ñ¶c Tài ñ¶c ñoán

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

HÀu h‰t các trÈ em, khi ÇÜ®c hÕi vŠ thái Ƕ cûa cha mË, ÇŠu nói r¢ng cha mË chúng không muÓn chúng chÎu trách nhiŒm mà chÌ muÓn chúng làm ngay nh»ng công viŒc ÇÜ®c giao phó. Chúng cäm thÃy bÎ cha mË ra lŒnh m¶t cách Ƕc Çoán Ç‹ làm ngay các công viŒc trong nhà khi chúng chÜa cäm thÃy cÀn thi‰t phäi làm ngay lÆp tÙc. Do Çó mà chúng b¿c tÙc vì cäm thÃy có s¿ bÃt công ÇÓi v§i chúng.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

N‰u con cái Çang chÖi bóng ª sân hay Çang bÆn nói chuyŒn b¢ng ÇiŒn thoåi trong nhà mà cha mË bäo chúng mang rác ra ngoài hay Çi rºa bát Çïa thì chúng së trä l©i: "ñ‹ chút n»a con làm." Chúng trä l©i nhÜ th‰ vì cäm thÃy chÜa cÀn thi‰t phäi rºa bát chén hay Çem rác ra ngoài ngay lÆp tÙc, còn thì gi© cÖ mà.

Trong trÜ©ng h®p trên, có m¶t sÓ cha mË s® con cái mäi chÖi và mäi nói chuyŒn v§i bån bè qua ÇiŒn thoåi rÒi quên không mang rác ra ngoài hay quên rºa bát nên b¡t chúng phäi ngØng ngay viŒc nói chuyŒn hay thôi chÖi banh Ç‹ Çi làm viŒc. N‰u con cái không làm ngay, cha mË së quát tháo m¡ng chºi, và con cái së cãi låi. Th‰ là cä m¶t vÃn ÇŠ lôi thôi.

ViŒc cha mË cÙ n¢ng n¥c Çòi hÕi con cái phäi làm ngay lÆp tÙc chÌ cÓt Ç‹ cho cha mË yên lòng, chÙ không nghï gì ljn s¿ tiŒn nghi cûa con cái. ñây là thái Ƕ có vÈ ích k› và bÃt công ÇÓi v§i con cái.

Trong trÜ©ng h®p trên, cha mË nên d¥n các con: "Khi nói chuyŒn xong hay chÖi banh xong thì nh§ rºa bát chén hay nh§ bÕ rác ra ngoài cho má nghe!" NhÜ th‰ thì thÆt là ÇËp! Nên cho chúng có s¿ co giãn Ç‹ lo công viŒc. Tuy nhiên, không th‹ Ç‹ chúng hoàn toàn t¿ do ÇÎnh liŒu muÓn làm lúc nào thì làm. Nên giäi thích cho chúng bi‰t không bao gi© Ç‹ ljn ngày mai nh»ng viŒc có th‹ làm ÇÜ®c hôm này.

TrÈ thÜ©ng có tính hay quên nh»ng gì chúng có b°n phÆn làm mà không thích thú hay không có l®i ngay cho chúng. TŒ hÖn n»a là chúng cho viŒc quên này là lš do Ç‹ bào ch»a cho viŒc không làm tròn b°n phÆn. ñôi khi chúng nói là chúng không hi‹u phäi làm ngay m§i ÇÜ®c. Chúng không hi‹u r¢ng quên làm nh»ng gì cha mË Çã d¥n, không quan tr†ng ÇÓi v§i chúng, nhÜng là ÇiŠu bÃt hi‰u và vô lÍ ÇÓi v§i cha mË. N‰u Ç‹ cho trÈ hoàn toàn t¿ do làm hay không làm thì công viŒc không bao gi© hoàn thành.

Các nhà giáo døc và các bÆc cha mË có kinh nghiŒm ÇŠu nhÆn thÃy r¢ng cÀn thÜÖng lÜ®ng v§i trÈ vŠ phÀn vø phäi hoàn tÃt, th©i hån phäi hoàn tÃt, và trách nhiŒm phäi hoàn tÃt. ñây m§i là k‰ thÜ®ng sách Ç‹ giúp trÈ hoàn thành công viŒc ÇÜ®c giao phó.

