Cò Và Các TŒ Nån

TrÀn Khäi Thanh Thûy

T‰t qua rÒi, ngÜ©i dân Hà N¶i trª låi v§i Ç©i thÜ©ng. Tôi cÛng bÆn bÎu v§i công viŒc "cào mây, cuÓc gió" quen thu¶c, ch®t nhÆn ÇÜ®c thÜ cûa m¶t ngÜ©i bån tÆn Australia , bÕ Hà N¶i tØ ÇÀu thÆp k› 80, nay chÜa m¶t lÀn trª låi, thÜ vi‰t: "Nh§ bài hát vŠ Hà N¶i mình quá. Nh§ ti‰ng ve ÇÀu phÓ quen, bܧc chân em Çi mòn lÓi... ôi nh§... không bi‰t Hà N¶i gi»a th©i h¶i nhÆp th‰ nào, thèm ÇÜ®c lang thang kh¡p 36 phÓ phÜ©ng Hà N¶i, tØ Hàng Båc, hàng Bài, ch® ñÒng Xuân nhÜ hÒi còn bé xíu".

Không bi‰t tôi có Çáp Ùng n°i n‡i nh§ cûa chÎ không, dù bi‰t rõ mÜ©i mÜÖi r¢ng chÎ Çang "mong Ç®i ngÆm ngùi".

Th¿c s¿ trong con m¡t tôi và m†i ngÜ©i, Hà N¶i khác nhiŠu l¡m.. TØ ngày mª cºa, nh»ng ng†n gió m§i ào åt th°i, cÖ ch‰ thÎ trÜ©ng tung tæng dåo bܧc kh¡p 36 phÓ phÜ©ng Hà N¶i, kiên trì gõ vào cánh cºa tØng nhà, khi‰n Hà N¶i thay Ç°i tØng ngày. 36 phÓ c° không còn vÈ yên bình, tïnh l¥ng, nhuÓm vÈ hoài c° v§i tháp rùa nghiêng bóng, nܧc hÒ gÜÖm xanh bi‰c, lá liÍu Çìu hiu, tha thܧt, mܧt mát ven hÒ nhÜ thÆp k› 70, 80 n»a mà bÎ phá v« tØng mäng. H‰t khách sån vàng, låi nhà hàng cá mÆp, siêu thÎ Intemex, Plaza... TÓc Ƕ xây d¿ng chóng m¥t, nhà hàng vÛ trÜ©ng, quÀy bar, quán rÜ®u, quán bia m†c lên nhÜ nÃm.

Phác thäo chân dung "Cò"

N‰u m¶t viŒt kiŠu tØ Anh, Pháp, MÏ, Ca Na ña, ñÙc v.v... vŠ, m‡i ngày vài ba lÜ®t ljn các quán, m¶t næm có 365 ngày Çi ÇÜ®c 1.000 quán, låi muÓn Çi cho b¢ng h‰t thì phäi mÃt 15 næm có lÈ. TØ vài cºa hàng mÆu dÎch, quÀy "Thanh niên làm theo l©i bác" ngày xÜa, theo thÓng kê hiŒn tåi là 15 nghìn quán các loåi, tØ bình dân, t§i các loåi "Çè dân" - tÙc các quÀy bar sang tr†ng trong các nhà hàng khách sån khác. N‰u không ngåi tu°i Çang... cút kít vŠ già, muÓn nhäy nhót, ôm Ãp trong các câu låc b¶ Çèn m©, vÛ trÜ©ng, quán karaôkê ôm, m¶t tuÀn vài ba bu°i b° ích và lš thú cÛng Çû mÃt 8 næm m§i ljn h‰t ÇÜ®c. Còn muÓn thâm nhÆp vào các dÎch vø massage, bÃm huyŒt - vÓn Çang m†c nhan nhän nhÜ nÃm Ƕc sau mÜa, cÛng phäi tính b¢ng cä næm v§i tÌ lŒ dày Ç¥c ngày nào cÛng Çi 2, 3 l¿Öt may ra m§i h‰t. CÖn xoáy lÓc cûa cÖ ch‰ thÎ trÜ©ng Çã tåo nên b¶ m¥t m§i cûa Hà N¶i Ç‹ låi nh»ng dÃu Ãn khûng khi‰p.

