Không Th‹ Ch© ñ®i Gì Ÿ Ch‰ ñ¶ Này

Phåm Phú ñÙc

(VNN)

Sau gÀn m¶t næm nª r¶ các phong trào ÇÃu tranh dân sinh dân quyŠn, n°i bÆt nhÃt là khÓi 8406 và Liên Minh Dân Chû Nhân QuyŠn ViŒt Nam, có ngÜ©i tܪng r¢ng ch‰ Ƕ Çã ít nhiŠu thay Ç°i Ç‹ trª nên væn minh hÖn sau khi t° chÙc APEC và gia nhÆp WTO. NhÜng th¿c t‰ xäy ra không phäi nhÜ vÆy!

Nh»ng gia tæng Çàn áp ÇÓi v§i các nhà dân chû trong nܧc trong vài tuÀn qua Çã xác ÇÎnh månh më, ÇÓi v§i chúng ta và v§i "th‰ gi§i", r¢ng bän chÃt Ƕc tài và thô båo cûa ch‰ Ƕ vÅn không thay Ç°i. Và dù k‰ hoåch ÇÜ®c tính toán kÏ lÜ«ng tØ næm ngoái, nh»ng luÆn ÇiŒu bào ch»a cho các cu¶c Çàn áp này không có sÙc thuy‰t phøc bao nhiêu. T° ChÙc Quan Sát Nhân QuyŠn (Human Rights Watch) Çã phäi k‰t luÆn r¢ng Çây là m¶t trong nh»ng tÃn công tÒi tŒ nhÃt ÇÓi v§i các nhà ÇÓi kháng tåi ViŒt Nam trong 20 næm qua.

Các biŒn pháp xoa dÎu, áp l¿c, khûng bÓ, tù ÇÀy và thû tiêu thÜ©ng ÇÜ®c áp døng ÇÓi v§i các nhà bÃt ÇÒng chính ki‰n tåi ViŒt Nam . Nó không phäi là chuyŒn bÃt thÜ©ng gì dܧi ch‰ Ƕ này. LÎch sº cûa hÖn 60 næm qua tåi ViŒt Nam ÇÀy ¡p nh»ng b¢ng chÙng nhÜ th‰. HÖn n»a, hÀu h‰t các ch‰ Ƕ Ƕc tài ÇŠu s¤n sàng Çàn áp nh»ng nhà dân chû hay các th¿c th‹ nào có uy tín, có tÜ th‰ và có khä næng soi mòn quyŠn l¿c cûa h†.

Tuy ñäng C¶ng Sän ViŒt Nam (ñCSVN) ÇÀy kinh nghiŒm và sª trÜ©ng vŠ trÃn áp hay khûng bÓ tinh thÀn, tåi sao h† cÀn phäi ti‰p tøc sº døng các biŒn pháp Çê hèn nhÜ viŒc khÓng ch‰ ÇÓi v§i anh ñ‡ Nam Häi vào ThÙ Sáu 16/3/2007 vØa qua?

ñiŠu ch¡c ch¡n là h† Çã suy tính kÏ lÜ«ng Ç‹ soån k‰ hoåch trܧc khi hành Ƕng. H† thØa bi‰t r¢ng ñ‡ Nam Häi, qua nhiŠu lÀn kh£ng ÇÎnh b¢ng l©i nói và hành Ƕng, s¤n sàng ngÒi tù tØ khi dÃn thân vào con ÇÜ©ng ÇÃu tranh. ñÓi v§i anh, và nhiŠu ngÜ©i khác, cÛng ch£ng có gì mÃt mát hÖn khi phäi bܧc tØ nhà tù l§n (ÇÃt nܧc) sang nhà tù nhÕ (tråi giam). Anh và nhiŠu ngÜ©i š thÙc rÃt rõ r¢ng t¿ do và dân chû không t¿ nhiên mà có; phäi ÇÃu tranh, k‹ cä hy sinh, m§i có. Trܧc cÜ©ng quyŠn sª trÜ©ng vŠ båo l¿c và dÓi trá, anh luôn tÌnh táo, ôn hòa, nhÜng cÜÖng quy‰t th‹ hiŒn tinh thÀn "ñem Çåi nghïa Ç‹ th¡ng hung tàn, LÃy chí nhân mà thay cÜ©ng båo". ñ‡ Nam Häi luôn s¤n sàng ÇÓi thoåi v§i m†i ngÜ©i, k‹ cä công an thu¶c m†i cÃp hay nh»ng ngÜ©i còn nghi ng© thiŒn chí cûa anh. Anh có m¶t niŠm tin mãnh liŒt vào lš lë, công b¢ng và s¿ thÆt.