5. Nóng GiÆn, G¡t GÕng, và ñánh ñÆp TrÈ

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Có nhiŠu bÆc cha mË hay n°i giÆn, quát tháo, thÆm chí còn Çánh ÇÆp trÈ m‡i khi chúng làm ÇiŠu gì sai lÀm, nhÃt là khi cha mË Çã nh¡c nhiŠu lÀn mà trÈ vÅn m¡c phäi. Ch£ng hån nhÜ Çã có nh»ng bÆc cha mË chºi con nhÜ sau: "Tao Çã bäo mày nhiŠu lÀn rÒi, sao mày không nghe. ñÒ con mÃt dåy." Nh»ng s¿ quát tháo nhÜ vÆy chÌ làm cho trÈ cäm thÃy bÎ áp bÙc kiŠm tÕa.

S¿ quát tháo nóng nÄy cûa cha mË, n‰u cÙ diÍn ra ÇŠu ÇŠu, së làm phÜÖng håi t§i s¿ liên hŒ tình cäm gi»a cha mË và con cái. ñiŠu này có nghïa là n‰u ta cÙ nóng giÆn hay quát tháo, trÈ së phäi chÎu Ç¿ng, bào ch»a, hay chÓng låi. TÃt cä các ÇiŠu này, n‰u xäy ra ÇŠu, së không tÓt ÇËp cho cä hai bên và có khi còn phäi "vô phúc Çáo tøng Çình" n»a.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

Các nhà giáo døc và m¶t sÓ phø huynh có kinh nghiŒm ÇŠu nhÆn thÃy viŒc quát tháo con cái không giúp ích cho viŒc dåy trÈ cä. N‰u trÈ làm sai hay m¡c phäi l‡i lÀm, cha mË nên ng†t ngào khuyên bäo, nói chuyŒn thân mÆt v§i chúng Ç‹ tìm hi‹u và giúp chúng cäi ti‰n. N‰u nóng giÆn quá, cha mË nên cÀn th©i gian cho nó ngu¶i Çi, bình tïnh låi, và bäo con cái là mình së nói chuyŒn v§i chúng sau.

Khi nóng giÆn và la hét trÈ, cha mË không th‹ làm cho chúng l¡ng nghe mà chúng còn tìm cách bào ch»a và cãi låi m¶t cách vô lÍ n»a. Khi bình tïnh, cha mË m§i sáng suÓt, nói chuyŒn m§i h®p tình h®p lš, và con cái m§i l¡ng nghe và có cÖ h¶i trình bày š ki‰n cûa chúng. Có ÇÓi thoåi bình tïnh, Çôi bên m§i thông cäm nhau và vÃn ÇŠ ÇÜ®c giäi quy‰t °n thÕa.

Có trÜ©ng h®p cha mË càng quát tháo, trÈ së h†c cách quát tháo Çó Ç‹ quát tháo låi cha mË cÓt Ç‹ lÃy phÀn th¡ng vŠ mình và Ç‹ làm cho cha mË "câm miŒng" låi. N‰u trÜ©ng h®p này xäy ra thì cä là m¶t ÇiŠu tŒ håi Çáng ti‰c. Cha mË quát tháo con cái tÙc là Çã không tôn tr†ng nhân vÎ và tÜ cách cûa trÈ mà còn làm gÜÖng xÃu cho trÈ n»a. Chúng låi së quát tháo con cái chúng sau này. Nên nh§ r¢ng ÇÓi thoåi trong ôn hòa cªi mª, kính trên tr†ng dܧi, và l¡ng nghe nhau, chúng ta m§i Çåt t§i k‰t quä tÓt ÇËp ÇÜ®c.

6. BÃt CÙ Ai CÛng Có Lúc Sai LÀm

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Có nhiŠu bÆc cha mË không chÎu nhÆn l‡i khi lÀm lÅn, s® r¢ng làm nhÜ th‰ së khó dåy các con. NhiŠu bÆc cha mË có l‡i nhÜng cho mình cái quyŠn có l‡i, không làm gÜÖng cho trÈ mà còn m¡ng chºi chúng Ç‹ át cái l‡i cûa mình Çi, và coi Çó là viŒc cûa ngÜ©i l§n.

