**********************************
Bài Vª Hàng Ngày

Ngày 09 Tháng 04 Næm 2007

**********************************

1- Bình LuÆn ViŒt nam

- Khi b†n khûng bÓ vu khÓng ngÜ©i khác là khûng bÓ

TrÀn Tr†ng Nghïa

2- DiÍn ñàn Häi Ngoåi

- Không Th‹ Ch© ñ®i Gì Ÿ Ch‰ ñ¶ Này

Phåm Phú ñÙc

3- DiÍn ñàn QuÓc N¶i

- BÙc nh Và Ch‰ ñ¶

Phåm HÒng SÖn

4- DiÍn ñàn QuÓc N¶i

- Hãy tÄy chay "tÃn tuÒng bÀu cº quÓc h¶i khoá 12"

Lš ñåi Hoàng

5- Tin TÙc QuÓc N¶i

- Cò Và Các TŒ Nån

TrÀn Khäi Thanh Thûy

6- PhÕng vÃn

- Chia sÈ cûa LM. Phan Væn L®i nhân dÎp k› niŒm m¶t næm ngày thành lÆp KhÓi 8406

PhÕng vÃn cûa Radio Hoa Mai (07.04.2007)

7- Tham Khäo

- ViŒc Giáo Døc Con Em theo Tinh ThÀn Nhân Bän

Khäi Chính Phåm Kim ThÜ

8- ñ©i SÓng Quanh Ta

- NgÜ©i ñËp ñó ñây

9- GÜÖng XÜa Tích CÛ

- L‡i Phäi Tåi Ai?

Mõ Sàigòn

**********************************

1- Bình LuÆn ViŒt nam

- Khi b†n khûng bÓ vu khÓng ngÜ©i khác là khûng bÓ

TrÀn Tr†ng Nghïa

(VNN)

Ngay tØ khi ÇÜ®c áp døng vào th¿c t‰ dÜ§i th©i Lê Nin, và càng kinh hoàng tØ th©i Stalin trª Çi, m†i phong trào và ch‰ Ç¶ c¶ng sän ÇŠu luôn luôn g¡n liŠn v§i khûng bÓ. Kinh Çi‹n cûa h† g¡n cho nh»ng hành Ç¶ng uy hi‰p, ám sát tØng cá nhân hay b¡n th£ng vào Çám Çông dân chúng nh»ng nhãn hiŒu rÃt hào nhoáng, tØ "båo l¿c cách mång" Ç‰n "sÙc månh chuyên chính". Cai trÎ b¢ng s¿ s® hãi là sª trÜ©ng cûa m†i ch‰ Ç¶ Ç¶c tài c¶ng sän, dù Çó là ti‰ng gõ cºa gi»a Çêm hay các bài hæm d†a trên hŒ thÓng báo, Çài Nhà NÜ§c. Tåi ViŒt Nam, các "ban ám sát", các "Ç¶i cäi cách ru¶ng ÇÃt", các "phòng an ninh chính trÎ" vÅn còn là cÖn ác m¶ng cûa nhân dân ViŒt Nam suÓt hÖn nºa th‰ k› qua và kéo dài Ç‰n tÆn ngày nay. Dù trong chi‰n tranh hay ngay cä khi ÇÃt nÜ§c Çã có hòa bình, ch‰ Ç¶ không hŠ tØ bÕ phÜÖng tiŒn khûng bÓ r¶ng kh¡p và thÜ©ng xuyên tØ trong n¶i b¶ ñäng ra Ç‰n quÀn chúng nhân dân.

Thi‰t tÜªng cÛng ch£ng cÀn nêu ra Çây ÇÎnh nghïa th‰ nào là khûng bÓ, vì Çã có nhiŠu bài vi‰t cûa ngÜ©i nÜ§c ngoài cÛng nhÜ ViŒt Nam làm công viŒc Çó rÒi. Câu hÕi thÃy cÀn nêu ra ª Çây là "nh»ng ai Çã và Çang sº døng khûng bÓ?". Khûng bÓ thÜ©ng là chi‰n thuÆt nh¢m Çánh vào tâm lš con ngÜ©i, Çánh vào s¿ s® hãi cûa các nån nhân, nh¢m tr¿c ti‰p hay gián ti‰p qua áp l¿c quÀn chúng, b¡t ÇÓi phÜÖng phäi chiŠu theo yêu sách cûa kÈ khûng bÓ. B†n khûng bÓ nh¡m møc tiêu khi‰n cho ngÜ©i ta s® hãi mà theo chúng, ho¥c s® hãi mà không dám chÓng låi chúng. Quan sát ch‰ Ç¶ CSVN thì thÃy, trên m†i lãnh v¿c: tØ xã h¶i, kinh t‰, chính trÎ, giáo døc, tôn giáo vv... thi‹u sÓ cai trÎ ÇŠu Çã và Çang tÆn døng chính sách khûng bÓ. Không cÀn tìm ki‰m Çâu xa, chÌ nhìn nh»ng hành Ç¶ng Çê hèn, hæm d†a thân nhân, gia Çình nh»ng ngÜ©i ÇÃu tranh cho dân chû nhÜ ñ‡ Nam Häi, NguyÍn Phong, Lê ThÎ Công Nhân, NguyÍn Væn ñài, NguyÍn Chính K‰t vv... trong th©i gian gÀn Çây Ç‹ uy hi‰p tinh thÀn và ép bu¶c nh»ng ngÜ©i này phäi làm nh»ng ÇiŠu h† không muÓn làm, cÛng Çû thÃy rõ l¢n ranh thiên niên k› ch£ng änh hÜªng gi Ç‰n chû trÜÖng dùng khûng bÓ Ç‹ cai trÎ cûa Çäng CSVN. Trên cæn bän lš luÆn "hành Ç¶ng b¶c l¶ bän chÃt", khó ai có th‹ có k‰t luÆn nào khác ngoài s¿ thØa nhÆn bän chÃt lãnh Çåo Çäng CSVN là m¶t b†n khûng bÓ.Ch‰ Ç¶ CSVN là m¶t ch‰ Ç¶ khûng bÓ.

Ÿ MiŠn Nam, bà con ta có câu "VØa æn cÜ§p, vØa la làng". Ÿ MiŠn B¡c, các cø cÛng thÜ©ng nói "VØa Çánh trÓng, vØa æn cÜ§p". Ngày 29/03/2007, Thông TÃn Xã CSVN Çã có m¶t bài nhan ÇŠ "Nh»ng kÈ khûng bÓ núp dÜ§i chiêu bài dân chû", ÇÜ®c các báo Nhà NÜ§c ÇÒng loåt Çæng låi hÀu nhÜ nguyên væn. Ai cÛng bi‰t cái hãng thông tÃn này là cûa riêng Çäng CSVN, là cái loa phát lên ti‰ng nói chính thÙc cûa ñäng mà thôi. Chính vì vÆy mà ngÜ©i Ç†c nhÆn ra ngay gi†ng ÇiŒu ÇÀy h¢n h†c, mÃt bình tïnh, và cay cú cûa ñäng. Bài vi‰t không kš tên ai mà chÌ ghi Thông TÃn Xã ViŒt Nam. Nó tÓ giác ViŒt Nam Canh Tân Cách Mång ñäng, tÙc ñäng ViŒt Tân, là m¶t t° chÙc khûng bÓ. Bài vi‰t k‹ låi lÎch sº hình thành ViŒt Tân và nh»ng hoåt Ç¶ng cûa Çäng này ª häi ngoåi. Nhìn chung, không thÃy có hoåt Ç¶ng nào cûa ViŒt Tân có th‹ coi là khûng bÓ. Trái låi ViŒt Tân Çã có ÇÜ®c s¿ ÇÒng tình h®p tác cûa nhiŠu t° chÙc bäo vŒ nhân quyŠn quÓc t‰ và chính gi§i ngoåi quÓc tåi nhiŠu nÜ§c trên th‰ gi§i.

CÛng nhÜ trong quá khÙ, CSVN Çã d¿ng ÇÙng lên nhiŠu chuyŒn, lÀn này cÛng b°n cÛ soån låi, bÎa Ç¥t nguyên væn nhÜ sau: "B†n cÀm ÇÀu 'ViŒt Tân' vÅn ti‰p tøc chû trÜÖng ti‰n hành các hoåt Ç¶ng khûng bÓ phá hoåi trong n¶i ÇÎa... ". ñoån này còn bÎa Ç¥t r¢ng công an cûa chúng Çã phát hiŒn ViŒt Tân móc nÓi trong nÜ§c Ç‹ ám sát cán b¶ cûa chúng. Ch¡c ch£ng ai còn th¡c m¡c vŠ cái chuyŒn CSVN d¿ng chuyŒn tuyên truyŠn xuyên tåc. NgÜ©i ta quen quá cái trò tÓ cáo "nhà sÜ æn c¡p tÜ®ng PhÆt" cûa b†n CSVN rÒi. Câu hÕi ÇÜ®c Ç¥t ra là tåi sao b†n c¶ng sän Hà N¶i låi tÓ ñäng ViŒt Tân là khûng bÓ vào lúc này?