Trong ÇÃu tranh, ngÜ©i ta dùng l¿c, dùng trí, ho¥c cä hai. L¿c thì ñ‡ Nam Häi không có, và các phong trào dân chû cÛng còn quá y‰u. QuÀn chúng thì chÜa s¤n sàng nhÆp cu¶c. Trong ÇÃu trí, ch‰ Ƕ không nh»ng không thuy‰t phøc ÇÜ®c anh, mà ngÜ®c låi, anh luôn bày tÕ m¶t thái Ƕ bình tïnh và luôn dùng nh»ng lš luÆn v»ng ch¡c khi ÇÓi diŒn v§i cán b¶ c¶ng sän m†i cÃp. Ch¡c ch¡n h† không s¤n sàng chÃp nhÆn quan Çi‹m dân chû cûa anh nhÜng không vì th‰ mà anh s©n lòng. Do Çó, tuy rÃt ÇÖn Ƕc trong nh»ng lÀn bÎ ÇiŠu tra hay thÄm vÃn bªi m¶t l¿c lÜ®ng áp Çäo, h† vÅn không khuÃt phøc ÇÜ®c anh. TÃt nhiên, ch‰ Ƕ có th‹ bÕ tù anh bÃt cÙ lúc nào h† muÓn hay thÃy cÀn nhÜ là biŒn pháp sau cùng. NhÜng lš do h† chÜa làm nhÜ th‰, cho ljn gi© này, là vì h† nh¡m ljn møc tiêu l§n hÖn. H† muÓn tiêu diŒt KhÓi 8406, Liên Minh Dân Chû Nhân QuyŠn ViŒt Nam, và k‰ ljn là các Çäng phái, các phong trào, rÒi ljn các cá nhân chû l¿c. NhÜng trܧc h‰t, h† nh¡m ljn các thành phÀn trø c¶t Çang liên minh v§i nhau và h† áp døng các biŒn pháp tØ nhË Ç‰n månh.

ñÀu næm 2007, c¶ng sän Çã tìm cách khÓng ch‰ anh NguyÍn Phong cûa ñäng Thæng Ti‰n ViŒt Nam cÛng nhÜ nhiŠu ngÜ©i khác. BiŒn pháp khÓng ch‰ ÇÜ®c xem là "tÓi häo" trong lúc này vì nó vØa có khä næng phá Ç° m¶t t° chÙc, vØa Ç« mÃt m¥t v§i th‰ gi§i (không cÀn phäi b¡t bÕ tù m¶t sÓ khuôn m¥t tên tu°i). Tuy nhiên, h† Çã không thành công dÍ dàng nhÜ vÆy. Không dÍ gì khuÃt phøc các nhà ÇÃu tranh khi Çã quy‰t tâm và chÃp nhÆn bÎ trù dÆp, k‹ cä tù ÇÀy. ñÓi v§i luÆt sÜ Lê ThÎ Công Nhân và luÆt sÜ NguyÍn Væn ñài, các biŒn pháp xoa dÎu, hæm d†a, và khûng bÓ cÛng hoàn toàn thÃt båi nên cuÓi cùng c¶ng sän Çã phäi dùng biŒn pháp månh båo hÖn.

Th©i toàn trÎ, c¶ng sän l¶ng hành, t¿ tung t¿ tác, không coi dÜ luÆn th‰ gi§i ra gì, nhÜng thái Ƕ kiêu cæng và hung hæng Çó Çã không mang låi k‰t quä thuÆn l®i nào cho viŒc bang giao quÓc t‰, Ç¥c biŒt nhu cÀu xin viŒn tr® cûa ch‰ Ƕ. Tuy bän chÃt không thay Ç°i, ch‰ Ƕ Çã h†c và Çã rút tÌa kinh nghiŒm. Th©i nay, khi Çã chÃp nhÆn và gia nhÆp c¶ng ÇÒng nhân loåi, c¶ng sän phäi chÙng tÕ là Çã bi‰t tôn tr†ng luÆt chÖi quÓc t‰. Tuy th‰, vì các nhà ÇÃu tranh luôn luôn là n‡i ám änh và là mÓi Çe doå quyŠn l¿c cûa ch‰ Ƕ nên h† thay Ç°i chi‰n thuÆt ÇÓi phó v§i các nhà ÇÓi kháng. NhÜng møc Çích sau cùng, ÇÓi v§i ch‰ Ƕ hiŒn tåi, vÅn là phäi dÆp t¡t các phong trào dân chû m¶t cách nhanh nhÃt nhÜng êm th¡m nhÃt.

Qua bài "S¿ thÆt vŠ viŒc bãi bÕ NghÎ ñÎnh 31/CP ngày 14/4/1997" hay nh»ng phÕng vÃn dành cho phát ngôn nhân cûa ñäng Thæng Ti‰n ViŒt Nam vŠ viŒc anh NguyÍn Phong ngÜng hoåt Ƕng..., chúng ta có th‹ thÃy rõ s¿ khôn ngoan, t‰ nhÎ, cÜÖng quy‰t và nhân bän cûa n» luÆt sÜ Lê ThÎ Công Nhân, dù chÌ m§i 27 tu°i, nhÜng rÃt trܪng thành trong š thÙc, trong lš luÆn, và rÃt kinh nghiŒm, khôn khéo ÇÓi v§i các áp l¿c và thû Çoån cûa ch‰ Ƕ công an trÎ hiŒn nay. Cho nên viŒc b¡t giam và vu khÓng hai luÆt sÜ Lê ThÎ Công Nhân và NguyÍn Væn ñài vào ThÙ Ba 6/3/2007 là chuyŒn trܧc sau gì cÛng xäy ra trong k‰ hoåch nhiŠu bܧc cûa ch‰ Ƕ bªi vì hai vÎ vØa th‹ hiŒn tinh thÀn bÃt khuÃt vØa n¡m v»ng pháp luÆt Ç‹ våch trÀn nh»ng sai trái và phi pháp cûa c¶ng sän.