Có m¶t sÓ cha mË không gi» l©i Çã hÙa mà Çôi khi còn nói dÓi trÈ n»a. Con cái hi‹u h‰t nh»ng hành Ƕng và l©i nói cûa cha mË mà chúng không muÓn nói ra thôi. Nh»ng ÇiŠu này làm trÈ hoang mang và trª nên bܧng bÌnh khó dåy và coi thÜ©ng cha mË.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

Khi có l‡i, cha mË hãy nhÆn l‡i dù là ÇÓi v§i con cái ª tu°i tiŠn h†c ÇÜ©ng. Ch£ng hån nhÜ nhÆn l‡i b¢ng cách nói: "Má có l‡i v§i con, má lÃy làm buÒn l¡m, má xin l‡i con. LÀn t§i má së không Ç‹ viŒc này xäy ra n»a!"

ThÆt cä là phép nhiŒm mÀu cûa l©i xin l‡i! TrÈ Çang khóc mà mË ôm vào lòng và xin l‡i chúng, chúng së nín ngay và mÌm cÜ©i sung sܧng. Xin l‡i có tác døng rºa såch m†i tÙc giÆn trong lòng và làm hai bên thân yêu nhau hÖn Ç‹ b¡t ÇÀu tÃm thÎnh tình m§i tÜÖi mát hÖn. Cha mË xin l‡i con cái còn làm trÈ cäm thÃy cha mË không Ƕc Çoán, không lÃy quyŠn ngÜ©i l§n Ç‹ uy hi‰p chúng mà còn tÕ ra tôn tr†ng chúng n»a. ñây là tinh thÀn giáo døc nhân bän vÆy.

Quan tr†ng hÖn h‰t trong viŒc nhÆn l‡i và xin l‡i là cha mË Çã làm gÜÖng cho con cái trong viŒc nhÆn l‡i và xin l‡i. Ngoài ra, viŒc này còn dåy chúng cách ÇÓi xº v§i tha nhân cÛng nhÜ th‰, tÙc là bi‰t nhÆn l‡i m‡i khi chúng có gì sai quÃy. BÃt cÙ ai cÛng có lúc sai lÀm, sai lÀm mà nhÆn là mình sai thì mÓi liên hŒ gi»a nh»ng ngÜ©i trong gia Çình cÛng nhÜ mÓi liên hŒ v§i tha nhân m§i ÇÜ®c cäi thiŒn. NhÆn s¿ sai lÀm cûa mình và xin l‡i ngÜ©i không có gì là xÃu cä mà còn làm tæng giá trÎ con ngÜ©i cûa ta thêm. ñó là ngÜ©i bi‰t phøc thiŒn.

7. Không Tôn Tr†ng Ý Ki‰n TrÈ

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Cha mË thÜ©ng hay Ƕc Çoán. Khi có ÇiŠu gì mà trÈ không ÇÒng š, cha mË thÜ©ng hay lÃy quyŠn cha mË Ç‹ ép bu¶c chúng nghe theo. Ch£ng hån nhÜ Çã có nh»ng bÆc cha mË nói v§i con: "Tao Çã bäo mày nhÜ vÆy, phäi nghe, không ÇÜ®c cãi!" ViŒc này th‹ hiŒn tinh thÀn Ƕc Çoán và không tôn tr†ng š ki‰n cûa trÈ.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

Nên nh§ m¶t ÇiŠu là không phäi š ki‰n cûa mình luôn luôn Çúng và š ki‰n cûa trÈ luôn luôn sai. TrÈ có lš cûa trÈ, ngÜ©i l§n có lš cûa ngÜ©i l§n. Khi có s¿ bÃt ÇÒng š ki‰n v§i con cái, cha mË nên l¡ng nghe chúng trình bày và tôn tr†ng š ki‰n cûa chúng. ñây là tinh thÀn dân chû mà cha mË cÀn phäi tÆp cho con cái ngay tØ trong ngÜ«ng cºa gia Çình Ç‹ sau này chúng m§i có tinh thÀn dân chû khi làm viŒc ngoài xã h¶i.

Chúng tôi Çã chính m¡t thÃy có m¶t sÓ cha mË áp døng tinh thÀn dân chû Ç‹ dåy các con cûa h†. HiŒn nay chúng ÇŠu khôn l§n trong tinh thÀn dân chû và ÇŠu thành công ngoài xã h¶i.