TrÜ§c h‰t, có lë s¿ cay cú cûa các ÇÀu lãnh c¶ng sän Hà N¶i Ç‰n tØ hiŒn tÜ®ng càng ngày Çäng ViŒt Tân càng Çánh b†n chúng m¶t cách chính xác. L®i døng Çang lúc th‰ gi§i bÎ ám änh bªi nån khûng bÓ HÒi Giáo quá khích, chúng dán nhãn hiŒu khûng bÓ cho ñäng ViŒt Tân Ç‹ thÙ nhÃt, mÜ®n tay ngÜ©i nÜ§c ngoài giúp chúng tránh Çòn ViŒt Tân tåi häi ngoåi; thÙ nhì, Ç‹ có thêm m¶t t¶i danh hÀu quy chøp cho nh»ng ngÜ©i ÇÃu tranh cho dân chû trong nÜ§c. T¶i danh Çó là cÃu k‰t v§i m¶t t° chÙc khûng bÓ. V§i t¶i danh này, chúng hy v†ng cô lÆp phong trào dân chû trong nÜ§c không dám liên låc ra häi ngoåi. V§i nh»ng vu khÓng này, nhân dân trong nÜ§c thi‰u thông tin së s® hãi bÎ quy chøp là thông ÇÒng v§i khûng bÓ. Vì câu cuÓi cùng cûa bài vi‰t nguyên væn nhÜ sau: "ViŒt Tân Çã bÎ ViŒt Nam x‰p vào loåi t° chÙc khûng bÓ và cÀn ÇÜ®c ngæn ch¥n nh¢m bäo Çäm an ninh cho m†i ngÜ©i dân", ch‰ Ç¶ kÿ v†ng tØ nay chÌ cÀn quy chøp ngÜ©i nào là Çäng viên hay có quan hŒ v§i ViŒt Tân là có th‹ b¡t giam ÇÜ®c mà không bÎ th‰ gi§i lên án là Çàn áp t¿ do, dân chû.

Dân ta có m¡t, có khä næng suy nghï; th‰ gi§i không Çui mù và có nhiŠu phÜÖng tiŒn ki‹m chÙng. M†i ngÜ©i ÇŠu bi‰t bän chÃt CSVN là m¶t b†n khûng bÓ tØ lúc hoåt Ç¶ng lén lút cho Ç‰n ngày nay ng¿ trÎ cä nÜ§c. Hình änh Cha Lš bÎ khóa tay trong suÓt phiên tòa, hành Ç¶ng công an bÎt mÒm cha Lš không cho phát bi‹u là nh»ng hình änh khûng bÓ man r® Çã ÇÜ®c báo chí, truyŠn hình quÓc t‰ loan Çi trên toàn th‰ gi§i. Chính CSVN m§i là b†n khûng bÓ Çê hèn nhÃt vì nó còn sót låi cûa chû trÜÖng khûng bÓ ÇÕ cûa th©i Liên Xô. Có ai tin ÇÜ®c nh»ng tên khûng bÓ khi chúng chÌ vào ngÜ©i khác, tÓ cáo h† là khûng bÓ?

=END=

2- DiÍn ñàn Häi Ngoåi

- Không Th‹ Ch© ñ®i Gì Ÿ Ch‰ ñ¶ Này

Phåm Phú ñÙc

(VNN)

Sau gÀn m¶t næm nª r¶ các phong trào ÇÃu tranh dân sinh dân quyŠn, n°i bÆt nhÃt là khÓi 8406 và Liên Minh Dân Chû Nhân QuyŠn ViŒt Nam, có ngÜ©i tÜªng r¢ng ch‰ Ç¶ Çã ít nhiŠu thay Ç°i Ç‹ trª nên væn minh hÖn sau khi t° chÙc APEC và gia nhÆp WTO. NhÜng th¿c t‰ xäy ra không phäi nhÜ vÆy!

Nh»ng gia tæng Çàn áp ÇÓi v§i các nhà dân chû trong nÜ§c trong vài tuÀn qua Çã xác ÇÎnh månh më, ÇÓi v§i chúng ta và v§i "th‰ gi§i", r¢ng bän chÃt Ç¶c tài và thô båo cûa ch‰ Ç¶ vÅn không thay Ç°i. Và dù k‰ hoåch ÇÜ®c tính toán kÏ lÜ«ng tØ næm ngoái, nh»ng luÆn ÇiŒu bào ch»a cho các cu¶c Çàn áp này không có sÙc thuy‰t phøc bao nhiêu. T° ChÙc Quan Sát Nhân QuyŠn (Human Rights Watch) Çã phäi k‰t luÆn r¢ng Çây là m¶t trong nh»ng tÃn công tÒi tŒ nhÃt ÇÓi v§i các nhà ÇÓi kháng tåi ViŒt Nam trong 20 næm qua.

Các biŒn pháp xoa dÎu, áp l¿c, khûng bÓ, tù ÇÀy và thû tiêu thÜ©ng ÇÜ®c áp døng ÇÓi v§i các nhà bÃt ÇÒng chính ki‰n tåi ViŒt Nam . Nó không phäi là chuyŒn bÃt thÜ©ng gì dÜ§i ch‰ Ç¶ này. LÎch sº cûa hÖn 60 næm qua tåi ViŒt Nam ÇÀy ¡p nh»ng b¢ng chÙng nhÜ th‰. HÖn n»a, hÀu h‰t các ch‰ Ç¶ Ç¶c tài ÇŠu s¤n sàng Çàn áp nh»ng nhà dân chû hay các th¿c th‹ nào có uy tín, có tÜ th‰ và có khä næng soi mòn quyŠn l¿c cûa h†.

Tuy ñäng C¶ng Sän ViŒt Nam (ñCSVN) ÇÀy kinh nghiŒm và sª trÜ©ng vŠ trÃn áp hay khûng bÓ tinh thÀn, tåi sao h† cÀn phäi ti‰p tøc sº døng các biŒn pháp Çê hèn nhÜ viŒc khÓng ch‰ ÇÓi v§i anh ñ‡ Nam Häi vào ThÙ Sáu 16/3/2007 vØa qua?

ñiŠu ch¡c ch¡n là h† Çã suy tính kÏ lÜ«ng Ç‹ soån k‰ hoåch trÜ§c khi hành Ç¶ng. H† thØa bi‰t r¢ng ñ‡ Nam Häi, qua nhiŠu lÀn kh£ng ÇÎnh b¢ng l©i nói và hành Ç¶ng, s¤n sàng ngÒi tù tØ khi dÃn thân vào con ÇÜ©ng ÇÃu tranh. ñÓi v§i anh, và nhiŠu ngÜ©i khác, cÛng ch£ng có gì mÃt mát hÖn khi phäi bÜ§c tØ nhà tù l§n (ÇÃt nÜ§c) sang nhà tù nhÕ (tråi giam). Anh và nhiŠu ngÜ©i š thÙc rÃt rõ r¢ng t¿ do và dân chû không t¿ nhiên mà có; phäi ÇÃu tranh, k‹ cä hy sinh, m§i có. TrÜ§c cÜ©ng quyŠn sª trÜ©ng vŠ båo l¿c và dÓi trá, anh luôn tÌnh táo, ôn hòa, nhÜng cÜÖng quy‰t th‹ hiŒn tinh thÀn "ñem Çåi nghïa Ç‹ th¡ng hung tàn, LÃy chí nhân mà thay cÜ©ng båo". ñ‡ Nam Häi luôn s¤n sàng ÇÓi thoåi v§i m†i ngÜ©i, k‹ cä công an thu¶c m†i cÃp hay nh»ng ngÜ©i còn nghi ng© thiŒn chí cûa anh. Anh có m¶t niŠm tin mãnh liŒt vào lš lë, công b¢ng và s¿ thÆt.

Trong ÇÃu tranh, ngÜ©i ta dùng l¿c, dùng trí, ho¥c cä hai. L¿c thì ñ‡ Nam Häi không có, và các phong trào dân chû cÛng còn quá y‰u. QuÀn chúng thì chÜa s¤n sàng nhÆp cu¶c. Trong ÇÃu trí, ch‰ Ç¶ không nh»ng không thuy‰t phøc ÇÜ®c anh, mà ngÜ®c låi, anh luôn bày tÕ m¶t thái Ç¶ bình tïnh và luôn dùng nh»ng lš luÆn v»ng ch¡c khi ÇÓi diŒn v§i cán b¶ c¶ng sän m†i cÃp. Ch¡c ch¡n h† không s¤n sàng chÃp nhÆn quan Çi‹m dân chû cûa anh nhÜng không vì th‰ mà anh s©n lòng. Do Çó, tuy rÃt ÇÖn Ç¶c trong nh»ng lÀn bÎ ÇiŠu tra hay thÄm vÃn bªi m¶t l¿c lÜ®ng áp Çäo, h† vÅn không khuÃt phøc ÇÜ®c anh. TÃt nhiên, ch‰ Ç¶ có th‹ bÕ tù anh bÃt cÙ lúc nào h† muÓn hay thÃy cÀn nhÜ là biŒn pháp sau cùng. NhÜng lš do h† chÜa làm nhÜ th‰, cho Ç‰n gi© này, là vì h† nh¡m Ç‰n møc tiêu l§n hÖn. H† muÓn tiêu diŒt KhÓi 8406, Liên Minh Dân Chû Nhân QuyŠn ViŒt Nam, và k‰ Ç‰n là các Çäng phái, các phong trào, rÒi Ç‰n các cá nhân chû l¿c. NhÜng trÜ§c h‰t, h† nh¡m Ç‰n các thành phÀn trø c¶t Çang liên minh v§i nhau và h† áp døng các biŒn pháp tØ nhË Ç‰n månh.

ñÀu næm 2007, c¶ng sän Çã tìm cách khÓng ch‰ anh NguyÍn Phong cûa ñäng Thæng Ti‰n ViŒt Nam cÛng nhÜ nhiŠu ngÜ©i khác. BiŒn pháp khÓng ch‰ ÇÜ®c xem là "tÓi häo" trong lúc này vì nó vØa có khä næng phá Ç° m¶t t° chÙc, vØa Ç« mÃt m¥t v§i th‰ gi§i (không cÀn phäi b¡t bÕ tù m¶t sÓ khuôn m¥t tên tu°i). Tuy nhiên, h† Çã không thành công dÍ dàng nhÜ vÆy. Không dÍ gì khuÃt phøc các nhà ÇÃu tranh khi Çã quy‰t tâm và chÃp nhÆn bÎ trù dÆp, k‹ cä tù ÇÀy. ñÓi v§i luÆt sÜ Lê ThÎ Công Nhân và luÆt sÜ NguyÍn Væn ñài, các biŒn pháp xoa dÎu, hæm d†a, và khûng bÓ cÛng hoàn toàn thÃt båi nên cuÓi cùng c¶ng sän Çã phäi dùng biŒn pháp månh båo hÖn.