Trܧc Çó m‡i lÀn nói vui, tôi vÅn bäo: Hà N¶i mình bé b¢ng bàn tay, h¡t hÖi ÇÀu này nghe ti‰ng v†ng cûa ÇÀu kia v†ng låi. N‰u sÓng låi thÆp k› 80 thì ti‰ng leng keng cûa tàu ÇiŒn ÇÀu phÓ này v†ng låi, tÆn cuÓi phÓ kia còn nghe rõ, Çåp xe lang thang ra tÆn 7 cºa Ô - tØ Ô ñÒng LÀm, Ô ñông Mác, Ô CÀu RŠn, Ô Ch® DØa, Ô Yên Phø, Ô Quan Chܪng, Ô CÀu GiÃy vài ti‰ng là h‰t. NhÜng nh»ng ngày xÜa thân ái, 36 phÓ phÜ©ng Hà N¶i trÀm m¥c c° kính, trang nghiêm Çã qua lâu l¡m rÒi. Hà N¶i chÌ còn là cái bóng m© nhåt cûa m¶t th©i xa xÜa. ñÜ©ng mª r¶ng, cây bÎ ch¥t trøi thùi løi ch£ng còn lÃy Çâu ra ti‰ng ve ngân ÇÀu phÓ n»a, ti‰ng leng keng cûa tàu ÇiŒn cÛng Çã Çi vào huyŠn thoåi, c° tích tØ cuÓi thÆp k› 80, thay vào Çó là Çû các loåi ti‰ng Òn cûa phÜÖng tiŒn, Ƕng cÖ, ô tô, xe máy, cùng thi nhau hoåt Ƕng, xä h‰t công suÃt tÓi Ça cûa mình, tåo nên bÙc tranh hiŒn th¿c sinh Ƕng và trÖ trøi: PhÓ không cây, mây lÅn khói xæng chiŠu...

H‰t ti‰ng ve ngân ÇÀu phÓ, h‰t cä chim chóc cây xanh, thay vào Çó là Çû các loåi cò mÒi, ô dù nh¶n nhåo, phÃp ph§i Çû loåi. Có lë chÜa bao gi© Hà N¶i sinh sôi, näy nª, Çông Çàn, dài lÛ các loåi cò v§i m¶t tÓc Ƕ chóng m¥t ljn mÙc báo Ƕng ÇÕ nhÜ th‰. Nào cò bŒnh viŒn, cò nhà ÇÃt, cò bi‹n sÓ, cò b‰n xe, cò khách sån, cò vé xe, cò xuÃt khÄu, v.v và v.v. phong phú vŠ mÅu mã, Ça dång vŠ chûng loåi, Ç¥c biŒt thích nghi vŠ ÇÎa bàn và môi trÜ©ng cÜ trú. Cành th£ng, cành cong, cành cao cành thÃp, cành cÙng, cành mŠm... vÌa hè, b‰n bãi, khuôn viên, trø sª, Çâu Çâu cò cÛng ÇÆu, cành nào cò cÛng xà, ÇÓ ai dám Ƕng vào cò.

Sinh ra tØ nܧc Çøc, tØ ô nhiÍm môi trÜ©ng, cò ch£ng s® gì cung tên, súng Çån, ch£ng dåi gì xáo nܧc trong, cÙ ch‡ nào Çøc nܧc cò ljn, h‰t váng, h‰t m«, cò bay Çi. Thay vì l¶n c° xuÓng ao, cò nghÍu nghŒn ngÄng cao ÇÀu, bäo v§i "kh° chû": ThÃy chÜa, không có tôi là không xong Çâu nhé. Chi cho ÇËp vào... (CÙ 2% m¶t cæn h¶ m¥t ÇÜ©ng, dù mua hay bán cÛng th‰, bªi cò ít khi ÇÜ®c æn m¶t mình, còn cä con Våc, con Nông, ngông nghênh chia chác n»a). M¶t th©i muÓn mua xe máy, trong khi 4 quÆn n¶i thành Çã cÃm Çæng kš thì chi Çû 3 triŒu, Cò lo. MuÓn nhÆp h¶ khÄu tØ các tÌnh vŠ Hà N¶i mÃt 50 triŒu m¶t Ç®t cä v® lÅn con. Thích Çi lao Ƕng tåi Hàn QuÓc, NhÆt Bän thì ngoài tiŠn Çóng cho công ty, n¶p thêm cho cò 30 triŒu n»a, tháng sau bay liŠn. MuÓn mua nhà chung cÜ, cÙ giá gÓc cûa nhà nܧc c¶ng thêm 20 triŒu dÎch vø Ç‹ cò chi. N‰u không ch© ljn mÒng thÃt, vì 80% quÏ nhà ª dång này là chuy‹n nhÜ®ng låi.