Cha mË phäi l¡ng nghe chúng m¶t cách chân thành, chÙ ÇØng làm cho có lŒ rÒi vÅn b¡t trÈ nghe theo mình. L¡ng nghe chân thành có nghïa là sau khi nghe trÈ trình bày, ta phäi suy nghï vŠ vÃn ÇŠ Çó Ç‹ xem có th‹ chÃp nhÆn š ki‰n cûa trÈ hay không, thäo luåän v§i chúng cho ra lë, hay dùng biŒn pháp dung hòa š ki‰n cûa trÈ và cûa cha mË. ñây là tinh thÀn giáo døc nhân bän vÆy.

ñØng bao gi© vì t¿ ái và lÃy quyŠn làm bÓ mË mà Çàn áp š ki‰n cûa trÈ hay ra lŒnh cho chúng phäi nghe theo š cûa mình. N‰u bÎ Çàn áp, trÈ së "khÄu phøc mà tâm bÃt phøc," rÃt có håi cho s¿ phát tri‹n cäm xúc và trí thông minh cûa trÈ sau này.

Ch£ng may bu¶t miŒng nói ra nh»ng gì mà chính mình thÃy vô lš, cha mË cÛng nên t¿ š rút låi. Chính cha mË cÛng nên t¿ hi‹u là không phäi mình luôn luôn Çúng Çâu. Khi mình làm gì Ç‹ trÈ cäm thÃy b¿c b¶i, nên giäi thích hay rút låi l©i nói cûa mình. NhÜ th‰, trÈ së cäm thÃy chúng ÇÜ®c tôn tr†ng, ÇÜ®c Ç‹ š, và ÇÜ®c thÜÖng yêu. Tuy nhiên, không nên Ç‹ trÈ l®i døng hÀu Çòi cho ÇÜ®c nh»ng gì không h®p tình lš. Con cái rÃt khôn ngoan và bi‰t l®i døng lòng thÜÖng yêu cûa cha mË.

Cha mË cÀn phäi rõ ràng, gia pháp là gia pháp, viŒc h†c là viŒc h†c, và viŒc chÖi là viŒc chÖi. Nh»ng viŒc liên quan t§i s¿ giúp Ç« trong gia Çình, viŒc h†c, trÆt t¿ ngæn n¡p, lÍ phép, hi‰u thäo, kính nhÜ©ng, gi» gìn sÙc khÕe và vŒ sinh, v.v. ÇŠu phäi ÇÜ®c minh båch giäng giäi cho trÈ Ç‹ chúng t¿ nguyŒn làm theo. ViŒc này không th‹ sao lãng ÇÜ®c.

8. BuÒn PhiŠn và ThÃt V†ng VŠ Con Cái

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Có m¶t sÓ cha mË rÃt buÒn phiŠn vŠ nh»ng l©i nói vô lÍ, khiêu khích, và có vÈ bÃt hi‰u cûa con cái. TØ Çó, cha mË sinh ra chán nän và có khi tØ bÕ con cái. VÃn ÇŠ cûa cha mË ª Çây là thi‰u ki‰n thÙc vŠ tâm lš cûa con cái và không bi‰t cách ÇÓi xº v§i chúng.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

Các nhà tâm lš giáo døc ÇŠu nhÆn thÃy r¢ng nhiŠu trÈ trêu tÙc bÓ mË vì bÓ mË làm chúng b¿c tÙc. ñôi khi chúng cãi låi và nói l©i h‡n láo m¶t cách bÃt hi‰u nhÜ: "BÓ dã man quá!" Có ÇÙa còn nói: "MË tàn nhÅn quá! C٠ljn b»a cÖm là chºi con, con không th‹ nào nuÓt ÇÜ®c!" ñây là phän Ùng t¿ nhiên cûa trÈ, không phäi là chúng cÓ tình nhÜ th‰.

Trong trÜ©ng h®p nhÜ trên, không nên có phän Ùng tiêu c¿c ngay mà nên cho nó qua Çi Ç‹ sau này có dÎp së giäng giäi cho chúng hi‹u. Cha mË càng chºi m¡ng, con cái càng cãi h‡n láo. Vô tình cha mË làm cho chúng Çi sâu vào s¿ h‡n láo, vô lÍ, và bÃt hi‰u nhiŠu hÖn. GiÆn mÃt khôn là vÆy. Nên nói v§i các con là: "Con hãy suy nghï låi nh»ng l©i Çã nói, bÓ có chút viŒc cÀn làm ngay. TÓi nay bÓ con mình së bàn chuyŒn này sau." Møc Çích l©i nói này là làm cho không khi b§t cæng th£ng Ç‹ hai bên có thì gi© suy nghï låi.