Th©i toàn trÎ, c¶ng sän l¶ng hành, t¿ tung t¿ tác, không coi dÜ luÆn th‰ gi§i ra gì, nhÜng thái Ç¶ kiêu cæng và hung hæng Çó Çã không mang låi k‰t quä thuÆn l®i nào cho viŒc bang giao quÓc t‰, Ç¥c biŒt nhu cÀu xin viŒn tr® cûa ch‰ Ç¶. Tuy bän chÃt không thay Ç°i, ch‰ Ç¶ Çã h†c và Çã rút tÌa kinh nghiŒm. Th©i nay, khi Çã chÃp nhÆn và gia nhÆp c¶ng ÇÒng nhân loåi, c¶ng sän phäi chÙng tÕ là Çã bi‰t tôn tr†ng luÆt chÖi quÓc t‰. Tuy th‰, vì các nhà ÇÃu tranh luôn luôn là n‡i ám änh và là mÓi Çe doå quyŠn l¿c cûa ch‰ Ç¶ nên h† thay Ç°i chi‰n thuÆt ÇÓi phó v§i các nhà ÇÓi kháng. NhÜng møc Çích sau cùng, ÇÓi v§i ch‰ Ç¶ hiŒn tåi, vÅn là phäi dÆp t¡t các phong trào dân chû m¶t cách nhanh nhÃt nhÜng êm th¡m nhÃt.

Qua bài "S¿ thÆt vŠ viŒc bãi bÕ NghÎ ñÎnh 31/CP ngày 14/4/1997" hay nh»ng phÕng vÃn dành cho phát ngôn nhân cûa ñäng Thæng Ti‰n ViŒt Nam vŠ viŒc anh NguyÍn Phong ngÜng hoåt Ç¶ng..., chúng ta có th‹ thÃy rõ s¿ khôn ngoan, t‰ nhÎ, cÜÖng quy‰t và nhân bän cûa n» luÆt sÜ Lê ThÎ Công Nhân, dù chÌ m§i 27 tu°i, nhÜng rÃt trÜªng thành trong š thÙc, trong lš luÆn, và rÃt kinh nghiŒm, khôn khéo ÇÓi v§i các áp l¿c và thû Çoån cûa ch‰ Ç¶ công an trÎ hiŒn nay. Cho nên viŒc b¡t giam và vu khÓng hai luÆt sÜ Lê ThÎ Công Nhân và NguyÍn Væn ñài vào ThÙ Ba 6/3/2007 là chuyŒn trÜ§c sau gì cÛng xäy ra trong k‰ hoåch nhiŠu bÜ§c cûa ch‰ Ç¶ bªi vì hai vÎ vØa th‹ hiŒn tinh thÀn bÃt khuÃt vØa n¡m v»ng pháp luÆt Ç‹ våch trÀn nh»ng sai trái và phi pháp cûa c¶ng sän.

ñÓi v§i linh møc NguyÍn Væn Lš, khÓng ch‰ cÛng không ÇÜ®c, b¡t giam cÛng không xong, cho nên h† ÇÜa cha Lš vŠ m¶t nÖi xa (giáo xÙ B‰n Cûi) Ç‹ quän thúc cô lÆp Ngài. Vào ThÙ Ba 13/3/2007 vØa qua, c¶ng sän Çã dàn d¿ng Bän K‰t LuÆn ñiŠu Tra linh møc NguyÍn Væn Lš và nhiŠu nhà dân chû khác vŠ t¶i tuyên truyŠn chÓng phá nhà nÜ§c C¶ng Hòa Xã H¶i Chû Nghïa ViŒt Nam (CHXHCNVN) chi‰u theo ñiŠu 88 cûa B¶ LuÆt Hình S¿. Tin tØ trong nÜ§c cho bi‰t c¶ng sän có th‹ ÇÜa linh møc NguyÍn Væn Lš và các nhân s¿ trong ñäng Thæng Ti‰n ViŒt Nam ra xº vào ngày 30/3/2007. "T¶i" cûa cha Lš và m¶t sÓ nhà dân chû ÇÜ®c liŒt kê nhÜ sau:

"...Quá trình ÇiŠu tra cho thÃy: NguyÍn Væn Lš cùng ÇÒng b†n có nhiŠu hoåt Ç¶ng thu thÆp, soån thäo, in Ãn, tàng tr», tán phát nhiŠu tài liŒu có n¶i dung tuyên truyŠn chÓng Nhà nÜ§c CHXHCN ViŒt Nam nhÜ: xuyên tåc t¿ do tôn giáo hiŒn nay tåi ViŒt Nam, xuyên tåc chính sách, pháp luÆt cûa Nhà nÜ§c, tuyên truyŠn kêu g†i ngÜ©i khác tÄy chay cu¶c bÀu cº quÓc h¶i næm 2007 cûa Nhà nÜ§c CHXHCN ViŒt Nam; tr¿c ti‰p trä l©i phÕng vÃn các Çài phän Ç¶ng nÜ§c ngoài v§i n¶i dung xuyên tåc, nói xÃu Nhà nÜ§c CHXHCN ViŒt Nam..."

ñ†c bän cáo trång này, nh»ng ai hi‹u nguyên lš cûa dân chû pháp trÎ së cäm thÃy buÒn cÜ©i cho s¿ diÍn giäi Ãu trï vŠ pháp lš. Trong chính trÎ, bÃt cÙ m¶t vÃn ÇŠ nào cÛng có nhiŠu khía cånh Ç‹ nhìn, Ç‹ hi‹u, Ç‹ bênh v¿c hay phän ÇÓi, cho nên không có m¶t cá nhân nào, m¶t Çäng phái nào hay m¶t chính phû nào dám kh£ng ÇÎnh r¢ng mình hi‹u và Çúng tuyŒt ÇÓi vŠ m†i vÃn ÇŠ. Chúng ta ÇŠu là nh»ng con ngÜ©i bÃt toàn Çi tìm chân lš tuyŒt ÇÓi, nhÜng không ai có quyŠn tÓi thÜ®ng Ç‹ thÄm ÇÎnh Çâu là chân lš tuyŒt ÇÓi, nhÃt là trong chính trÎ. SuÓt 300 næm qua, trí thÙc hàng ÇÀu cûa nhân loåi Çã š thÙc rÃt rõ vŠ chính trÎ và tÜ tÜªng nhÜ th‰ nên Çã dùng lš trí và lš luÆn cûa mình Ç‹ hình thành các th‹ ch‰ chính trÎ, tuy bÃt toàn, nhÜng vÅn là nŠn täng cho s¿ thæng ti‰n m¶t cách ít Ç° v« nhÃt. Kinh nghiŒm lÎch sº chÙng minh r¢ng quyŠn l¿c tuyŒt ÇÓi së dÅn Ç‰n l¶ng hành, tha hóa và tham nhÛng. TØ cæn bän th¿c t‰ Çó, các ch‰ Ç¶ dân chû phäi luôn có ba ngành LÆp Pháp, Hành Pháp và TÜ Pháp Ç‹ ki‹m soát và cân b¢ng nhau. Tòa án tÓi cao có trách nhiŒm và quyŠn hån cao nhÃt Ç‹ diÍn giäi š nghïa cûa các ÇiŠu luÆt tØ quÓc h¶i hay chính phû Ç‹ kh£ng ÇÎnh có h®p pháp, h®p hi‰n hay không. NhÜng dÜ§i ch‰ Ç¶ Ç¶c tài c¶ng sän, vì cä ba ngành ÇŠu n¢m dÜ§i s¿ ki‹m soát cûa m¶t Çäng, hay tŒ håi hÖn n»a, cûa m¶t thi‹u sÓ chóp bu trong Çäng, nên s¿ tùy tiŒn và vi hi‰n cÙ ti‰p tøc xäy ra và bao trùm m†i m¥t xã h¶i. Xuyên tåc và tuyên truyŠn, do Çó, là vÛ khí thÜ©ng tr¿c cûa ch‰ Ç¶ này Ç‹ biŒn h¶ và Ç‹ tÒn tåi. Th‰ mà ngÜ©i chuyên sº døng nó thì quay låi vu khÓng và chøp mÛ ngÜ©i khác thì còn gì buÒn cÜ©i hÖn!

Thêm vào Çó, v§i các "t¶i" liŒt kê ª trên, n‰u Çem ra phân tích m¶t cách công minh dÜ§i ánh sáng cûa công lš, thì nó hoàn toàn n¢m trong phåm vi cûa quyŠn t¿ do thông tin ngôn luÆn. Trong m¶t nŠn dân chû thÆt s¿, ngÜ©i dân có quyŠn thu thÆp, soån thäo, in Ãn, tàng tr», tán phát m†i tài liŒu có n¶i dung tuyên truyŠn phän ÇÓi các nhà nÜ§c (chính phû) dân chû mà không ai bÎ hŠ hÃn gì. ChuyŒn phê bình nh»ng chính sách sai trái cûa chính quyŠn là chuyŒn xäy ra hàng ngày hàng gi© hàng phút; và trên m†i phÜÖng tiŒn: tØ báo chí, truyŠn thanh, truyŠn hình cho Ç‰n Internet; ª m†i tÀng l§p hay giai cÃp xã h¶i; và tØ m†i nÖi chÓn nhÜ hãng xÜªng cho Ç‰n khuôn viên Çåi h†c. Th¿c t‰ thì không có m¶t chính quyŠn nào hoàn häo Ç‰n Ç¶ không có gì "xÃu" Ç‹ phê phán, k‹ cä khi chính quyŠn Çó thÆt s¿ dân chû và "cûa dân, do dân, vì dân". Thí dø sau Çây có th‹ làm cho m¶t sÓ ngÜ©i tåi ViŒt Nam không tin là thÆt. ñó là trÜ©ng h®p cûa David Hicks, m¶t công dân Úc ÇÜ®c nhóm khûng bÓ Al-Qaeda Çào tåo tåi Afghanistan và bÎ quân Ç¶i MÏ b¡t gi» cuÓi næm 2001, rÒi bÎ giam gi» 5 næm qua tåi Guantanamo Bay. Có nh»ng luÆt sÜ và t° chÙc nhân quyŠn cûa Úc Çã phê bình thái Ç¶ lãnh Çåm và thi‰u trách nhiŒm cûa chính phû Howard ÇÓi v§i viŒc bäo vŒ công lš cho David Hicks. Là m¶t tên khûng bÓ không th‹ chÓi cãi, nhÜng dù có là m¶t tên khûng bÓ, các nhà bäo vŒ nhân quyŠn cho r¢ng David Hicks cÀn phäi ÇÜ®c xét xº h£n hoi d¿a trên nŠn täng pháp lš cûa Hoa Kÿ hay quÓc t‰ chÙ không th‹ giam cÀm vô th©i hån nhÜ th‰ ÇÜ®c. Thû tÜ§ng John Howard cûa Úc Çã phäi chÎu nh»ng phê phán cûa dÜ luÆn vŠ vø này.