ñÓi v§i linh møc NguyÍn Væn Lš, khÓng ch‰ cÛng không ÇÜ®c, b¡t giam cÛng không xong, cho nên h† ÇÜa cha Lš vŠ m¶t nÖi xa (giáo xÙ B‰n Cûi) Ç‹ quän thúc cô lÆp Ngài. Vào ThÙ Ba 13/3/2007 vØa qua, c¶ng sän Çã dàn d¿ng Bän K‰t LuÆn ñiŠu Tra linh møc NguyÍn Væn Lš và nhiŠu nhà dân chû khác vŠ t¶i tuyên truyŠn chÓng phá nhà nܧc C¶ng Hòa Xã H¶i Chû Nghïa ViŒt Nam (CHXHCNVN) chi‰u theo ñiŠu 88 cûa B¶ LuÆt Hình S¿. Tin tØ trong nܧc cho bi‰t c¶ng sän có th‹ ÇÜa linh møc NguyÍn Væn Lš và các nhân s¿ trong ñäng Thæng Ti‰n ViŒt Nam ra xº vào ngày 30/3/2007. "T¶i" cûa cha Lš và m¶t sÓ nhà dân chû ÇÜ®c liŒt kê nhÜ sau:

"...Quá trình ÇiŠu tra cho thÃy: NguyÍn Væn Lš cùng ÇÒng b†n có nhiŠu hoåt Ƕng thu thÆp, soån thäo, in Ãn, tàng tr», tán phát nhiŠu tài liŒu có n¶i dung tuyên truyŠn chÓng Nhà nܧc CHXHCN ViŒt Nam nhÜ: xuyên tåc t¿ do tôn giáo hiŒn nay tåi ViŒt Nam, xuyên tåc chính sách, pháp luÆt cûa Nhà nܧc, tuyên truyŠn kêu g†i ngÜ©i khác tÄy chay cu¶c bÀu cº quÓc h¶i næm 2007 cûa Nhà nܧc CHXHCN ViŒt Nam; tr¿c ti‰p trä l©i phÕng vÃn các Çài phän Ƕng nܧc ngoài v§i n¶i dung xuyên tåc, nói xÃu Nhà nܧc CHXHCN ViŒt Nam..."

ñ†c bän cáo trång này, nh»ng ai hi‹u nguyên lš cûa dân chû pháp trÎ së cäm thÃy buÒn cÜ©i cho s¿ diÍn giäi Ãu trï vŠ pháp lš. Trong chính trÎ, bÃt cÙ m¶t vÃn ÇŠ nào cÛng có nhiŠu khía cånh Ç‹ nhìn, Ç‹ hi‹u, Ç‹ bênh v¿c hay phän ÇÓi, cho nên không có m¶t cá nhân nào, m¶t Çäng phái nào hay m¶t chính phû nào dám kh£ng ÇÎnh r¢ng mình hi‹u và Çúng tuyŒt ÇÓi vŠ m†i vÃn ÇŠ. Chúng ta ÇŠu là nh»ng con ngÜ©i bÃt toàn Çi tìm chân lš tuyŒt ÇÓi, nhÜng không ai có quyŠn tÓi thÜ®ng Ç‹ thÄm ÇÎnh Çâu là chân lš tuyŒt ÇÓi, nhÃt là trong chính trÎ. SuÓt 300 næm qua, trí thÙc hàng ÇÀu cûa nhân loåi Çã š thÙc rÃt rõ vŠ chính trÎ và tÜ tܪng nhÜ th‰ nên Çã dùng lš trí và lš luÆn cûa mình Ç‹ hình thành các th‹ ch‰ chính trÎ, tuy bÃt toàn, nhÜng vÅn là nŠn täng cho s¿ thæng ti‰n m¶t cách ít Ç° v« nhÃt. Kinh nghiŒm lÎch sº chÙng minh r¢ng quyŠn l¿c tuyŒt ÇÓi së dÅn ljn l¶ng hành, tha hóa và tham nhÛng. TØ cæn bän th¿c t‰ Çó, các ch‰ Ƕ dân chû phäi luôn có ba ngành LÆp Pháp, Hành Pháp và TÜ Pháp Ç‹ ki‹m soát và cân b¢ng nhau. Tòa án tÓi cao có trách nhiŒm và quyŠn hån cao nhÃt Ç‹ diÍn giäi š nghïa cûa các ÇiŠu luÆt tØ quÓc h¶i hay chính phû Ç‹ kh£ng ÇÎnh có h®p pháp, h®p hi‰n hay không. NhÜng dܧi ch‰ Ƕ Ƕc tài c¶ng sän, vì cä ba ngành ÇŠu n¢m dܧi s¿ ki‹m soát cûa m¶t Çäng, hay tŒ håi hÖn n»a, cûa m¶t thi‹u sÓ chóp bu trong Çäng, nên s¿ tùy tiŒn và vi hi‰n cÙ ti‰p tøc xäy ra và bao trùm m†i m¥t xã h¶i. Xuyên tåc và tuyên truyŠn, do Çó, là vÛ khí thÜ©ng tr¿c cûa ch‰ Ƕ này Ç‹ biŒn h¶ và Ç‹ tÒn tåi. Th‰ mà ngÜ©i chuyên sº døng nó thì quay låi vu khÓng và chøp mÛ ngÜ©i khác thì còn gì buÒn cÜ©i hÖn!

