøc tØng ÇÜ®c ch‰ Ƕ C¶ng sän ViŒt Nam coi nhÜ tÃm gÜÖng. Ông Vasyl Stus mÃt ngày 4 tháng 9 næm 1985, m§i có 47 tu°i.

Nhà thÖ Hܧng DÜÖng VÛ ñình Thøy, tên thÆt Võ Lâm T‹, 59 tu°i, nguyên sï quan VNCH Ƕng viên th©i chi‰n ViŒt Nam, là tác giä cûa nh»ng bài thÖ rÃt truyŠn cä m. Nhi Šu bài ÇÜ®c sáng tác trong tråi tù c¶ng sän. ThÖ ông bi‹u l¶ tính nhân bän, tình yêu quê hÜÖng và lòng quš chu¶ng t¿ do. Ông bÎ lÜu Çày không xét xº Ç‹ "cäi tåo" trong các tråi tù lao công cÜ«ng bách tØ 1975 ljn 1978. Sau khi trÓn tråi tù Pleiku khoäng næm 1979, nhà thÖ ti‰p tøc tranh ÇÃu cho t¿ do dân chû và nhân quyŠn. Ông bÎ b¡t låi, bÎ k‰t án 20 næm tù và giam tåi tråi A20 Phú Yên. Khoäng næm 1984, ông tìm cách gªi tÆp thÖ "Trܧc tòa nhà Công lš" cûa ông ra bên ngoài nhÜng bÃt thành. B†n cai ngøc phát hiŒn ra bän thäo cûa ông. Án tù cûa ông bÎ xét låi. Nhà thÖ bÎ phåt thêm 12 næm tù n»a tåi m¶t phiên tòa lÜu Ƕng tÌnh Phú Yên thành lÆp ngay trong tråi tù. Ông bÎ hành hå, Çánh ÇÆp và bÎ hÜ m¶t m¡t. Chính bän án bÃt công Ç‹ trØng phåt ông vŠ "t¶i làm thÖ trong tình trång giam cÀm" và thái Ƕ dÛng cäm cûa nhà thÖ tù nhân trܧc båo l¿c áp bÙc dã man Çã gây xúc Ƕng H¶i ñÒng Tuy‹n Ch†n Giäi thܪng Vasyl Stus QuyŠn T¿ Do Vi‰t Væn, cÛng nhÜ nhiŠu væn h»u khác. Ngay tØ cuÓi næm 2004, Ñy ban Væn Bút QuÓc T‰ Bênh v¿c nhà Væn bÎ Çàn áp và cÀm tù b¡t ÇÀu quan tâm ljn trÜ©ng h®p ông và công nhÆn ông là m¶t tù nhân ngôn luÆn. RÒi tåi Bled, nܧc Slovénie, tháng 6 næm 2005 và tåi Berlin, nܧc ñÙc, tháng 5 næm 2006, ñåi h¶i Th‰ gi§i Væn Bút QuÓc T‰ thông qua hai Quy ‰t NghÎ vŠ ViŒt Nam do Trung tâm Væn Bút Thøy Sï Pháp Thoåi ÇŠ xܧng. Các Çåi bi‹u thay m¥t cho m¶t træm Trung tâm Væn Bút Çã ÇÒng thanh Çòi nhà cÀm quyŠn Hà N¶i phóng thích nhà thÖ Hܧng DÜÖng VÛ ñình Thøy cùng v§i các nhà cÀm bút dân chû ÇÓi kháng bÎ giam cÀm trái phép ª trong nܧc, nhÜ Phåm HÒng SÖn, NguyÍn VÛ Bình, v.v.

Ngày 19 tháng 4 næm 2007 t§i Çây, thân th‰, ti‹u sº nhà thÖ Hܧng DÜÖng VÛ ñình Thøy, tân khôi nguyên Giäi thܪng Vasyl Stus QuyŠn T¿ Do Vi‰t Væn 2007 và tân h¶i viên danh d¿ Trung tâm Væn Bút Hoa Kÿ/PEN New England, së ÇÜ®c gi§i thiŒu v§i báo chí trong m¶t Bu°i LÍ t° chÙc tåi nhà th© First Parish Unitarien Universalist Church, thành phÓ Cambridge, ti‹u bang Massachusetts Hoa Kÿ. CÛng vào dÎp này, Trung tâm Væn Bút Hoa Kÿ/PEN New England së còn trao t¥ng Giäi thܪng Thomas Paine QuyŠn T¿ Do Vi‰t Væn 2007 (Thomas Paine Freedom-to-Write Award) cho ông Piri Thomas, nhà væn Hoa Kÿ gÓc Phi châu và Porto Rico.