Nói chung, các chính phû trong th‹ ch‰ dân chû thÜ©ng xuyên bÎ phía ÇÓi lÆp phê bình trong Çû m†i vÃn ÇŠ, và gi§i truyŠn thông cÛng nhÜ ngÜ©i dân thÜ©ng xuyên sº døng quyŠn t¿ do ngôn luÆn cûa mình Ç‹ bênh v¿c hay chÌ trích các chính sách quÓc gia. NgÜ©i dân trong th‹ ch‰ dân chû š thÙc rÃt rõ r¢ng cÃm Çoán quyŠn t¿ do ngôn luÆn là hành Ç¶ng triŒt tiêu s¿ thÆt và gi‰t ch‰t nŠn dân chû và quyŠn t¿ do. Không ai bÎ bÕ tù vì sº døng quyŠn t¿ do ngôn luÆn trong th‹ ch‰ dân chû cä. TØ Çó cho thÃy r¢ng chÌ có nh»ng ch‰ Ç¶ thi‰u t¿ tin, ho¥c ÇÀy t¿ ti m¥c cäm thì m§i s® ngÜ©i dân phê bình, khi‹n trách. Nh»ng ngÜ©i lãnh Çåo có khä næng và bän lãnh thì không th‹ s® ÇÓi thoåi v§i ngÜ©i dân và tranh luÆn v§i phiá ÇÓi lÆp vŠ m†i vÃn ÇŠ cûa xã h¶i, tØ kinh t‰, chính trÎ, væn hoá cho Ç‰n giáo døc, y t‰, môi trÜ©ng... Còn cu¶c ÇÓi thoåi bi‹u ki‰n cûa NguyÍn TÃn DÛng v§i ngÜ©i dân vào ngày 9/2/2007 qua s¿ ki‹m duyŒt cûa Çäng cÛng chÌ có giá trÎ bi‹u ki‰n, n‰u có, mà thôi.

Trª låi trÜ©ng h®p cûa ñ‡ Nam Häi, Ç†c nh»ng l©i trÀn tình cûa anh vŠ biŒn pháp mà ch‰ Ç¶ dùng gia Çình (cha, chÎ và con gái) cûa anh Ç‹ áp l¿c anh rút khÕi Liên Minh Dân Chû Nhân QuyŠn ViŒt Nam, nó chÌ chÙng tÕ s¿ hèn hå và y‰u kém cûa lãnh Çåo và ch‰ Ç¶. Rõ ràng h† chÌ muÓn khÓng ch‰ ho¥c cô lÆp các nhân vÆt trø c¶t cûa phong trào dân chû trong nÜ§c, qua Çó làm giäm thi‹u änh hÜªng cûa các nhà dân chû và làm tiêu tan hy v†ng ÇÓi v§i nh»ng ai quan tâm Ç‰n tình hình ÇÃu tranh cho ViŒt Nam. C¶ng sän Çã làm cho gia Çình anh s® hãi Ç‰n Ç¶ phäi næn nÌ, van xin anh, vì gia Çình và vì sÙc khoÈ cûa mË anh, Ç‹ anh chÃp nhÆn các yêu sách cûa h†.

ñây là m¶t loåi hình thÙc khûng bÓ ÇÓi v§i anh và gia Çình cûa anh. Nh»ng hành Ç¶ng khûng bÓ và hèn nhát này cÀn phäi bÎ lên án.

ñ‹ rõ hÖn, chúng ta cÀn bi‰t bän chÃt cûa khûng bÓ. M¶t ÇÎnh nghïa ph° thông mà gi§i chính trÎ tÜÖng ÇÓi ÇÒng thuÆn là r¢ng khûng bÓ là hành Ç¶ng sº døng (ho¥c Çe doå sº døng) các biŒn pháp båo l¿c m¶t cách cÓ š ho¥c có hŒ thÓng Ç‹ làm cho ngÜ©i khác phäi Çáp Ùng yêu sách ÇŠ ra, thí dø nhÜ phäi thay Ç°i các y‰u tÓ vŠ chính trÎ, tôn giáo hay š thÙc hŒ. Nó có th‹ dÜ§i hình thÙc cûa m¶t nhóm ngÜ©i hay m¶t mång lÜ§i liên k‰t nhiŠu nhóm ngÜ©i v§i nhau Ç‹ tÃn công vào m¶t chính quyŠn hay ngÜ©i dân cûa m¶t quÓc gia nào Çó. Ngoài ra, n‰u m¶t nhà nÜ§c nào Çó áp døng båo l¿c Ç‹ khÓng ch‰ ngÜ©i dân thì Çó cÛng là m¶t hình thÙc khûng bÓ, loåi này Ç¥c biŒt ph° bi‰n dÜ§i các th‹ ch‰ Ç¶c tài.

Các hành Ç¶ng khûng bÓ này thÜ©ng ª dÜ§i dång th‹ xác, tinh thÀn hay tâm lš. Nó bao gÒm các hành Ç¶ng gi‰t chóc, làm thÜÖng tÆt, tra tÃn, Çe d†a và gây s® hãi lên ngÜ©i khác. Khûng bÓ Ç¥c biŒt nh¡m vào tác Ç¶ng chính là gây s® hãi. S® hãi là m¶t tâm trång tinh thÀn không lành månh và không ai muÓn bªi vì khi s® hãi, con ngÜ©i không th‹ suy nghï hay hành Ç¶ng m¶t cách sáng suÓt, và không còn khä næng ki‹m soát hành Ç¶ng cûa mình m¶t cách bình thÜ©ng n»a. Khä næng lš luÆn cûa h† cÛng bÎ suy giäm trÀm tr†ng khi s® hãi. S® hãi có th‹ làm cho ngÜ©i ta làm nh»ng viŒc Çi ngÜ®c låi š muÓn và lÜÖng tâm cûa h† khi ª trång thái bình thÜ©ng. Do Çó, khûng bÓ thÜ©ng ÇÓi nghÎch v§i các š tÜªng và giá trÎ vŠ dân chû, t¿ do và xã h¶i dân s¿.

M¶t quÓc gia bÎ khûng bÓ tØ bên ngoài, thí dø nhÜ Hoa Kÿ bÎ nhóm Al-Qaeda tÃn công, thì ít ra còn ÇÜ®c chính phû cûa mình bäo vŒ (an ninh). Còn n‰u chính chính phû låi Çi khûng bÓ ngÜ©i dân tØ bên trong thì ai có th‹ bäo vŒ ÇÜ®c nhân quyŠn khi có s¿ chà Çåp? HiŒn nay, chính trÎ quÓc t‰ chû y‰u d¿a trên ÇÖn vÎ chính phû quÓc gia. Bang giao trên bình diŒn gi»a quÓc gia và toàn th‰ gi§i (qua cÖ ch‰ Liên HiŒp QuÓc) cÛng lÃy tiêu chuÄn chính phû làm nŠn täng, còn vai trò cûa các t° chÙc phi chính phû hay các công ty Ça quÓc chÌ là thÙ phø và không mang n¥ng tính pháp lš (m¥c dÀu änh hÜªng cûa các công ty Ça quÓc rÃt Çáng k‹ trên bình diŒn quÓc t‰). CÛng vì th‰, vÃn ÇŠ vi phåm nhân quyŠn tåi các th‹ ch‰ Ç¶c tài trên th‰ gi§i không ÇÜ®c giäi quy‰t thÕa Çáng vì nguyên t¡c tôn tr†ng chû quyŠn quÓc gia trong bang giao quÓc t‰. Nh»ng chính phû s¤n sàng nhäy vào can thiŒp nhÜ Hoa Kÿ, thí dø ÇÓi v§i trÜ©ng h®p Iraq, thì dù biŒn minh cho dân chû, ÇiŠu hi‹n nhiên là Hoa Kÿ luôn luôn hành Ç¶ng vì quyŠn l®i cûa mình là trên h‰t. Nói cách khác, áp l¿c nhân quyŠn hiŒn nay, Ç¥c biŒt qua Liên HiŒp QuÓc, chÌ mang tính cách tÜ®ng trÜng. Trung QuÓc, ViŒt Nam hay các th‹ ch‰ Ç¶c tài hi‹u rÃt rõ s¿ hån ch‰ cûa áp l¿c quÓc t‰. Tuy th‰, n‰u Hoa Kÿ hay Liên HiŒp Âu Châu (European Union), hai th¿c th‹ l§n månh hàng ÇÀu cûa th‰ gi§i hiŒn nay, n‰u muÓn hay cÀn áp l¿c, thì các ch‰ Ç¶ Çàn áp nhân quyŠn cÛng phäi "nhÜ®ng b¶" m¶t chút. VØa qua, Ngoåi TrÜªng Condoleezza Rice tr¿c ti‰p nêu trÜ©ng h®p kš giä NguyÍn VÛ Bình v§i Phó Thû TÜ§ng CSVN Phåm Gia Khiêm trong bu°i g¥p g« vào gi»a tháng Ba, nên xác xuÃt NguyÍn VÛ Bình së ÇÜ®c thä t¿ do trong nay mai là rÃt cao. Do Çó, chúng ta không th‹ trông Ç®i gì ª quÓc t‰ trong viŒc giäi quy‰t vi phåm nhân quyŠn hay nån Ç¶c tài tåi ViŒt Nam . Nh»ng ai quan tâm Ç‰n ViŒt Nam phäi hi‹u rõ và phäi bi‰t cÀn làm gì Ç‹ Çem låi thay Ç°i rÓt ráo hÖn.