Thêm vào Çó, v§i các "t¶i" liŒt kê ª trên, n‰u Çem ra phân tích m¶t cách công minh dܧi ánh sáng cûa công lš, thì nó hoàn toàn n¢m trong phåm vi cûa quyŠn t¿ do thông tin ngôn luÆn. Trong m¶t nŠn dân chû thÆt s¿, ngÜ©i dân có quyŠn thu thÆp, soån thäo, in Ãn, tàng tr», tán phát m†i tài liŒu có n¶i dung tuyên truyŠn phän ÇÓi các nhà nܧc (chính phû) dân chû mà không ai bÎ hŠ hÃn gì. ChuyŒn phê bình nh»ng chính sách sai trái cûa chính quyŠn là chuyŒn xäy ra hàng ngày hàng gi© hàng phút; và trên m†i phÜÖng tiŒn: tØ báo chí, truyŠn thanh, truyŠn hình cho ljn Internet; ª m†i tÀng l§p hay giai cÃp xã h¶i; và tØ m†i nÖi chÓn nhÜ hãng xܪng cho ljn khuôn viên Çåi h†c. Th¿c t‰ thì không có m¶t chính quyŠn nào hoàn häo ljn Ƕ không có gì "xÃu" Ç‹ phê phán, k‹ cä khi chính quyŠn Çó thÆt s¿ dân chû và "cûa dân, do dân, vì dân". Thí dø sau Çây có th‹ làm cho m¶t sÓ ngÜ©i tåi ViŒt Nam không tin là thÆt. ñó là trÜ©ng h®p cûa David Hicks, m¶t công dân Úc ÇÜ®c nhóm khûng bÓ Al-Qaeda Çào tåo tåi Afghanistan và bÎ quân Ƕi MÏ b¡t gi» cuÓi næm 2001, rÒi bÎ giam gi» 5 næm qua tåi Guantanamo Bay. Có nh»ng luÆt sÜ và t° chÙc nhân quyŠn cûa Úc Çã phê bình thái Ƕ lãnh Çåm và thi‰u trách nhiŒm cûa chính phû Howard ÇÓi v§i viŒc bäo vŒ công lš cho David Hicks. Là m¶t tên khûng bÓ không th‹ chÓi cãi, nhÜng dù có là m¶t tên khûng bÓ, các nhà bäo vŒ nhân quyŠn cho r¢ng David Hicks cÀn phäi ÇÜ®c xét xº h£n hoi d¿a trên nŠn täng pháp lš cûa Hoa Kÿ hay quÓc t‰ chÙ không th‹ giam cÀm vô th©i hån nhÜ th‰ ÇÜ®c. Thû tܧng John Howard cûa Úc Çã phäi chÎu nh»ng phê phán cûa dÜ luÆn vŠ vø này.

Nói chung, các chính phû trong th‹ ch‰ dân chû thÜ©ng xuyên bÎ phía ÇÓi lÆp phê bình trong Çû m†i vÃn ÇŠ, và gi§i truyŠn thông cÛng nhÜ ngÜ©i dân thÜ©ng xuyên sº døng quyŠn t¿ do ngôn luÆn cûa mình Ç‹ bênh v¿c hay chÌ trích các chính sách quÓc gia. NgÜ©i dân trong th‹ ch‰ dân chû š thÙc rÃt rõ r¢ng cÃm Çoán quyŠn t¿ do ngôn luÆn là hành Ƕng triŒt tiêu s¿ thÆt và gi‰t ch‰t nŠn dân chû và quyŠn t¿ do. Không ai bÎ bÕ tù vì sº døng quyŠn t¿ do ngôn luÆn trong th‹ ch‰ dân chû cä. TØ Çó cho thÃy r¢ng chÌ có nh»ng ch‰ Ƕ thi‰u t¿ tin, ho¥c ÇÀy t¿ ti m¥c cäm thì m§i s® ngÜ©i dân phê bình, khi‹n trách. Nh»ng ngÜ©i lãnh Çåo có khä næng và bän lãnh thì không th‹ s® ÇÓi thoåi v§i ngÜ©i dân và tranh luÆn v§i phiá ÇÓi lÆp vŠ m†i vÃn ÇŠ cûa xã h¶i, tØ kinh t‰, chính trÎ, væn hoá cho ljn giáo døc, y t‰, môi trÜ©ng... Còn cu¶c ÇÓi thoåi bi‹u ki‰n cûa NguyÍn TÃn DÛng v§i ngÜ©i dân vào ngày 9/2/2007 qua s¿ ki‹m duyŒt cûa Çäng cÛng chÌ có giá trÎ bi‹u ki‰n, n‰u có, mà thôi.

