L‡i Phäi Tåi Ai?

Mõ Sàigòn

(SGT)

Doãn ñŠ Nam , ngÜ©i ª VÛ DÜÖng, tÌnh HÒ B¡c, n°i ti‰ng thông minh nên ÇÜ®c mË cha vô cùng yêu m‰n. M¶t hôm Doãn ông cho g†i ñŠ Nam ljn mà nói r¢ng:

- ñÒng tiŠn không mang låi cho con s¿ sung sܧng vŠ tinh thÀn, nhÜng ÇÓi v§i vÆt chÃt. Không có tiŠn quä là Çåi nån ai tai. Khó lòng vui sÓng!

Hàn thÎ nghe chÒng mª ÇÜ©ng nhÜ vÆy, bèn l¡c nhË Çôi vai, dz†t miŒng ti‰p:

- Con h†c giÕi, låi chæm, thì phäi bi‰t ch†n nghŠ nào... ÇÈ nhiŠu tiŠn m§i phäi. Ch§ ÇØng ham chu¶ng cái vÈ bên ngoài, ho¥c lš tܪng lung tung, mà ljn lúc... sáu mÜÖi læm låi trong ngÜ©i tay tr¡ng.

ñŠ Nam , nghe cha mË hát m¶t l©i nhÜ vÆy, bèn h‰t sÙc ngåc nhiên. TrÓ m¡t nói:

- Hôm trܧc con Çi h†c, thÀy có dåy r¢ng: "Duyên ki‰p! TiŠn båc không trä h‰t ÇÜ®c Çâu!" Nay cha mË låi xúi con tìm tiŠn nhÜ vÆy. Há ch£ng Çi ngÜ®c låi v§i tôn sÜ. MÀn ÇiŠu không Çúng?

Doãn ông nghe con giäi bày nhÜ vÆy, bèn l¡c ÇÀu mÃy cái rÒi Ç¥t tay lên vai con mà nói r¢ng:

- TrÜ©ng h†c và trÜ©ng Ç©i nhiŠu khi trái ngÜ®c nhau, nên l©i dåy cûa thÀy ch£ng có gì sai cä. Cha chÌ lo n‰u không có kim ngân, thì dÅu muÓn yêu cÛng h°ng sÙc hÖi Çâu mà yêu dài yêu t§i.

RÒi ngØng låi Ç‹ thª. Hàn thÎ nghe chÒng tÕ bày nhÜ vÆy, liŠn h§n hª ru¶t gan, nhào dzô phang t§i:

- ThÀy con là Çàn ông, låi m¶t mình ÇÖn chi‰c. ChÜa hŠ bi‰t cái kh° khi v® muÓn là gì, nên m§i Äu tä dåy con nh»ng ÇiŠu nhÜ th‰. Ch§ th¿c ra tâm lš Çàn bà, không chÌ d¿a vào... tÙ ÇÙc mà hi‹u thÃu ÇÜ®c Çâu!

ñŠ Nam , vÓn tr©i cho ham tìm ham h†c, nên khi bÎ mË úp mª ki‹u này, bèn khoái tÆn tim gan, hÃp tÃp nói:

- Cái này thÀy chÜa dåy. VÆy mË có th‹ vì hånh phúc cûa con sau này mà thÓ l¶ ÇÜ®c chæng?

Hàn thÎ cÜ©i tÜÖi Çáp:

- ñã là cha mË, ai låi muÓn con mình kh° bao gi©? HuÓng chi ÇÜ®c dÎp khai mª tâm con. Làm sao không dz§t?

ñoån, bܧc t§i tû chè lÃy ra chai rÜ®u Gò Çen. Rót m¶t ly cho chÒng, nºa ly cho mình, rÒi cao hÙng nói:

-Dù xây chín bÆc phù ÇÒ, không b¢ng làm phܧc cÙu cho m¶t ngÜ©i. NgÜ©i ngoài còn xä thân là vÆy, huÓng chi con mình. Lë nào im l¥ng mà coi Ç¥ng hay sao?