Cùng v§i các loåi cò, lÛ bܧm Çêm cÛng xuÃt hiŒn, len lÕi vào m†i ngóc ngách xã h¶i dܧi Çû các dång dÎch vø, cà phê "giÜ©ng", cà phê "võng", cà phê tour, t¡m nóng lånh, c¡t tóc máy lånh, câu cá nÖi ven hÒ, ÇÀm... chÌ cÀn bÃm chuông, g†i ÇiŒn thoåi tØ 0 gi© 24 gi©, khách së ÇÜ®c phøc vø tØ A ljn Z. ChÜa k‹ m¶t lÜ®ng l§n gái ca-ve ÇÙng ÇÜ©ng...tåo ra nh»ng gam màu tÓi cûa thû Çô ngàn næm væn hi‰n, phiá sau nó là thäm cänh Çau lòng... Th‹ chÃt hao mòn, tinh thÀn suy kiŒt, ÇÎa vÎ làm ngÜ©i cûa cä kÈ mua và ngÜ©i bán hå thÃp tÆn Çáy bùn, xã h¶i ÇÒi phong båi tøc, còn änh hܪng nghiêm tr†ng t§i cä th‰ hŒ sau. Báo Sài Gòn giäi phóng ngày 28/12 công bÓ: Cä nܧc có 61.142 trÜ©ng h®p nhiÍm HIV, Çã phát hiŒn 640 trÜ©ng h®p phø n» trܧc sinh và 382 trÈ em dܧi 5 tu°i nhiÍm HIV tØ mË truyŠn sang.

Song song v§i nó là nån ma túy, cä nܧc có 242.000 ngÜ©i nghiŒn. Ma túy tràn vào kh¡p chÓn cùng nÖi, lan r¶ng ra cä giäng ÇÜ©ng Çåi h†c, trung h†c cÖ sª, thÆm chí cä ti‹u h†c. M‡i næm nhà nܧc tÓn phí 300 tÌ ÇÒng cho các ÇÓi tÜ®ng cai nghiŒn tÆp trung và tåo công æn viŒc làm cho ngÜ©i cai có th‹ hòa nhÆp trª låi v§i c¶ng ÇÒng cÛng chÌ giäi quy‰t dÙt Çi‹m trên dܧi 5%. SÓ còn låi ti‰p tøc tái nghiŒn, dÃn sâu vào t¶i ác, làm nô lŒ cho cÖn nghiŒn, k‹ cä cܧp cûa, gi‰t ngÜ©i.

K‹ tØ næm 2000 ljn nay, hút hít, måi dâm, c© båc n¢m trong chi‰n dÎch "ba giäm" cûa thành phÓ. NhiŒm vø ÇŠ ra là triŒt hå, phá v«, tiêu diŒt dÙt Çi‹m 100%, song nhÜ con bŒnh nh©n thuÓc, cÙ næm sau låi tæng hÖn næm trܧc, báo håi các cán b¶ trung tâm, væn phòng, t° chÙc chÓng mãi dâm, ma túy, "‰t" cÙ m‡i næm låi phäi ra ngoåi thành lÆp trang tråi, nhà nghÌ cuÓi tuÀn, s¡m ô tô Çi Çi, vŠ vŠ Çông hÖn.

Vào th©i Çi‹m ÇÀu næm, nån c© båc bao gi© cÛng diÍn ra công khai náo loån. Các con båc khát nܧc - giÃu mình dܧi vÕ b†c: Vui chÖi giäi trí có thܪng, phong tøc dân gian... có m¥t ª tÃt cä các phòng ban, cÖ quan, trÜ©ng h†c. Nh»ng cu¶c ÇÕ Çen sát phåt nhau chí tº tØ sáng t§i Çêm, ngÃt ngÜ nhÜ con nghiŒn, m¡t thâm quÀng vì mÃt ngû vÅn cay cú, khát nܧc, không chÎu r©i chi‰u båc, kéo theo s¿ Ç° v« cûa bao nhiêu gia Çình, hÆu quä chä khác gì sÓ ÇŠ, nghiŒn hút.