Cho dÀu NguyÍn VÛ Bình ÇÜ®c t¿ do trong nay mai, n‰u anh vÅn kiên trì con ÇÜ©ng ÇÃu tranh nhÜ cha Lš ch£ng hån thì nguy cÖ anh vào ngøc tù ti‰p cÛng rÃt cao (cho Ç‰n khi nào công cu¶c ÇÃu tranh cho t¿ do dân chû ÇÜ®c thành công). Nói cách khác, dÜ§i ch‰ Ç¶ Ç¶c tài hiŒn nay, bÃt cÙ ngÜ©i dân nào trong xã h¶i này ÇŠu có th‹ bÎ giam cÀm vào bÃt cÙ lúc nào. Cø th‹ hÖn, n‰u cho r¢ng Çäng viên ñCSVN, quân Ç¶i, công an... t°ng c¶ng khoäng 3 triŒu ngÜ©i, thì 80 triŒu ngÜ©i ViŒt Nam hiŒn nay Çang là nån nhân cûa ch‰ Ç¶, và dÍ dàng trª thành møc tiêu trù dÆp cûa ch‰ Ç¶ n‰u t¿ dÜng n°i hÙng Çi "nói xÃu" nhà nÜ§c CHXHCNVN. Tuy nhiên, chÌ cÀn m¶t t› lŒ nhÕ cûa 80 triŒu ngÜ©i này chung vai sát cánh nhau thì cán cân quyŠn l¿c së quay vŠ phía ngÜ©i dân và l¿c lÜ®ng dân chû.

Tåi sao ngÜ©i dân ViŒt Nam phäi chÃp nhÆn m¶t ch‰ Ç¶ nhÜ th‰ trong khi h† có th‹ cùng nhau xây d¿ng m¶t xã h¶i tÓt hÖn? Cho Ç‰n bao gi© ngÜ©i ViŒt së ÇÙng dÆy nói "Quá Çû rÒi, không th‹ chÃp nhÆn thÙ rác rÜªi này n»a!"

SÓng trong m¶t xã h¶i hoàn toàn mÃt t¿ do (n‰u có chÌ là thÙ xin - cho) và mÃt cä cÖ h¶i và khä næng Ç‹ làm m¶t ngÜ©i lÜÖng thiŒn, chúng ta không có hy v†ng gì Ç‹ duy trì tinh thÀn hào hùng bÃt khuÃt cûa t° tiên dÜ§i s¿ kŠm kËp cûa ch‰ Ç¶ này. Chúng ta cÛng không có hy v†ng gì Ç‹ công lš và công bình ÇÜ®c tôn tr†ng hay bäo vŒ. Nó xuÓng cÃp Ç‰n Ç¶, chính Hòa ThÜ®ng Thích Quäng ñ¶ phäi than thª trong cu¶c phÕng vÃn bªi Çài Á Châu T¿ Do r¢ng lÀn ÇÀu tiên ngài phäi xuÓng nÜ§c Ç‹ van xin nh»ng cán b¶ c¶ng sän tº t‰ m¶t chút Ç‹ ngài ti‰p xúc v§i phái Çoàn Na Uy trong nºa ti‰ng ÇÒng hÒ, nhÜng Çã bÎ tØ chÓi ngay. Hòa ThÜ®ng nói: "M¶t ngÜ©i ngoåi quÓc Ç‰n, mà ngÜ©i ta cÛng không tha, và cÜ xº m¶t cách rÃt tŒ båc, rÃt là... rÃt là Ç¶c ác. NhÜ vÆy thì ÇÓi v§i ngÜ©i ViŒt Nam h† còn coi ra gì?! ñó là cái tôi buÒn và tôi tûi, xÃu h° cho cái væn hóa, cái phong tøc, tÆp quán, cái Çåo ÇÙc, tÜ tÜªng, truyŠn thÓng cûa ViŒt Nam . Nó không còn m¶t cái gì n»a!"

Rõ ràng, Hòa ThÜ®ng Thích Quäng ñ¶ bÎ xúc Ç¶ng månh nên m§i không kìm ÇÜ®c cäm xúc Ç‹ thÓt ra s¿ thÃt v†ng nhÜ th‰. ThÆt vÆy, "không còn cái gì n»a" Ç‹ nói vŠ ch‰ Ç¶ này. Ch‰ Ç¶ gì mà ngÜ©i làm luÆt (quÓc h¶i) thì chû y‰u vÅn là "Çäng cº, dân bÀu" Ç‹ gi» gh‰ gi» quyŠn cho h† cho Çäng. Bäo vŒ quyŠn l®i cûa ngÜ©i dân ÇÜ®c xem là thÙ phø, hình nhÜ không n¢m trong b°n phÆn cûa h†. Còn ngÜ©i thi hành luÆt (chính quyŠn) thì tuÿ tiŒn áp døng luÆt khi nào mình thích, và diÍn giäi theo cách mình muÓn. Còn ngÜ©i bäo vŒ luÆt (luÆt sÜ) thì låi bÎ b¡t b§ bÕ tù vì thi hành Çúng luÆt. Tòa án thì luôn có s¤n bän án kh¡t khe dành cho nh»ng nhà bÃt ÇÒng chính ki‰n.

Ai muÓn sÓng trong m¶t xã h¶i nhÜ th‰, dÜ§i m¶t ch‰ Ç¶ nhÜ th‰?

Câu trä l©i, hi‹n nhiên, là nh»ng ngÜ©i Çang ÇÜ®c Ç¥c quyŠn Ç¥c l®i tØ ch‰ Ç¶ này, Çang trøc l®i tØ guÒng máy chính quyŠn này, Çang ra sÙc vÖ vét tài sän quÓc gia vào túi riêng cûa h† và cûa Çäng. Cho nên, n‰u có ÇÜ®c cÖ h¶i Ç‹ so sánh và Ç‹ thÃu hi‹u m¶t xã h¶i væn minh, dân chû và quyŠn con ngÜ©i ÇÜ®c tôn tr†ng thì có lë không m¶t ngÜ©i dân nào phäi ch†n cái thiŒt là quái gª nhÜ hiŒn nay.

NhÜng muÓn thay Ç°i thì tÃt cä m†i ngÜ©i dân ÇŠu phäi góp phÀn thay Ç°i. Không cho th‰ hŒ cûa mình thì cho th‰ hŒ con em mình. Không phäi vì kinh t‰ hay chính trÎ thì nên vì lÜÖng tâm, Çåo ÇÙc, væn hoá, nhân phÄm, nhân cách... Chúng ta có hàng triŒu lš do chính Çáng Ç‹ g« bÕ s¿ cùm kËp hiŒn nay. M¶t ch‰ Ç¶ quá bÃt nhân. Th©i cäi cách ru¶ng ÇÃt thì dùng con tÓ cha, v® tÓ chÒng; nay thì dùng cha mË, anh chÎ và con cái Ç‹ áp l¿c lên các nhà dân chû. H† không tØ nan thû Çoån nào Ç‹ Çåt cho ÇÜ®c møc tiêu.

Tôi tin r¢ng gi§i trí thÙc ViŒt Nam , c¶ng sän hay không c¶ng sän, ÇŠu hi‹u rõ bän chÃt cûa ch‰ Ç¶ vì trí thÙc bi‰t dùng cái lš và cái trí Ç‹ thÄm thÃu vÃn ÇŠ. Các nhà lãnh Çåo tôn giáo tåi ViŒt Nam låi rành và kinh nghiŒm v§i h† hÖn ai h‰t. Các thÜÖng gia ViŒt Nam không thu¶c ch‰ Ç¶ cÛng hi‹u rõ trò chÖi mình Çang n¡m cái lÜ«i chÙ không phäi cái cán, và bi‰t làm th‰ nào duy trì quyŠn l®i kinh doanh cûa mình Ç‹ không änh hÜªng Ç‰n quyŠn l®i cûa Çäng viên c¶ng sän khác. Nh»ng công nhân ViŒt Nam cÛng thØa bi‰t T°ng Liên ñoàn Lao ñ¶ng ViŒt Nam là do ai ÇiŠu khi‹n và có bäo vŒ ÇÜ®c quyŠn l®i gì cûa ngÜ©i lao Ç¶ng ViŒt Nam không. NhiŠu sinh viên h†c sinh ch¡c cÛng hi‹u r¢ng nh»ng gì h† Çang h†c vŠ lÎch sº, vŠ chính trÎ là m¶t s¿ nhÒi nhét và bóp méo, và h† cÛng chán ngán t§i tÆn c° vŠ v§i nŠn giáo døc ÇÀy tính giáo ÇiŠu và nhÒi s†. Và trên h‰t, có lë Çåi Ça sÓ dân t¶c ViŒt Nam ÇŠu nhÆn thÙc rõ r¢ng ch‰ Ç¶ Çã Çi theo con ÇÜ©ng tÜ bän rÒi, m¶t thÙ tÜ bän hoang dã chÙ chÜa phäi tÓt ÇËp gì Ç‹ t¿ hào, nhÜng c¶ng sän vÅn cÓ chÃp và nguœ biŒn vŠ quá khÙ và vŠ con ÇÜ©ng ti‰n lên xã h¶i chû nghïa. Trên ÇÜ©ng Çi cûa h†, và ª m‡i khúc quanh cûa bÓi cänh chính trÎ Ç‹ phäi chuy‹n hÜ§ng, h† Çã chà Çåp lên hàng triŒu ngÜ©i m¶t cách nhÅn tâm.