Trª låi trÜ©ng h®p cûa ñ‡ Nam Häi, džc nh»ng l©i trÀn tình cûa anh vŠ biŒn pháp mà ch‰ Ƕ dùng gia Çình (cha, chÎ và con gái) cûa anh Ç‹ áp l¿c anh rút khÕi Liên Minh Dân Chû Nhân QuyŠn ViŒt Nam, nó chÌ chÙng tÕ s¿ hèn hå và y‰u kém cûa lãnh Çåo và ch‰ Ƕ. Rõ ràng h† chÌ muÓn khÓng ch‰ ho¥c cô lÆp các nhân vÆt trø c¶t cûa phong trào dân chû trong nܧc, qua Çó làm giäm thi‹u änh hܪng cûa các nhà dân chû và làm tiêu tan hy v†ng ÇÓi v§i nh»ng ai quan tâm ljn tình hình ÇÃu tranh cho ViŒt Nam. C¶ng sän Çã làm cho gia Çình anh s® hãi ljn Ƕ phäi næn nÌ, van xin anh, vì gia Çình và vì sÙc khoÈ cûa mË anh, Ç‹ anh chÃp nhÆn các yêu sách cûa h†.

ñây là m¶t loåi hình thÙc khûng bÓ ÇÓi v§i anh và gia Çình cûa anh. Nh»ng hành Ƕng khûng bÓ và hèn nhát này cÀn phäi bÎ lên án.

ñ‹ rõ hÖn, chúng ta cÀn bi‰t bän chÃt cûa khûng bÓ. M¶t ÇÎnh nghïa ph° thông mà gi§i chính trÎ tÜÖng ÇÓi ÇÒng thuÆn là r¢ng khûng bÓ là hành Ƕng sº døng (ho¥c Çe doå sº døng) các biŒn pháp båo l¿c m¶t cách cÓ š ho¥c có hŒ thÓng Ç‹ làm cho ngÜ©i khác phäi Çáp Ùng yêu sách ÇŠ ra, thí dø nhÜ phäi thay Ç°i các y‰u tÓ vŠ chính trÎ, tôn giáo hay š thÙc hŒ. Nó có th‹ dܧi hình thÙc cûa m¶t nhóm ngÜ©i hay m¶t mång lܧi liên k‰t nhiŠu nhóm ngÜ©i v§i nhau Ç‹ tÃn công vào m¶t chính quyŠn hay ngÜ©i dân cûa m¶t quÓc gia nào Çó. Ngoài ra, n‰u m¶t nhà nܧc nào Çó áp døng båo l¿c Ç‹ khÓng ch‰ ngÜ©i dân thì Çó cÛng là m¶t hình thÙc khûng bÓ, loåi này Ç¥c biŒt ph° bi‰n dܧi các th‹ ch‰ Ƕc tài.

Các hành Ƕng khûng bÓ này thÜ©ng ª dܧi dång th‹ xác, tinh thÀn hay tâm lš. Nó bao gÒm các hành Ƕng gi‰t chóc, làm thÜÖng tÆt, tra tÃn, Çe d†a và gây s® hãi lên ngÜ©i khác. Khûng bÓ Ç¥c biŒt nh¡m vào tác Ƕng chính là gây s® hãi. S® hãi là m¶t tâm trång tinh thÀn không lành månh và không ai muÓn bªi vì khi s® hãi, con ngÜ©i không th‹ suy nghï hay hành Ƕng m¶t cách sáng suÓt, và không còn khä næng ki‹m soát hành Ƕng cûa mình m¶t cách bình thÜ©ng n»a. Khä næng lš luÆn cûa h† cÛng bÎ suy giäm trÀm tr†ng khi s® hãi. S® hãi có th‹ làm cho ngÜ©i ta làm nh»ng viŒc Çi ngÜ®c låi š muÓn và lÜÖng tâm cûa h† khi ª trång thái bình thÜ©ng. Do Çó, khûng bÓ thÜ©ng ÇÓi nghÎch v§i các š tܪng và giá trÎ vŠ dân chû, t¿ do và xã h¶i dân s¿.