Nói chuyŒn trong ôn hòa bao gi© cÛng có k‰t quä tÓt ÇËp hÖn. Th¿c s¿ thì tu°i trÈ hay bÒng b¶t, g¥p Çâu nói ÇÃy. Các con chÌ phän Ùng thi‰u suy nghï mà thôi. Chúng th¿c không có lòng h‡n láo nhÜ vÆy. Hãy quên và tha thÙ cho chúng, ÇØng chÃp nhÃt các con, và Ç®i dÎp thuÆn tiŒn hãy nói ng†t ngào khuyên bäo chúng trong tình thÜÖng yêu ÇÀm Ãm. M†i viŒc së Çâu vào ÇÃy.

9. Quá Tò Mò và Làm MÃt M¥t TrÈ

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Có m¶t sÓ cha mË làm mÃt m¥t con cái hay làm cho con cái phäi bÓi rÓi thËn thùng trܧc m¥t bån bè cûa chúng. M¶t sÓ phø huynh låi quá tò mò vŠ tâm tÜ tình cäm cûa con em mình và muÓn ki‹m soát ch¥t chë tØ hành Ƕng ljn tÜ tܪng cûa con em. Nh»ng ÇiŠu này, n‰u xäy ra, chÌ làm håi cho mÓi thân tình gi»a cha mË và con cái mà thôi. K‰t quä là trÈ së bÕ nhà ra ª riêng, sÓng nh© tiŠn tr® cÃp xã h¶i, æn chÖi bøi Ç©i, hoàn toàn t¿ do mà tÜÖng lai Çen tÓi.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

Con cái sÓng ª ÇÃt B¡c MÏ này không muÓn cha mË quá tò mò vào Ç©i tÜ cûa chúng, ch£ng hån nhÜ hÕi vŠ bån trai bån gái cûa chúng và ki‹m soát m†i tÜ tܪng cùng hành Ƕng cûa chúng. VÆy các bÆc cha mË không nên quá th¡c m¡c tò mò vŠ nh»ng viŒc này. Tuy cha mË không nên quá tò mò, nhÜng cÛng phäi xem có gì cÀn phäi góp š v§i chúng không. N‰u góp š, phäi góp š m¶t cách kín Çáo và t‰ nhÎ m§i ÇÜ®c.

TØ c° chí kim và tØ Âu t§i Á, các nhà giáo døc ÇŠu ÇÒng š là trÈ em s® nhÃt là s¿ mÃt m¥t, nhÃt là mÃt m¥t v§i bån bè, Ç¥c biŒt là bån trai hay bån gái cûa chúng. N‰u bÎ mÃt m¥t, con cái së có phän Ùng khÓc håi không th‹ lÜ©ng ÇÜ®c. VÆy cha mË không nên phê bình hay khuyên bäo con cái trܧc m¥t bån bè cûa chúng. Không nên nói v§i bån bè cûa các con vŠ nh»ng chuyŒn kÿ cøc n¿c cÜ©i hÒi chúng còn nhÕ, nhÃt là v§i bån trai hay bån gái cûa chúng. Ngay cä viŒc khoe khoang con cái mình v§i bån bè cûa chúng låi càng phäi tránh. ViŒc khoe khoang này së làm cho con mình ngÜ®ng và xÃu h° v§i bån bè.

Khi các con có bån ljn chÖi, cha mË cÛng không nên hÕi bån cûa chúng vŠ chuyŒn Ç©i tÜ, ch£ng hån nhÜ hÕi chuyŒn vŠ bån trai bån gái hay gia cänh cûa chúng. Cha mË chÌ nên ti‰p chuyŒn qua loa v§i các bån cûa con rÒi Ç‹ cho các con và bån bè cûa chúng ÇÜ®c t¿ do trò chuyŒn.

Con em mình cÛng bi‰t xÃu h° vŠ nh»ng chuyŒn không mÃy tÓt ÇËp trong gia Çình mà chúng g†i là "family secret." Chúng không muÓn Ç‹ nh»ng chuyŒn này cho ngÜ©i ngoài bi‰t. VÆy các bÆc cha mË nên cÓ gi» sao cho gia Çình ÇÜ®c tÓt ÇËp vŠ m†i m¥t Ç‹ cho con cái có thêm phÀn hãnh diŒn.