Ngoài nh»ng tŒ nån trên, còn cä nån hÓi l¶, bäo kê, æn ch¥n, tham nhÛng, mua quan bán chÙc, móc nÓi trong ngoài, tåo ra cä m¶t ÇÜ©ng dây chåy ch†t, tØ chåy chÙc, chåy quyŠn, chåy ch‡, chåy l®i, chåy t¶i, chåy án và cä chåy d¿ án n»a, cuÓi cùng là nån rºa tiŠn cûa quan chÙc trung ÜÖng... Tính chi li, ÇÀu næm ñinh H®i này, t°ng c¶ng ngÜ©i dân Hà N¶i có không dܧi 20 mÓi lo Çau Çáu. S¿ tàn ác cûa b†n "gi¥c n¶i xâm" thÆt không bi‰t bao nhiêu mà k‹, æn ch¥n tiŠn tuÃt cûa liŒt sï, ch¥n tiŠn Üu Çãi cûa ngÜ©i và gia Çình có công v§i cách mång, tiŠn xóa Çói giäm nghèo cûa ÇÒng bào miŠn núi, tiŠn ûng h¶ cho ÇÒng bào các tÌnh bÎ lÛ løt, tiŠn ÇÀu tÜ các công trình d¿ án, xây l¡p, thi‰t k‰, xây d¿ng nhà, ÇÜ©ng, cÀu, cÓng v.v và v.v... N‰u tính tØ dÃu mÓc næm 1996, thì sÓ tiŠn thÃt thoát và tham nhÛng m§i ª mÙc 700 triŒu ÇÒng, sang næm 1997 Çã là 6 tÌ ÇÒng, gÃp 9 lÀn so v§i 1996 (Báo Tu°i trÈ thành phÓ HÒ Chí Minh ngày 23/3/1998). Sau 9 næm con sÓ này Çã gÃp cä 100 lÀn (riêng vø Lã thÎ Kim Oanh và ÇÒng phåm giÃu m¥t - vÓn chÜa phäi là cá biŒt Çã cܧp tr¡ng cûa nhà nܧc và nhân dân 152 tÌ ÇÒng, vø Bùi Ti‰n DÛng chÌ tiŠn cá cÜ®c bóng Çá Çã lên t§i 2,4 tÌ USD).

SÖ k‰t 6 tháng cuÓi næm 2006 cûa ngành Thanh tra, nêu rõ: Tåi 5 tÌnh, huyŒn gÒm 55 xã và 109 cÖ quan hành chính s¿ nghiŒp Çóng trên ÇÎa bàn, l¿c lÜ®ng thanh tra Çã phát hiŒn ra: Thu sai 18,5 tÌ ÇÒng, chi sai 191,3 tÌ, Ç‹ ngoài s° sách 195,9 tÌ ÇÒng... N‰u tính Çû 64 tÌnh thành cä nܧc trong Çó có 5 thành phÓ l§n nhÜ Hà N¶i, thành phÓ HÒ Chí Minh, Häi Phòng, ñà N¤ng v.v... sÓ tiŠn chi sai và Ç‹ ngoài s° sách së là bao nhiêu? M§i 6 tháng Çã Çû Ç‹ giÆt mình, còn v§i 6 næm, 10 næm, 20 næm k‹ tØ ngày mª cºa, "Ç°i m§i" ljn nay là bao nhiêu?

Cùng v§i s¿ gia tæng chóng m¥t cûa nån tham nhÛng, hÓi l¶ cÛng tæng theo, không phäi 30 triŒu, 50 triŒu mà có vø hÓi l¶ t§i 500, 1 tÌ, 2 tÌ ÇÒng cho quan chÙc, thÆm chí có ngÜ©i dám bÕ cä 4 tÌ ÇÒng mua chÙc. (Bài nói chuyŒn tåi h¶i nghÎ cán b¶ toàn quÓc ª Hà N¶i cûa nguyên t°ng bí thÜ Lê Khä Phiêu). ThÃt thoát Çû ki‹u Çû dång, chÌ lÃy m¶t ví dø tiêu bi‹u là xây d¿ng sân bay N¶i Bài. D¿ tính ban ÇÀu là 27 triŒu USD, sau nâng thành 30 triŒu, th©i gian sau låi ÇÜa lên 47 triŒu USD, khi thanh tra nhà nܧc nhäy vào cu¶c Çã phát hiŒn ra m¶t lô ÇiŠu không h®p lš nhÜ m¶t càng máy bay Ç¥t mua 2,6 triŒu USD, trong khi giá th¿c chÌ có 300.000, liŠn ÇÜa xuÓng 36 triŒu. Khi công viŒc hoàn thành, qua công tác Çánh giá t°ng k‰t, tÃt cä chÌ h‰t có 19 triŒu USD. ThÃt thoát gÀn 1/2. CÛng trong bài nói chuyŒn, ông ti‰t l¶ næm ngoái, công an Hà N¶i khám phá m¶t ÇÜ©ng dây chuyên chåy d¿ án cho các b¶ ngành và ÇÎa phÜÖng. M¶t vÎ cán b¶ cÃp huyŒn Çã tåm Ùng cho ÇÜ©ng dây này 400 triŒu ÇÒng Ç‹ kéo b¢ng ÇÜ®c cho huyŒn m¶t d¿ án... song, so v§i cái giá phäi trä cho viŒc bán ÇÃt cûa ông ti hí m¡t lÜÖn (Çï Çi‰m phäi g†i b¢ng cø t° này) thì Çã æn thua gì?