M¶t quÓc gia bÎ khûng bÓ tØ bên ngoài, thí dø nhÜ Hoa Kÿ bÎ nhóm Al-Qaeda tÃn công, thì ít ra còn ÇÜ®c chính phû cûa mình bäo vŒ (an ninh). Còn n‰u chính chính phû låi Çi khûng bÓ ngÜ©i dân tØ bên trong thì ai có th‹ bäo vŒ ÇÜ®c nhân quyŠn khi có s¿ chà Çåp? HiŒn nay, chính trÎ quÓc t‰ chû y‰u d¿a trên ÇÖn vÎ chính phû quÓc gia. Bang giao trên bình diŒn gi»a quÓc gia và toàn th‰ gi§i (qua cÖ ch‰ Liên HiŒp QuÓc) cÛng lÃy tiêu chuÄn chính phû làm nŠn täng, còn vai trò cûa các t° chÙc phi chính phû hay các công ty Ça quÓc chÌ là thÙ phø và không mang n¥ng tính pháp lš (m¥c dÀu änh hܪng cûa các công ty Ça quÓc rÃt Çáng k‹ trên bình diŒn quÓc t‰). CÛng vì th‰, vÃn ÇŠ vi phåm nhân quyŠn tåi các th‹ ch‰ Ƕc tài trên th‰ gi§i không ÇÜ®c giäi quy‰t thÕa Çáng vì nguyên t¡c tôn tr†ng chû quyŠn quÓc gia trong bang giao quÓc t‰. Nh»ng chính phû s¤n sàng nhäy vào can thiŒp nhÜ Hoa Kÿ, thí dø ÇÓi v§i trÜ©ng h®p Iraq, thì dù biŒn minh cho dân chû, ÇiŠu hi‹n nhiên là Hoa Kÿ luôn luôn hành Ƕng vì quyŠn l®i cûa mình là trên h‰t. Nói cách khác, áp l¿c nhân quyŠn hiŒn nay, Ç¥c biŒt qua Liên HiŒp QuÓc, chÌ mang tính cách tÜ®ng trÜng. Trung QuÓc, ViŒt Nam hay các th‹ ch‰ Ƕc tài hi‹u rÃt rõ s¿ hån ch‰ cûa áp l¿c quÓc t‰. Tuy th‰, n‰u Hoa Kÿ hay Liên HiŒp Âu Châu (European Union), hai th¿c th‹ l§n månh hàng ÇÀu cûa th‰ gi§i hiŒn nay, n‰u muÓn hay cÀn áp l¿c, thì các ch‰ Ƕ Çàn áp nhân quyŠn cÛng phäi "nhÜ®ng b¶" m¶t chút. VØa qua, Ngoåi Trܪng Condoleezza Rice tr¿c ti‰p nêu trÜ©ng h®p kš giä NguyÍn VÛ Bình v§i Phó Thû Tܧng CSVN Phåm Gia Khiêm trong bu°i g¥p g« vào gi»a tháng Ba, nên xác xuÃt NguyÍn VÛ Bình së ÇÜ®c thä t¿ do trong nay mai là rÃt cao. Do Çó, chúng ta không th‹ trông Ç®i gì ª quÓc t‰ trong viŒc giäi quy‰t vi phåm nhân quyŠn hay nån Ƕc tài tåi ViŒt Nam . Nh»ng ai quan tâm ljn ViŒt Nam phäi hi‹u rõ và phäi bi‰t cÀn làm gì Ç‹ Çem låi thay Ç°i rÓt ráo hÖn.

Cho dÀu NguyÍn VÛ Bình ÇÜ®c t¿ do trong nay mai, n‰u anh vÅn kiên trì con ÇÜ©ng ÇÃu tranh nhÜ cha Lš ch£ng hån thì nguy cÖ anh vào ngøc tù ti‰p cÛng rÃt cao (cho ljn khi nào công cu¶c ÇÃu tranh cho t¿ do dân chû ÇÜ®c thành công). Nói cách khác, dܧi ch‰ Ƕ Ƕc tài hiŒn nay, bÃt cÙ ngÜ©i dân nào trong xã h¶i này ÇŠu có th‹ bÎ giam cÀm vào bÃt cÙ lúc nào. Cø th‹ hÖn, n‰u cho r¢ng Çäng viên ñCSVN, quân Ƕi, công an... t°ng c¶ng khoäng 3 triŒu ngÜ©i, thì 80 triŒu ngÜ©i ViŒt Nam hiŒn nay Çang là nån nhân cûa ch‰ Ƕ, và dÍ dàng trª thành møc tiêu trù dÆp cûa ch‰ Ƕ n‰u t¿ dÜng n°i hÙng Çi "nói xÃu" nhà nܧc CHXHCNVN. Tuy nhiên, chÌ cÀn m¶t t› lŒ nhÕ cûa 80 triŒu ngÜ©i này chung vai sát cánh nhau thì cán cân quyŠn l¿c së quay vŠ phía ngÜ©i dân và l¿c lÜ®ng dân chû.

Tåi sao ngÜ©i dân ViŒt Nam phäi chÃp nhÆn m¶t ch‰ Ƕ nhÜ th‰ trong khi h† có th‹ cùng nhau xây d¿ng m¶t xã h¶i tÓt hÖn? Cho ljn bao gi© ngÜ©i ViŒt së ÇÙng dÆy nói "Quá Çû rÒi, không th‹ chÃp nhÆn thÙ rác rܪi này n»a!"

SÓng trong m¶t xã h¶i hoàn toàn mÃt t¿ do (n‰u có chÌ là thÙ xin - cho) và mÃt cä cÖ h¶i và khä næng Ç‹ làm m¶t ngÜ©i lÜÖng thiŒn, chúng ta không có hy v†ng gì Ç‹ duy trì tinh thÀn hào hùng bÃt khuÃt cûa t° tiên dܧi s¿ kŠm kËp cûa ch‰ Ƕ này. Chúng ta cÛng không có hy v†ng gì Ç‹ công lš và công bình ÇÜ®c tôn tr†ng hay bäo vŒ. Nó xuÓng cÃp ljn Ƕ, chính Hòa ThÜ®ng Thích Quäng ñ¶ phäi than thª trong cu¶c phÕng vÃn bªi Çài Á Châu T¿ Do r¢ng lÀn ÇÀu tiên ngài phäi xuÓng nܧc Ç‹ van xin nh»ng cán b¶ c¶ng sän tº t‰ m¶t chút Ç‹ ngài ti‰p xúc v§i phái Çoàn Na Uy trong nºa ti‰ng ÇÒng hÒ, nhÜng Çã bÎ tØ chÓi ngay. Hòa ThÜ®ng nói: "M¶t ngÜ©i ngoåi quÓc ljn, mà ngÜ©i ta cÛng không tha, và cÜ xº m¶t cách rÃt tŒ båc, rÃt là... rÃt là Ƕc ác. NhÜ vÆy thì ÇÓi v§i ngÜ©i ViŒt Nam h† còn coi ra gì?! ñó là cái tôi buÒn và tôi tûi, xÃu h° cho cái væn hóa, cái phong tøc, tÆp quán, cái Çåo ÇÙc, tÜ tܪng, truyŠn thÓng cûa ViŒt Nam . Nó không còn m¶t cái gì n»a!"