III. K‰t LuÆn

TrÈ con không có ác š. Nh»ng ÇiŠu lÀm l‡i chúng phåm phäi ÇŠu là lë ÇÜÖng nhiên phäi có Ç‹ phát tri‹n và khôn l§n thành ngÜ©i. Trong rÃt nhiŠu trÜ©ng h®p, trÈ không có š muÓn phåm l‡i, chÌ l« làm hay làm do ngoài š muÓn cûa chúng mà thôi. Ngay cä khi con cái Çã ÇÜ®c nuôi dåy khôn l§n và thành Çåt rÒi, n‰u cha mË có làm ÇiŠu gì mà các con cäm thÃy xÃu h°, thÃt v†ng, hay thiŒt ljn quyŠn l®i cûa chúng, chúng vÅn còn h‡n láo và có cº chÌ cùng l©i nói bÃt hi‰u. N‰u ÇiŠu này xäy ra, các bÆc cha mË cÛng ÇØng buÒn.

Chúng h‡n láo và có cº chÌ cùng l©i nói bÃt hi‰u là vì chúng quá thÃt v†ng vŠ nh»ng gì cha hay mË Çã làm. ñiŠu này cÛng dÍ hi‹u vì "BŠ trên ª ch£ng chính ngôi, Ç‹ cho bŠ dܧi chúng tôi h‡n hào." Ngoài ra, nh»ng ÇÙa con có thái Ƕ nhÜ th‰ cÛng tåi vì bÓ hay mË không bi‰t khuyên bäo và giäi nghïa cho các con. Chúng có thái Ƕ không phäi v§i mË thì bÓ phäi giäi nghïa cho chúng bi‰t, ch£ng hån nhÜ: "Dù sao chæng n»a, mË cÛng là mË cûa các con, Çã dày công mang n¥ng ÇÈ Çau, và nuôi các con khôn l§n. Các con có ngày nay phÀn l§n là nh© công mË. Các con không nên có thái Ƕ v§i mË nhÜ vÆy kÈo vŠ sau hÓi không kÎp. Chính bÓ cÛng rÃt buÒn vŠ thái Ƕ cûa các con ÇÓi v§i mË."

ñây là m¶t nghŒ thuÆt Ç‹ cha mË c¶ng tác dåy bäo các con. Chúng h‡n láo v§i ngÜ©i này thì ngÜ©i kia ÇÙng ra giäng dåy cho chúng m¶t cách ng†t ngào thì có hiŒu quä hÖn. ñiŠu quan tr†ng là phäi hi‹u r¢ng dù th‰ nào các con vÅn yêu m‰n cha mË. Vì yêu vì kính mà chúng Çôi khi có cº chÌ h‡n láo mà không bi‰t, chúng không có hÆu š. Cha mË cÀn phäi tha thÙ mà không nên chÃp nhÃt các con. Có nhÜ th‰, tâm hÒn cha mË m§i ÇÜ®c thoäi mái, t¿ nhiên con cái së phäi æn næn, và m†i viŒc së tÓt ÇËp.

M¶t nhà giáo døc và tâm lš h†c Çã có nhÆn xét r¢ng con cái h‡n láo và hÜ hÕng là do l‡i ª cha mË không bi‰t dåy con cái mà thôi. Con vÆt vòn dåy ÇÜ®c huÓng chi là con ngÜ©i, nhÜng phäi dåy các con tØ khi chúng còn nhÕ m§i có k‰t quä. Tøc ng» ta có câu "bé ch£ng vin, cä gãy cành" là vÆy. Chính vì th‰ mà n‰u con cái có h‡n, cha mË cÛng không nên buÒn phiŠn và trách móc các con. Nên t¿ trách mình là ÇiŠu tÓt nhÃt. Hi‹u ÇÜ®c nhÜ th‰, các bÆc cha mË së không thÃy ngåc nhiên khi con cái h‡n láo v§i mình. Ngoài ra, ngÜ©i xÜa Çã nói "træng ljn r¢m së tròn." ñØng quá lo buÒn vŠ viŒc con cái hÜ hÕng.