RÒi ¿c m¶t phát cho lòng tâm thông suÓt, Çoån ngÒi k‰ bên con. NhÕ nhË nói r¢ng:

- N‰u có dÎp Çi d¿ tiŒc cܧi, con hãy quan sát mà coi. ñàn bà xài ÇÒ giä nhiŠu, hay là con gái? Có phäi là Çàn bà không? Sao låi xäy ra c§ s¿ tùm lum nhÜ th‰? Tåi vì con gái Çang th©i xuân s¡c, nên v»ng tin vào s¿ hÃp dÅn và lôi cuÓn cûa mình, thành thº có xài ÇÒ giä cÛng phÀn træm không l§n. Còn Çàn bà, m¶t khi bóng ngã hoàng hôn - thì s® trܧc gÜÖng ngÒi ch‰t l¥ng - nên phäi vÎn vào cái bên ngoài Ç¥ng cÙu cái bên trong, là vì duyên c§ Çó. Låi n»a, con gái khi yêu thÜ©ng chÌ mong ÇÜ®c chung sÓng v§i ngÜ©i mình Çã ch†n, bÃt k‹ thÃt nghiŒp hay chÜa. BÃt k‹ có nhà hay Çi mܧn, bªi cÙ chæm b£m nghï r¢ng: ñÒng v® ÇÒng chÒng tát mÃy ao cÛng cån. Còn mÃy bà, m¶t khi gªi g¡m chuyŒn træm næm thÜ©ng phäi nhìn vào con sÓ. Næm thì tåm, sáu thì ngon æn, còn bäy thì ch£ng phäi Ç¡n Ço mÀn chi n»a. Con có hi‹u tåi sao không?

ñŠ Nam m¡t tròn nhÜ håt l¿u. Sºng sÓt Çáp:

- Chí làm trai nam b¡c Çông tây con còn có th‹ hi‹u ÇÜ®c, nhÜng ba cái chuyŒn sÓ si‰c ki‹u này. Ch£ng th‹ nào con hi‹u thÃu ÇÜ®c Çâu!

Hàn thÎ b‡ng bܧc ljn tû chè, rót tràn ly cån rÒi säng khoái nói:

- MuÓn thanh xuân muôn ngày ª låi thì phäi cÀn quÀn áo, giày dép, h¶t xoàn, tóm t¡t là hÀm bà l¢ng xá xíu. ñã vÆy còn phäi thÄm mÏ thÜ©ng xuyên. Nay chÖi ch‡ này, mai bÖm ch‡ n†, mÓt tÄy xóa tàn nhang, ngày kia låi ào cæng da m¥t. Thº hÕi, tiŠn ra nhiŠu nhÜ vÆy mà Çøng phäi ông thÀn không Çû trä... biu. ChØng mô m§i dính?

ñoån, chæm chú nhìn con. Tha thi‰t nói:

- LÃy nhau lúc trÈ Ç‹ nh© cÆy lúc già, mà muÓn có... lúc già Ç‹ nh© cÆy, thì lúc trÈ phäi có tiŠn cái Çã. Ch§ h°ng có gì thì ch£ng nh»ng lúc trÈ không vui, mà ljn lúc ræng long cÛng mình ên ÇÖn chi‰c!

TÓi Ãy, ñŠ Nam không làm sao ngû ÇÜ®c, bèn mª m¡t thao láo nhìn lên trÀn nhà, bÃt ch®t thÃy con thåch sùng ÇÖn lë chåy ra, bèn buÒn thiu nói:

- ThÀy ta tóc Çã båc, da Çã mÒi, mà còn Çi ª thuê, thì ch£ng trách ch» n® duyên ngàn Çêm không thÃy.

Qua ngày mai, lúc Doãn ông Çang ngÒi kéo thuÓc lào. Ch®t ñŠ Nam chåy vô. L¡p b¡p nói:

- Theo š cûa cha thì v§i th©i bu°i này, nghŠ nào mau giàu hÖn cä?

Doãn ông ph§n phª Çáp:

- XÙ sª này là xÙ sª cûa luÆt. VÆy luÆt sÜ là ngon lành hÖn cä.