Rõ ràng, Hòa ThÜ®ng Thích Quäng ñ¶ bÎ xúc Ƕng månh nên m§i không kìm ÇÜ®c cäm xúc Ç‹ thÓt ra s¿ thÃt v†ng nhÜ th‰. ThÆt vÆy, "không còn cái gì n»a" Ç‹ nói vŠ ch‰ Ƕ này. Ch‰ Ƕ gì mà ngÜ©i làm luÆt (quÓc h¶i) thì chû y‰u vÅn là "Çäng cº, dân bÀu" Ç‹ gi» gh‰ gi» quyŠn cho h† cho Çäng. Bäo vŒ quyŠn l®i cûa ngÜ©i dân ÇÜ®c xem là thÙ phø, hình nhÜ không n¢m trong b°n phÆn cûa h†. Còn ngÜ©i thi hành luÆt (chính quyŠn) thì tuÿ tiŒn áp døng luÆt khi nào mình thích, và diÍn giäi theo cách mình muÓn. Còn ngÜ©i bäo vŒ luÆt (luÆt sÜ) thì låi bÎ b¡t b§ bÕ tù vì thi hành Çúng luÆt. Tòa án thì luôn có s¤n bän án kh¡t khe dành cho nh»ng nhà bÃt ÇÒng chính ki‰n.

Ai muÓn sÓng trong m¶t xã h¶i nhÜ th‰, dܧi m¶t ch‰ Ƕ nhÜ th‰?

Câu trä l©i, hi‹n nhiên, là nh»ng ngÜ©i Çang ÇÜ®c Ç¥c quyŠn Ç¥c l®i tØ ch‰ Ƕ này, Çang trøc l®i tØ guÒng máy chính quyŠn này, Çang ra sÙc vÖ vét tài sän quÓc gia vào túi riêng cûa h† và cûa Çäng. Cho nên, n‰u có ÇÜ®c cÖ h¶i Ç‹ so sánh và Ç‹ thÃu hi‹u m¶t xã h¶i væn minh, dân chû và quyŠn con ngÜ©i ÇÜ®c tôn tr†ng thì có lë không m¶t ngÜ©i dân nào phäi ch†n cái thiŒt là quái gª nhÜ hiŒn nay.

NhÜng muÓn thay Ç°i thì tÃt cä m†i ngÜ©i dân ÇŠu phäi góp phÀn thay Ç°i. Không cho th‰ hŒ cûa mình thì cho th‰ hŒ con em mình. Không phäi vì kinh t‰ hay chính trÎ thì nên vì lÜÖng tâm, Çåo ÇÙc, væn hoá, nhân phÄm, nhân cách... Chúng ta có hàng triŒu lš do chính Çáng Ç‹ g« bÕ s¿ cùm kËp hiŒn nay. M¶t ch‰ Ƕ quá bÃt nhân. Th©i cäi cách ru¶ng ÇÃt thì dùng con tÓ cha, v® tÓ chÒng; nay thì dùng cha mË, anh chÎ và con cái Ç‹ áp l¿c lên các nhà dân chû. H† không tØ nan thû Çoån nào Ç‹ Çåt cho ÇÜ®c møc tiêu.