ñã quá Çû chÙng minh lÎch sº Ç‹ thÃy r¢ng không th‹ ch© Ç®i s¿ tº t‰ hay ÇiŠu tÓt lành tØ ch‰ Ç¶ này. VÆt chÃt tuy phát tri‹n trong hai thÆp niên qua, nhÜng trong m¶t th‹ ch‰ dân chû thÆt s¿, s¿ phát tri‹n ch¡c ch¡n gÃp nhiŠu lÀn và trong chiŠu hÜ§ng bŠn v»ng cÛng nhÜ lành månh môi trÜ©ng sÓng. T¿ do và nhân quyŠn cÛng ÇÜ®c tôn tr†ng hÖn trong th‹ ch‰ dân chû vì cæn bän nhÃt, ngÜ©i dân có s¿ ch†n l¿a Çäng nào và nhân s¿ nào thích h®p (bän lãnh, khä næng và Çåo ÇÙc) Ç‹ lãnh Çåo ÇÃt nÜ§c. Các tôn giáo ÇÜ®c t¿ do hoåt Ç¶ng và n¢m ngoài änh hÜªng cûa chính phû. Các gi§i trí thÙc, sinh viên, chuyên gia ÇÜ®c quyŠn bàn vŠ các hÜ§ng phát tri‹n ÇÃt nÜ§c hay các ngành chuyên môn, có quyŠn ch†n l¿a nh»ng môn mà mình thích h†c, và có th‹ thäo luÆn vŠ m†i tÜ tÜªng chính trÎ hay tri‰t h†c trên th‰ gi§i chÙ không riêng gì chû nghïa Mác-Lê nhÜ hiŒn nay. NgÜ©i lao Ç¶ng ÇÜ®c quyŠn thành lÆp công Çoàn Ç¶c lÆp Ç‹ bäo vŒ quyŠn l®i cûa mình và luôn có luÆt pháp công minh Ç‹ kiŒn tøng n‰u có tranh chÃp xäy ra...

Trong m¶t th‹ ch‰ dân chû, m†i chính ki‰n ÇŠu ÇÜ®c tôn tr†ng nên ph° quang chính trÎ phän änh tÜÖng ÇÓi ÇÀy Çû m†i khuynh hÜ§ng, tÜ tÜªng cûa xã h¶i. Tuy nhiên, trong m¶t th‹ ch‰ Ç¶c tài, vì nhÃt ÇÎnh Çi theo m¶t khuynh hÜ§ng nào Çó nên khoäng trÓng chính trÎ luôn hiŒn h»u Ç‹ các thành phÀn ÇÓi lÆp tranh thû quÀn chúng cho các giá trÎ t¿ do, dân chû và nhân bän. Xã h¶i nào càng t¿ do, nhân bän thì càng mang tính Ça nguyên, dân chû. Tuy m¶t xã h¶i dân s¿ hay m¶t nŠn chính trÎ dân chû nhÜ nói trên chÜa h£n Çã là m¶t xã h¶i hoàn chÌnh, nhÜng ít nhÃt, nó ÇÜ®c xây d¿ng trên nŠn täng v»ng ch¡c Ç‹ m†i ngÜ©i trong xã h¶i cùng nhau thæng ti‰n và cäi thiŒn cho tÓt ÇËp hÖn.

Nói tóm låi, tåi sao phäi chÃp nhÆn m¶t ch†n l¿a tÒi tŒ trong khi dân t¶c ViŒt Nam có th‹ ch†n m¶t giäi pháp tÓt hÖn rÃt nhiŠu, låi do chính mình làm ra? Th‹ ch‰ Çó tuy chÜa hiŒn h»u hôm nay nhÜng chúng ta có th‹ xây d¿ng, nhÜ ngÜ©i dân cûa các quÓc gia khác Çã tØng xây d¿ng, tØ hÖn 200 næm nay.

Phåm Phú ñÙc

Melbourne 23/3/2007

=END=

3- DiÍn ñàn QuÓc N¶i

- BÙc nh Và Ch‰ ñ¶

Phåm HÒng SÖn

"Trong phòng xº án, các phóng viên báo chí trong và ngoài nÜ§c bÎ ÇÄy ra ngoài do quÀn chúng xông vào nhÜ sóng cÒn... Tôi là "nhân vÆt sÓ 1" và ÇÜ®c ngài ûy viên công tÓ trao bän photo cáo trång... Chúng tôi bÎ bu¶c t¶i là "chû mÜu cûa m¶t âm mÜu phän loån" c¿c kÿ nguy hi‹m. V§i t¶i danh này, án tº hình là ÇiŠu không còn cÀn phäi bàn cãi n»a! LuÆt sÜ Bram Fischer yêu cÀu hoãn phiên xº. Ông này hi‹u rÃt rõ r¢ng các bÎ cáo phäi có thì gi© nghiên cÙu kÏ bän cáo trång trÜ§c khi phát bi‹u š ki‰n cûa mình trÜ§c cÖ quan nhân danh công lš... Trong ba tuÀn ti‰p theo, chúng tôi chuÄn bÎ tÆp th‹ cho nh»ng l©i phát bi‹u trÜ§c tòa... XuÃt hiŒn låi trÜ§c tòa chúng tôi tÃn công ngay. Bram Fischer phê phán bän cáo trång là s¿ áp Ç¥t, vi‰t l¶n x¶n và võ Çoán... NgÜ©i ta yêu cÀu chúng tôi "nói l©i cuÓi cùng" r¢ng mình có t¶i hay không. Chúng tôi Çã thÓng nhÃt v§i nhau không trä l©i "theo phÜÖng pháp c° Çi‹n" mà tÆn døng khoäng th©i gian quš báu này Ç‹ miŒt thÎ phÜÖng pháp xº án cûa nhà cÀm quyŠn... Tôi có gÀn hai tuÀn lÍ chuÄn bÎ bài phát bi‹u cuÓi cùng... Tôi, bÎ cáo thÙ nhÃt, ÇÜ®c g†i. Tôi ÇÙng th£ng dÆy, nhìn bao quát phòng xº án, rÒi b¡t ÇÀu tØ tØ Ç†c "... Tôi giÜÖng cao lš tÜªng dân chû và xã h¶i t¿ do mà ª Çó tÃt cä m†i ngÜ©i ÇŠu bình Ç£ng chung sÓng v§i nhau trong nh»ng ÇiŠu kiŒn và khä næng nhÜ nhau. ñó là m¶t lš tÜªng mà tôi lÃy làm lë sÓng và hy v†ng së Çåt ÇÜ®c. Song n‰u cÀn tôi s¤n sàng hy sinh cho lš tÜªng Ãy". Tôi nói suÓt bÓn gi© liŠn. Phòng xº án l¥ng nhÜ t©. Sau khi nói xong, tôi tØ tØ ngÒi xuÓng m¶t cách khoan thai. Tôi không quay ÇÀu låi và không nhìn lên các hàng gh‰ nh»ng ngÜ©i d¿ khán, m¥c dù tôi nhÆn thÃy m†i ánh m¡t Çang Ç° dÒn vào tôi... Bän án dành cho tÃt cä các bÎ cáo là tù chung thân trong nhà lao. Chúng tôi nhìn nhau mÌm cÜ©i... Tôi quay låi, hÜ§ng lên các hàng gh‰ d¿ khán và cÜ©i, m¡t tìm mË và Winnie."

Xin ÇÜ®c thÜa ngay v§i quš vÎ Çây không phäi là cänh diÍn ra trong m¶t ch‰ Ç¶ dân chû nhÜ ta vÅn thÜ©ng thÃy ª nh»ng nÜ§c nhÜ Pháp, MÏ, Úc,... hay ª tòa án quÓc t‰ La-hay (La Haye). Trên Çây là m¶t sÓ chi ti‰t trong phiên tòa do ch‰ Ç¶ phân biŒt chûng t¶c A-pác-thai (Apartheid) tàn båo khét ti‰ng xº Nelson Mandela và các c¶ng s¿ vào næm 1964, ngÒi trên gh‰ quan tòa là nh»ng ngÜ©i da tr¡ng cûa hŒ thÓng cÀm quyŠn Nam phi lúc Çó, Nelson Mandela và các bÎ cáo khác ÇŠu là ngÜ©i da mÀu - nh»ng ngÜ©i không ÇÜ®c hŒ thÓng cÀm quyŠn da tr¡ng ÇÜÖng th©i thØa nhÆn quyŠn bình Ç£ng v§i ngÜ©i da tr¡ng. (Çoån trích theo "Nelson Mandela, ngÜ©i tù th‰ k›" - bän biên dÎch hÒi kš cûa Nelson Mandela do nhà xuÃt bän TrÈ Ãn hành næm 1998).

43 næm sau tåi xÙ sª có tên là ViŒt nam v§i câu khÄu hiŒu cºa miŒng cûa nh»ng kÈ cÀm quyŠn là luôn vì "m¶t xã h¶i công b¢ng, dân chû, væn minh" Çã có m¶t phiên tòa ÇÜ®c gi§i truyŠn thông tÜ©ng thuÆt:

Hu‰
30/03/2007

Linh møc bÃt ÇÒng chính ki‰n, NguyÍn Væn Lš, Çã bÎ m¶t tòa án ª thành phÓ Hu‰, quê nhà ông, k‰t án 8 næm tù giam. Linh møc Lš Çã xuÃt bän m¶t t© báo bÎ cÃm và giúp thành lÆp ñäng Thæng Ti‰n ViŒt Nam nhÜ m¶t Çäng thay th‰ ñäng C¶ng sän cÀm quyŠn cûa ViŒt Nam . 4 nhà tranh ÇÃu dân chû khác cÛng Çã bÎ k‰t án trong phiên xº này.

ThÄm phán Bùi X‰, chû tÎch h¶i ÇÒng xét xº Çã Ç†c cáo trång vào cuÓi bu°i sáng ngày thÙ sáu, sau m¶t phiên xº kéo dài 4 gi© ÇÒng hÒ ª tòa án thành phÓ Hu‰.

ThÄm phán Çã k‰t án linh møc Công giáo NguyÍn Væn Lš 8 næm tù giam. Hai ÇÒng bÎ cáo v§i linh møc Lš, nh»ng ngÜ©i sáng lÆp Çäng Thæng Ti‰n là ông NguyÍn Phong bÎ k‰t án 6 næm tù và ông NguyÍn Bình Thành cÛng bÎ k‰t án 5 næm tù.