ñŠ Nam låi hÕi:

- Trong trÜ©ng h®p ngÜ©i ta có š thÙc, tuân gi» luÆt lŒ Çàng hoàng, thì ch£ng lë Çói rã h†ng mà vui ÇÜ®c hay sao?

Doãn ông ÇÜa tay gãi c¢m mÃy cái, rÒi m§i thong thä giäi phân ÇiŠu hÖn thiŒt:

- Con còn nhÕ, chÜa hi‹u chuyŒn Ç©i nên m§i phí sÙc lo tào lao nhÜ th‰. Thº nghï mà coi: Con ngÜ©i ta, có th‹ š thÙc nhiŠu lÀn, nhÜng không th‹ š thÙc cä Ç©i - thì cái lúc không th‹ š thÙc cä Ç©i - con m§i Ç¥ng ngon æn. TiŠn vô trong túi.

ñŠ Nam . Cho dÅu nghe cha giäi bày nhÜ vÆy, nhÜng trong bøng h°ng yên, khi‰n cái lo cÙ luÄn quÄn loanh quanh trong lòng trong då, rÒi nhÜ không d¢n ÇÜ®c niŠm thôi thúc, m§i v¶i ljn cùng thÀy hÀu tÕ l¶ nguÒn cÖn Ç‹ cái lo kia ÇÜ®c Çôi phÀn rÖi nhË, nên vØa g¥p Çã lË mau bày tÕ, gÃp gáp nói:

- Con muÓn ch†n nghŠ Ç‹ làm k‰ mÜu sinh, mà cha hiŠn muÓn luÆt, ljn mË cÛng tuÒng y nhÜ th‰, thì con phäi làm sao?

ThÀy vØa Ç‹ Çi‰u cày xuÓng. Ch®t Çøng phäi câu này, bèn lË nhét m¶t bi, cÄn tr†ng Çáp:

- N‰u con cho ch» hi‰u là n¥ng thì nghe cha nghe mË. N‰u cho ch» hi‰u là nhË, thì nghe t¿ lòng con. Ch§ thÆt ra ta ch£ng có gì hÖn câu Çó!

ñŠ Nam låi hÕi:

- Con không t¿ quy‰t ÇÎnh, låi càng không muÓn mË cha buÒn lòng, thì con phäi làm sao?

ThÀy h‰t nhìn trò, rÒi låi dõi m¡t vào cõi mông lung, Üu tÜ Çáp:

- Không muÓn theo mình, låi không muÓn nghe cha thì chÌ còn cách là mau vŠ nghe v®. CÀm b¢ng chÜa có v® thì Çành cho sÓ phÆn n°i trôi, không b© không b‰n.

RÒi tiŒn tay nåp thêm m¶t bi n»a mà nói r¢ng:

- NghŠ Çi liŠn v§i nghiŒp. BÃt luÆn con ch†n m¶t nghŠ nào thì hãy nh§ ch» nghiŒp Ç¢ng sau. Bäo Çäm së ki‰t nhiŠu hung ít.

Nay nói vŠ Uy‹n thÎ là v® cûa Nam , ÇÜ®c Doãn ông rܧc vŠ sau khi Nam tÓt nghiŒp và ki‰m ÇÜ®c viŒc làm. Uy‹n thÎ, vÓn thích làm thÖ, thÜ©ng lÃy cänh mÜa n¡ng Çem vào chung sÓ phÆn, nên mây kéo thì buÒn, n¡ng r¿c låi vui, thành thº chÓn tâm can có Çôi phÀn lãng mån, nên khi bu°i rܧc dâu thÃy mÜa ào kéo t§i, liŠn ÇÙng t¿a lan can, n¥ng nh†c nói r¢ng:

- ñêm tân hôn là Çêm ÇËp nhÃt cûa m¶t Ç©i ngÜ©i, mà tr©i Ç° cÖn giông, thì cái nghïa mai sau e tan hàng mÃt lÓi!