Theo nhà PhÆt, các con tuy Çã khôn l§n hi‹u bi‰t, nhÜng "tham sân si" cûa chúng chÜa g¶t rºa ÇÜ®c. ñã có "tham sân si" thì "PhÆt tánh " bÎ màn "vô minh" che lÃp nên m§i cho cái phø là cái chính và cho cái giä là cái chân. ChÌ vì chúng có quá nhiŠu "ái, thû, h»u" nên sinh ra "v†ng Ƕng." Chúng chÜa hi‹u r¢ng: "Cha mË tåi tiŠn nhÜ PhÆt tåi th‰." Chúng cÛng chÜa hi‹u ÇÜ®c ch» hi‰u là rÜ©ng c¶t m†i n‰t æn ª trên Ç©i. Cha mË và anh em mình mà mình không có hi‰u ÇÍ thì mình còn tÓt v§i ai và giúp ích ai ÇÜ®c! Vì còn quá nhiŠu "tham sân si" và "ái thû h»u" nên các con m§i có nh»ng hành Ƕng bÃt hi‰u nhÜ h‡n láo và cãi låi cha mË. Nên thông cäm chúng mà tØ tØ dåy bäo chúng.

NgÜ©i xÜa có nói: "Có con phäi kh° vì con, có chÒng phäi gánh giang sÖn nhà chÒng." Câu này rÃt Çúng trong viŒc nuôi dåy con cái. Cha mË cÀn phäi hi‹u, thông cäm, và tha thÙ cho các con. Nên vui vÈ và chÃp nhÆn cái kh° hay cái "oan gia" Çó thì së không cäm thÃy kh°. MuÓn con cái ngoan ngoãn và nghe l©i dåy bäo, cha mË ÇØng bao gi© dÒn cho chúng vào chân tÜ©ng. "Chó cùng c¡n giÆu" là vÆy.

BÃt cÙ cái gì cÛng phäi h†c m§i bi‰t. NghŒ thuÆt nuôi dåy con cái là cä m¶t công trình. N‰u không bi‰t, cha mË phäi t¿ tìm hi‹u b¢ng cách xem sách báo, nghiên cÙu lÃy, hay Çi d¿ các cu¶c h¶i thäo vŠ vÃn ÇŠ nuôi dåy con cái. Tuy nhiên, ÇiŠu cæn bän vÅn là phäi thÜÖng yêu, tha thÙ, và ÇØng chÃp nhÃt nh»ng gì các con nói hay làm. L©i nói h‡n láo hay hành Ƕng vô lÍ cûa các con chÌ là phän Ùng nhÃt th©i, chúng không có hÆu š.

Ti‰p ljn là phäi tìm hi‹u các con b¢ng cách l¡ng nghe chúng trình bày, tôn tr†ng š ki‰n cûa chúng, và xº s¿ cho h®p tình h®p lš, chÙ ÇØng lÃy quyŠn làm cha mË Ç‹ có thái Ƕ Ƕc Çoán và cÜ«ng ép các con phäi tuân theo lŒnh cûa mình.

Cách giáo døc con cái tÓt nhÃt là làm gÜÖng cho chúng. L©i nói và viŒc làm cûa cha mË phäi Çi Çôi v§i nhau thì m§i mong viŒc dåy bäo con cái có k‰t quä ÇÜ®c. NgÜ©i xÜa có câu "Dï ngôn vi giáo, dï thân vi giáo" là vÆy. Sao cho các con phäi "khÄu phøc tâm phøc" thì cha mË m§i mong thành công trong viŒc giáo døc các con ÇÜ®c. MuÓn trÈ "khÄu phøc tâm phøc," cha mË phäi bày tÕ tình thÜÖng yêu chân thành v§i chúng m¶t cách cø th‹.

Dåy trÈ vì tÜÖng lai và hånh phúc cûa chúng chÙ không vì mình. Ta phäi tùy theo khä næng và sª thích cûa trÈ mà hܧng dÅn cho chúng phát tri‹n thuÆn l®i.

Ngoài ra, ta phäi tôn tr†ng š ki‰n cûa trÈ, cÀn phäi nhÆn l‡i n‰u cha mË có l‡i v§i trÈ và phäi Ç¥t ÇÎa vÎ mình vào ÇÎa vÎ trÈ Ç‹ thông cäm và hܧng dÅn chúng. ñây là phÜÖng pháp giáo døc nhân bän vÆy.