Hai n» bÎ cáo, Lê ThÎ LŒ H¢ng và Hòang ThÎ Anh ñào cÛng bÎ Çã bÎ k‰t án nhÜng ÇÜ®c hÜªng án treo.

Các bÎ cáo bÎ k‰t t¶i tuyên truyŠn chÓng phá nhà nÜ§c ViŒt Nam . Trong nh»ng næm qua h† Çã xuÃt bän m¶t t© báo Ç¶c lÆp có tên "T¿ do Ngôn luÆn". Næm ngoái h† Çã thành lÆp Çäng Thæng Ti‰n ViŒt Nam nhÜ m¶t Çäng thay th‰, m¶t Çäng không theo chû nghïa c¶ng sän.

Linh møc Lš Çã khai rÃt ng¡n tåi tòa và các câu trä l©i thÄm phán cûa ông hai lÀn bÎ ng¡t khi ông cÓ g¡ng nói nh»ng l©i lên án ch‰ Ç¶:

"ViŒt Nam áp døng luÆt rØng"

"ñä Çäo Çäng c¶ng sän"

Cänh sát Çã t¡t micro cûa linh møc Lš và giäi ông ra khÕi phòng xº án.

Theo bän tin hôm thÙ sáu cûa AP thì linh møc Lš Çã không có m¥t trong phòng xº án khi bän án ÇÜ®c Ç†c.

Các bÎ cáo trong phiên tòa này không có luÆt sÜ bào ch»a và không ÇÜ®c t¿ bào ch»a. CuÓi phiên xº các thÄm phán hÕi h† xem h† có muÓn nói gì vŠ vø án nhà nÜ§c này không. Ông NguyÍn Bình Thành b¡t ÇÀu trình bày vŠ trÜ©ng h®p cûa ông nhÜ sau:

Ông Thành nói r¢ng hành Ç¶ng cûa ông phù h®p v§i luÆt pháp quÓc t‰. Tuy nhiên chû tÎch h¶i ÇÒng xét xº Çã ng¡t l©i ông và nói r¢ng nh»ng ÇiŠu này không liên quan gì Ç‰n vø án.

Và Çây, m¶t hình änh ÇÜ®c ghi låi trong phiên tòa Çó:

BÙc änh Çã gây sÓc ÇÓi v§i c¶ng ÇÒng nhân loåi trên toàn th‰ gi§i và nhiŠu ngÜ©i Çã dùng tØ "ghê tªm" ghi xem tÃm hình, Çúng nhÜ câu tøc ng» cûa ViŒt nam " træm nghe không b¢ng m¶t thÃy", bªi Çây là lÀn ÇÀu c¶ng ÇÒng nhân loåi ti‰n b¶ ÇÜ®c chÙng ki‰n m¶t hình änh Ç¥c tä trong m¶t phiên tòa cûa ViŒt nam, nhÜng có m¶t câu tøc ng» khác cûa phÜÖng Tây cÛng rÃt Ç¡t trong trÜ©ng h®p này: "phÀn chóp cûa m¶t täng bæng" (the tip of the iceberg).

Phiên tòa A-pác-thai k‹ trên Çã Çi vào lÎch sº v§i cái tên Phiên tòa Rivonia (theo ÇÎa danh nÖi xº) và lš tÜªng cûa Nelson Mandela Çã thành hiŒn th¿c trên ÇÃt nÜ§c Nam phi Çúng nhÜ ông khäng khái xác tín ngay trong phiên tòa. Có m¶t chi ti‰t cÀn k‹ thêm cÛng ngay trong phiên tòa Çó Ç‹ bác låi cáo bu¶c r¢ng ông là c¶ng sän, Nelson Mandela Çã Çáp låi: "Thông qua nh»ng tác phÄm cûa chû nghïa Mác và tØ các cu¶c Çàm Çåo v§i nh»ng ngÜ©i Mác-xít, tôi nhÆn thÙc ra r¢ng nh»ng ngÜ©i c¶ng sän nhìn nhÆn ch‰ Ç¶ Çåi nghÎ ª các nÜ§c phÜÖng Tây là phän dân chû và phän Ç¶ng. Trái låi, tôi ngÜ«ng m¶ hŒ thÓng xã h¶i Ãy."

BÙc änh nói trên t¿ nó Çã l¶t tä h‰t nh»ng gì vŠ bän chÃt cûa m¶t ch‰ Ç¶. ChÌ có ÇiŠu ch‰ Ç¶ Çó nó không có tên là A-pác-thai, Ta-li-ban hay phát-xít Hitler mà nó có m¶t cái tên "C¶ng hòa xã h¶i chû nghïa ViŒt nam". LÎch sº luôn cho thÃy nh»ng gì có cùng bän chÃt së ÇŠu Çi Ç‰n m¶t k‰t cøc tuy nhanh chÆm hay b¢ng nh»ng cách khác nhau.

Phåm HÒng SÖn

05/04/2007

=END=

4- DiÍn ñàn QuÓc N¶i

- Hãy tÄy chay "tÃn tuÒng bÀu cº quÓc h¶i khoá 12"

Lš ñåi Hoàng

Nh»ng ngày này hàng træm t© báo, Çài phát thanh, truyŠn hình, vÓn Çã bÎ bÈ cong ngòi bút, ra rä tuyên truyŠn cho cu¶c bÀu cº ÇÜ®c cho là "dân chû, Çúng luÆt", là "ngày h¶i cûa toàn Dân..." VÆy th¿c hÜ "tÃn tuÒng" này có Çúng nhÜ nh»ng cái "loa" kia Çang tuyên truyŠn hay không?

Ai cÛng bi‰t m¶t cu¶c bÀu cº ÇÜ®c cho là væn minh, dân chû phäi có s¿ cånh tranh lành månh gi»a các Ùng cº viên, Çäng phái, t° chÙc... ChÌ có nhÜ vÆy quyŠn bÀu cº cûa quÀn chúng nhân dân m§i th¿c s¿ phát huy tÓi Ça, giúp ch†n ra ÇÜ®c nh»ng "ông nghÎ" có Çû tâm, tài, ÇÙc Ç‹ giúp Dân, giúp nÜ§c.

Lë ÇÜÖng nhiên tÃt cä các Çäng phái, Ùng cº viên ÇŠu có nghïa vø quyŠn l®i nhÜ nhau, và không th‹ m¶t Çäng nào t¿ Ãn ÇÎnh cho mình chi‰m bao nhiêu gh‰? Bao nhiêu phÀn træm gh‰ trong quÓc h¶i ÇÜ®c, bªi sÓ phÀn træm gh‰ Çó phø thu¶c hoàn toàn vào s¿ l¿a ch†n cûa cº tri.

TrÜ§c m‡i cu¶c bÕ phi‰u ngÜ©i ta thÜ©ng hay t° chÙc thæm dò dÜ luÆn xem ñäng A ÇÜ®c bao nhiêu cº tri ûng h¶? ñäng B bao nhiêu?..., Và các cu¶c thæm dò dÜ luÆn này chÌ có tính chÃt tÜÖng ÇÓi.

Vì sao tôi nói dông dài nhÜ vÆy bªi tôi muÓn m†i ngÜ©i hãy so sánh xem m¶t cu¶c bÀu cº th¿c s¿ dân chû và "tÃn tuÒng" bÀu cº quÓc h¶i khoá 12 diÍn ra vào tháng næm t§i Çây tåi ViŒt Nam nó giÓng và khác nhau ra sao?

Báo chí "quÓc doanh" dåo này thÜ©ng hay trích l©i các nhân vÆt cÃp cao cûa Çcs nói r¢ng, kÿ bÀu cº này sÓ "gh‰" mà ñäng viên c¶ng sän së chi‰m Ç‰n 90% trong quÓc h¶i së "ÇÜ®c bÀu" và 10% còn låi ñäng "bÓ thí" cho các Ùng cº viên khác do "m¥t trÆn t° quÓc", tÙc cánh tay phäi cûa ñäng ch¡t l†c. Ô hay! ChÜa bÀu cº mà? Sao ñäng ch¡c nhÜ Çinh Çóng c¶t th‰?! CÛng không khó hi‹u l¡m, vì ñäng Çã "diÍn tuÒng" ki‹u này hàng mÃy chøc næm qua, b¡t ÇÀu ngay khi ñäng cÜ§p ÇÜ®c chính quyŠn, nên ñäng nói là rÃt có cÖ sª, chÙ không nói chÖi! Th©i còn anh cä c¶ng sän Liên Sô và khÓi Çông Âu, ñäng diÍn h‰t sÙc chuyên nghiŒp, xuÃt x¡c, m‡i ÇÖn vÎ bÀu cº ñäng Ç‹ cho 4 ÇÒng chí gÒm 3 ÇÕ,1 xanh, ñäng nói gåch m¶t bÀu 3, trúng 100%, m‡i ÇÖn vÎ bÀu cº phäi Çû 100% cº tri Çi bÀu dù r¢ng có ông, bà cø cº tri nào Çó Çang ngÃp nghé miŒng l‡ cÛng cÓ dÆy mà Çi bÀu, ho¥c nh© ngÜ©i nhà cho Çåt Çû 100% Ç‹ ñäng còn huyênh hoang v§i th‰ gi§i.

ñ‹ cho "ch¡c æn" hÖn nhân tiŒn ñäng chi‰m 100% gh‰ trong quÓc h¶i liŠn lÆp ra m¶t loåi "hi‰n pháp" mà hiŒn nay chÌ có ViŒt Nam, Trung QuÓc, B¡c TriŠu Tiên, Cuba xài, cái hi‰n pháp Çó nó "Ç¶c" ª ch‡ ÇiŠu 4 chÌ cho m‡i mình ñäng ÇÜ®c làm "ÇÀy t§" cûa Dân, ngoài ra cÃm tiŒt, hÍ ai ho he ÇŠ cÆp Ç‰n, ñäng nói chúng là "phän cách mång" ch‰t ngay!