KÎp ljn khi vŠ làm v®, låi thÃy Nam miŒt mài bên án thÜ. Lúc hÜ cÃu chuyŒn này, khi tra cÙu chuyŒn kia, khi‰n ch» phu thê mÃt Çi phÀn Ãm m¥n, nên nhân lúc æn cháo ÇÆu xanh cùng chÒng, bèn lo âu nói:

- BÙc tÜ©ng dù l§n c« nào, nhÜng có l‡ nhÕ, n‰u không kÎp th©i sºa chºa, cÛng có ngày sÆp mË nó Çi. Ch» phu thê cÛng tuÒng y nhÜ rÙa. N‰u chàng cÙ miŒt mài theo công viŒc, nay h†p ch‡ này mai h¶i ch‡ kia, mà bÕ quên Çi tu°i thanh xuân Çang trong nhà ngóng Ç®i, thì trܧc là l‡i Çåo làm chÒng. Sau gánh ch» Çau thÜÖng. Bªi thi‰p không can Çäm mà ch© lâu nhÜ th‰!

Nam nhìn m¥t v®, thÃy cä tr©i u ám, bèn xám cä m¥t mày. HÖ hãi Çáp:

- Ta c¿c nh†c ki‰m tiŠn là chÌ vì nàng. Sao låi trách ta?

Uy‹n thÎ b¿c tÙc Çáp:

- Tr©i sinh voi sinh cÕ, mà cho dÅu cÕ không kÎp... m†c cho voi, cÛng ch£ng nh¢m chi h‰t ráo.

ñŠ Nam . Cho dù m§i có v® lÀn ÇÀu, nhÜng cÛng hi‹u ÇÜ®c Çã là Çàn ông, thì chÌ nên nghe ch§ ÇØng bao gi© cãi v®, nên dÀu trong tâm buÒn nhÜ ÇÜa Çám, nhÜng vÈ bên ngoài cÛng ráng gÜ®ng làm vui, rÒi m§i thª ra mà nói này nói n†:

- Ép bu¶c thì không b¢ng t¿ nhiên. Thôi thì Ç‹ Çó rÒi tØ tØ ta sºa.

Mà nói h°ng phäi ch§ máy móc hÜ còn trông mong sºa ÇÜ®c, ch§ trong s§m chiŠu lë nào sºa tính ÇÜ®c hay sao, thành thº xuân t§i Çông qua vÅn còn nguyên nhÜ vÆy, khi‰n Uy‹n thÎ rÀu hÖn cha ch‰t, nên s§m tÓi giäi buÒn ª sân trܧc vÜ©n sau, khi‰n ñÒng HÙa ª sát bên m§i âm thÀm bäo bøng:

- ñàn bà có chÒng, mà phäi... Çem tâm s¿ trút ra cùng cây cÕ, thì không nói cÛng bi‰t ch¢ng æn træn quÃn. Vui ÇÜ®c hay sao?

Nghï vÆy, bèn giä b¶ ra tܧi rau, rÒi h¡ng gi†ng mà nói r¢ng:

- Giàu nghèo ÇŠu nhÜ nhau trên m¶t ch» tình. Có phäi vÆy chæng?

Uy‹n thÎ mïm cÜ©i Çáp:

- Phäi!

HÙa låi hÕi:

- Sau cÖn mÜa m§i ÇÜa dù. Có trÍ quá chæng?

Uy‹n thÎ ÇÜa tay bÈ m¶t nhánh cây, rÒi gÆt gù Çáp:

- TrÍ!

HÙa thÃy hÕi hai câu xuôi chèo mát mái cä hai, bèn hæng hái hÕi ti‰p:

- ñ©i thì ng¡n mà vui thú thì dài. Thân còn sÙc thì hãy h‰t mình mà tÆn hܪng. KÈo m¶t mai... lá Ç° muôn chiŠu, rÒi lúc Ãy có muÓn yêu thÜÖng cÛng không còn cÖ h¶i. Ch£ng u°ng l¡m Ü?

Uy‹n thÎ nghe ñÒng HÙa vÈ bày nhÜ vÆy, bèn rúng Ƕng châu thân, lÄm bÄm nói:

- ChÒng ta ham mê công viŒc ljn n‡i bÕ bê v® hiŠn - thì hånh phúc có ra Çi - cÛng không th‹ trách ta chút nào h‰t cä...