Tôi tin r¢ng gi§i trí thÙc ViŒt Nam , c¶ng sän hay không c¶ng sän, ÇŠu hi‹u rõ bän chÃt cûa ch‰ Ƕ vì trí thÙc bi‰t dùng cái lš và cái trí Ç‹ thÄm thÃu vÃn ÇŠ. Các nhà lãnh Çåo tôn giáo tåi ViŒt Nam låi rành và kinh nghiŒm v§i h† hÖn ai h‰t. Các thÜÖng gia ViŒt Nam không thu¶c ch‰ Ƕ cÛng hi‹u rõ trò chÖi mình Çang n¡m cái lÜ«i chÙ không phäi cái cán, và bi‰t làm th‰ nào duy trì quyŠn l®i kinh doanh cûa mình Ç‹ không änh hܪng ljn quyŠn l®i cûa Çäng viên c¶ng sän khác. Nh»ng công nhân ViŒt Nam cÛng thØa bi‰t T°ng Liên ñoàn Lao ñ¶ng ViŒt Nam là do ai ÇiŠu khi‹n và có bäo vŒ ÇÜ®c quyŠn l®i gì cûa ngÜ©i lao Ƕng ViŒt Nam không. NhiŠu sinh viên h†c sinh ch¡c cÛng hi‹u r¢ng nh»ng gì h† Çang h†c vŠ lÎch sº, vŠ chính trÎ là m¶t s¿ nhÒi nhét và bóp méo, và h† cÛng chán ngán t§i tÆn c° vŠ v§i nŠn giáo døc ÇÀy tính giáo ÇiŠu và nhÒi s†. Và trên h‰t, có lë Çåi Ça sÓ dân t¶c ViŒt Nam ÇŠu nhÆn thÙc rõ r¢ng ch‰ Ƕ Çã Çi theo con ÇÜ©ng tÜ bän rÒi, m¶t thÙ tÜ bän hoang dã chÙ chÜa phäi tÓt ÇËp gì Ç‹ t¿ hào, nhÜng c¶ng sän vÅn cÓ chÃp và nguœ biŒn vŠ quá khÙ và vŠ con ÇÜ©ng ti‰n lên xã h¶i chû nghïa. Trên ÇÜ©ng Çi cûa h†, và ª m‡i khúc quanh cûa bÓi cänh chính trÎ Ç‹ phäi chuy‹n hܧng, h† Çã chà Çåp lên hàng triŒu ngÜ©i m¶t cách nhÅn tâm.

ñã quá Çû chÙng minh lÎch sº Ç‹ thÃy r¢ng không th‹ ch© Ç®i s¿ tº t‰ hay ÇiŠu tÓt lành tØ ch‰ Ƕ này. VÆt chÃt tuy phát tri‹n trong hai thÆp niên qua, nhÜng trong m¶t th‹ ch‰ dân chû thÆt s¿, s¿ phát tri‹n ch¡c ch¡n gÃp nhiŠu lÀn và trong chiŠu hܧng bŠn v»ng cÛng nhÜ lành månh môi trÜ©ng sÓng. T¿ do và nhân quyŠn cÛng ÇÜ®c tôn tr†ng hÖn trong th‹ ch‰ dân chû vì cæn bän nhÃt, ngÜ©i dân có s¿ ch†n l¿a Çäng nào và nhân s¿ nào thích h®p (bän lãnh, khä næng và Çåo ÇÙc) Ç‹ lãnh Çåo ÇÃt nܧc. Các tôn giáo ÇÜ®c t¿ do hoåt Ƕng và n¢m ngoài änh hܪng cûa chính phû. Các gi§i trí thÙc, sinh viên, chuyên gia ÇÜ®c quyŠn bàn vŠ các hܧng phát tri‹n ÇÃt nܧc hay các ngành chuyên môn, có quyŠn ch†n l¿a nh»ng môn mà mình thích h†c, và có th‹ thäo luÆn vŠ m†i tÜ tܪng chính trÎ hay tri‰t h†c trên th‰ gi§i chÙ không riêng gì chû nghïa Mác-Lê nhÜ hiŒn nay. NgÜ©i lao Ƕng ÇÜ®c quyŠn thành lÆp công Çoàn Ƕc lÆp Ç‹ bäo vŒ quyŠn l®i cûa mình và luôn có luÆt pháp công minh Ç‹ kiŒn tøng n‰u có tranh chÃp xäy ra...

Trong m¶t th‹ ch‰ dân chû, m†i chính ki‰n ÇŠu ÇÜ®c tôn tr†ng nên ph° quang chính trÎ phän änh tÜÖng ÇÓi ÇÀy Çû m†i khuynh hܧng, tÜ tܪng cûa xã h¶i. Tuy nhiên, trong m¶t th‹ ch‰ Ƕc tài, vì nhÃt ÇÎnh Çi theo m¶t khuynh hܧng nào Çó nên khoäng trÓng chính trÎ luôn hiŒn h»u Ç‹ các thành phÀn ÇÓi lÆp tranh thû quÀn chúng cho các giá trÎ t¿ do, dân chû và nhân bän. Xã h¶i nào càng t¿ do, nhân bän thì càng mang tính Ça nguyên, dân chû. Tuy m¶t xã h¶i dân s¿ hay m¶t nŠn chính trÎ dân chû nhÜ nói trên chÜa h£n Çã là m¶t xã h¶i hoàn chÌnh, nhÜng ít nhÃt, nó ÇÜ®c xây d¿ng trên nŠn täng v»ng ch¡c Ç‹ m†i ngÜ©i trong xã h¶i cùng nhau thæng ti‰n và cäi thiŒn cho tÓt ÇËp hÖn.

Nói tóm låi, tåi sao phäi chÃp nhÆn m¶t ch†n l¿a tÒi tŒ trong khi dân t¶c ViŒt Nam có th‹ ch†n m¶t giäi pháp tÓt hÖn rÃt nhiŠu, låi do chính mình làm ra? Th‹ ch‰ Çó tuy chÜa hiŒn h»u hôm nay nhÜng chúng ta có th‹ xây d¿ng, nhÜ ngÜ©i dân cûa các quÓc gia khác Çã tØng xây d¿ng, tØ hÖn 200 næm nay.

Phåm Phú ñÙc

Melbourne 23/3/2007