Quê hÜÖng trong trí nh§

Xét cho cùng, dù l§n nhÕ, n¥ng nhË, cä bŠ r¶ng lÅn bŠ sâu, các tŒ nån xã h¶i ngày låi ngày làm cho bÀu không khí cûa rùa vàng, gÜÖm báu, ÇŠn thiêng ô nhiÍm... làm hoen Ó, sÙt mÈ tính toàn bích, toàn mÏ cûa thành c° Hà N¶i, hå thÃp giá trÎ cao quš cûa ngÜ©i Hà N¶i, còn d†n ÇÜ©ng xua ÇÄy bao ngÜ©i vào vÛng bùn t¶i l‡i, bªi quy luÆt cûa cái xÃu, cái ác là s¿ lây lan, khu‰ch tán, tØ ít t§i nhiŠu, nhË t§i n¥ng, thÃp lên cao, làm suy vong cä m¶t nŠn chính trÎ. Không nh»ng gi§i ÇÀu tÜ ngoänh Çi, tåo ra khoäng cách giàu nghèo ngày càng r¶ng, mà ÇÙng sau nó còn là hàng nghìn sinh mång ngÜ©i dân phäi trä vì hÕa hoån, ÇÃt trÒi, nhà sÆp, søt lª cÖ sª hå tÀng, vì sai phåm nghiêm tr†ng các tiêu chuÄn an toàn trong viŒc xây lÃp cÀu cÓng, ÇÜ©ng xá, nhà cºa do cÓ tình xén b§t vÆt tÜ, nguyên liŒu v.v.

ChuyŒn cò mÒi, tiêu c¿c tåi Hà N¶i muôn Ç©i không h‰t, vì trung tâm ÇÈ ra các cò mÒi là các con gi©i ngÒi tåi b¶ chinh trÎ. D¶t tØ nóc d¶t xuÓng. Hy v†ng tØ nay ljn 2010, sau khi lo cho Çäng mÒ yên mä ÇËp, 4 triŒu cÜ dân Hà N¶i cùng 83,2 triŒu ngÜ©i trong và ngoài nܧc cùng xúm låi Ç‹ 1000 næm Thæng Long, Hà N¶i có b¶ m¥t ÇËp Çë hÖn, lÎch s¿ hÖn, theo Çúng nghïa m¶t bài hát Çã vi‰t vŠ Hà N¶i - nghìn næm væn vÆt cÛng là mänh ÇÃt l¡ng hÒn núi sông ngàn næm... còn hiŒn tåi, tÃm väi lÎch sº mà Çäng c¶ng sän dŒt cho dân b¢ng nh»ng bàn tay cáu bÄn cûa mình bên ngoài còn tàm tåm, chÙ bên trong thì nhung nhúc nh»ng rÆn và rŒp, tØ 15 con rÆn trong b¶ chính trÎ, ljn 150 con rŒp u› viên trung ÜÖng, các loåi rŒp cÃp tÌnh thành huyŒn, xã v.v... và v.v... nh»ng con rÆn và Çû các loåi rŒp này hút máu ngÜ©i dân ViŒt Nam ljn no tròn cån kiŒt và phá hÕng bao nhiêu nét ÇËp væn hoá cûa ngÜ©i ViŒt Nam ta, trong Çó có Hà N¶i mình.

ThÆt là buÒn phäi không chÎ?

Hà N¶i, 30.03.2007

TrÀn Khäi Thanh Thûy