Làm sao ñäng nghï ra bän "hi‰n pháp" này? Xin thÜa! ñäng h†c tØ quê hÜÖng ÇÒng chí XTALIN ÇÃy, m¥c dù hiŒn nay bän hi‰n pháp Çó Çã bÎ hÆu duŒ ÇÒng chí Ãy mang vÙt vào l‡ cÓng nÜ§c thäi rÒi.

CÛng chính vì cái ÇiŠu 4 Çó mà b¶ luÆt hình s¿ ñäng chÌ Çåo n¥n ra giÓng nhÜ m¶t m§ giÃy l¶n mà ngÜ©i ta hay mang ra chuÒng xí, bªi toàn b¶ viŒn ki‹m sát, toà án, công an ÇŠu do ñäng khÓng ch‰ cä, mà ñäng vÅn cÙ quen nói là "dÜ§i s¿ lãnh Çåo..." truy tÓ ai? Xét xº ai? án tù th‰ nào? to nhÕ ra sao? ÇŠu phäi thông qua š ñäng tuyŒt ÇÓi, b¢ng chÙng là vø "æn ÇÃt" cûa các ÇÒng chí lãnh Çåo ñÒ SÖn, to nhÜ th‰ nhÜng ñäng chÌ phåt có...50.000 Ç, vø Tp Vinh, NghŒ An, ñäng cho khoanh vùng nhÕ låi không xét xº r¶ng ra. ChÜa k‹ Ç‰n các vø nhÜ cao su Bình DÜÖng, ÇÃt tåi Bình PhÜ§c... nói tóm låi n‰u xét xº theo ki‹u MÏ, NhÆt, Pháp... thì ñäng nguy to, bªi toàn ÇŒ tº cûa ñäng cä chÙ có ai ngoài Çâu?

ñ‹ cho có vÈ là "dân chû, Çúng luÆt..." trong 10% gh‰ quÓc h¶i còn låi, ñäng kêu Ùng c¿ t¿ do. Dân thÃy vÆy "tÜªng bª" hæng hái vi‰t tên. ThÃy Çông quá ñäng liŠn nghï ra m¶t" chiêu " khác là phäi bÕ phi‰u "tín nhiŒm" cä ª cÖ quan, ch‡ cÜ trú. K‰t quä các Ùng cº viên t¿ do, cÙ rÖi røng dÀn, bªi ai mà chÎu n°i cái màn "ÇÃu tÓ" hiŒn Çåi này! NgÜ©i nào còn trø låi thì ÇÜ®c trên dÜ§i 50%, chä bù cho các s‰p cûa ñäng cÙ tuyŒt ÇÓi 100%.

ChÜa h‰t, lãnh Çåo cao nhÃt cûa ñäng lên truyŠn hình và b¡t các nhà bÒi bút hét to: "không ÇÜ®c ÇÜa chò trÖi dân chû lÒng vào quÓc h¶i..." vÅn chÜa yên tâm ñäng ra lŒnh cho mÆt vø cûa mình b¡t h‰t b†n dân chû, nhân quyŠn và ÇÜa ra toà (loåi toà này g†i là án bÕ túi) vì chÓng phá nhân dân, m¥c dù nh»ng vÎ này luôn chÌ trích thói Ç¶c tài, tham nhÛng hû båi cûa ñäng, nhÜng ñäng cÙ bÕ ngoài tai vì tØ khi sinh ra Ç‰n nay ñäng vÅn t¿ cho mình là nhân dân, nên ai chÓng ñäng tÙc là chÓng nhân dân(?).

Dân trí càng cao, ñäng càng bÃt l®i. H†c sinh, sinh viên du h†c càng nhiŠu ñäng càng lo, không lo sao ÇÜ®c khi ñäng Çang bÜ§c m¶t chân trên con ÇÜ©ng cái quan cûa nhân loåi. ñ° bao gi© không hay!, cái thÙ chû nghïa c¶ng sän cûa ñäng Çang thoi thóp tØng ngày vì theo nó cÛng ÇÒng nghïa v§i Çói rách nghèo kh°. ñäng càng ra sÙc gân c° gào thì sÙc ñäng càng suy kiŒt. May cho ñäng nh»ng næm 90 n‰u không "Ç°i m§i" kinh t‰ nhanh, thì Çã rÖi xuÓng v¿c th£m giÓng nhÜ ngÜ©i "anh cä" và b¶ sÆu rÒi. Cái chû nghïa "tÜ bän bóc l¶t" mà ñäng cæm ghét, chÓng phá Çiên cuÒng b¢ng các chiêu, "cäi tåo tÜ sän, công thÜÖng nghiŒp..." ngày nào, thì nay ñäng phäi cúi ÇÀu, cung phøng låy løc m©i g†i (n‰u không thì ch‰t Çói à?), cÛng chính vì cái thÙ cäi tåo Çó mà ñäng Çã ÇÄy hàng triŒu ngÜ©i con Låc HÒng xuÓng v¿c th£m.

Giai cÃp công nhân tiên phong cûa ñäng Çang uÃt Ùc tranh ÇÃu hàng ngày, hàng gi© tåi các khu công nghiŒp, khu ch‰ xuÃt... vì ÇÒng lÜÖng ch‰t Çói mà không có m¶t ai bênh v¿c quyŠn l®i cho dù "công Çoàn" ÇÙa con cÜng cûa ñäng vÅn Çang hiŒn h»u. TÃt cä ÇŠu nh»ng thÙ trái khoáy này ÇŠu do ñäng cä, bªi còn cÓ bám lÃy chi‰c gh‰ quyŠn l¿c Çã møc ru‡ng Ç‹ 'nuôi" Çàn khûng long tham nhÛng hû båi cûa mình, thì ñäng còn ti‰p tøc cÙ v© vÎt lØa l†c "ngÜ©i chû" cûa mình b¢ng các cu¶c bÀu cº dân chû giä hiŒu, dÓi trá. Các cu¶c bÀu cº này Çang tåo ra cho "ÇÀy t§" cûa ñäng nhiŠu tên cÖ h¶i, dÓt nát, tham nhÛng...,n‰u ñäng "sáng suÓt, trí tuŒ, khôn khéo" thì hãy trä låi cho Dân quyŠn t¿ quy‰t mà bän Hi‰n chÜÖng Liên HiŒp QuÓc Çã thØa nhÆn, và chÌ khi ngÜ©i dân th¿c s¿ làm chû vÆn mŒnh cûa mình thông qua lá phi‰u t¿ do công b¢ng thì ÇÃt nÜ§c m§i trª thành rÒng, h°. Còn n‰u không nó së mãi chÌ là tÃn tuÒng nhÜ nh»ng tÃn tuÒng ñäng Çã, Çang và s¡p diÍn thôi. Nh»ng ngÜ©i dân ViŒt Nam hãy vì lÜÖng tâm, trách nhiŒm và quyŠn l®i cûa mình mà T…Y CHAY tÃn tuÒng s¡p t§i này, hãy gºi m¶t thông ÇiŒp månh më Ç‹ cho nh»ng kÈ Ç¶c tài, tham nhÛng bi‰t r¢ng chÌ có dân chû t¿ do th¿c s¿ m§i ÇÜa ÇÃt nÜ§c hÜng thÎnh, phát tri‹n.

Sài Gòn 02/04/2007

Lš ñåi Hoàng

=END=

5- Tin TÙc QuÓc N¶i

- Cò Và Các TŒ Nån

TrÀn Khäi Thanh Thûy

T‰t qua rÒi, ngÜ©i dân Hà N¶i trª låi v§i Ç©i thÜ©ng. Tôi cÛng bÆn bÎu v§i công viŒc "cào mây, cuÓc gió" quen thu¶c, ch®t nhÆn ÇÜ®c thÜ cûa m¶t ngÜ©i bån tÆn Australia , bÕ Hà N¶i tØ ÇÀu thÆp k› 80, nay chÜa m¶t lÀn trª låi, thÜ vi‰t: "Nh§ bài hát vŠ Hà N¶i mình quá. Nh§ ti‰ng ve ÇÀu phÓ quen, bÜ§c chân em Çi mòn lÓi... ôi nh§... không bi‰t Hà N¶i gi»a th©i h¶i nhÆp th‰ nào, thèm ÇÜ®c lang thang kh¡p 36 phÓ phÜ©ng Hà N¶i, tØ Hàng Båc, hàng Bài, ch® ñÒng Xuân nhÜ hÒi còn bé xíu".

Không bi‰t tôi có Çáp Ùng n°i n‡i nh§ cûa chÎ không, dù bi‰t rõ mÜ©i mÜÖi r¢ng chÎ Çang "mong Ç®i ngÆm ngùi".

Th¿c s¿ trong con m¡t tôi và m†i ngÜ©i, Hà N¶i khác nhiŠu l¡m.. TØ ngày mª cºa, nh»ng ng†n gió m§i ào åt th°i, cÖ ch‰ thÎ trÜ©ng tung tæng dåo bÜ§c kh¡p 36 phÓ phÜ©ng Hà N¶i, kiên trì gõ vào cánh cºa tØng nhà, khi‰n Hà N¶i thay Ç°i tØng ngày. 36 phÓ c° không còn vÈ yên bình, tïnh l¥ng, nhuÓm vÈ hoài c° v§i tháp rùa nghiêng bóng, nÜ§c hÒ gÜÖm xanh bi‰c, lá liÍu Çìu hiu, tha thÜ§t, mÜ§t mát ven hÒ nhÜ thÆp k› 70, 80 n»a mà bÎ phá v« tØng mäng. H‰t khách sån vàng, låi nhà hàng cá mÆp, siêu thÎ Intemex, Plaza... TÓc Ç¶ xây d¿ng chóng m¥t, nhà hàng vÛ trÜ©ng, quÀy bar, quán rÜ®u, quán bia m†c lên nhÜ nÃm.

Phác thäo chân dung "Cò"

N‰u m¶t viŒt kiŠu tØ Anh, Pháp, MÏ, Ca Na ña, ñÙc v.v... vŠ, m‡i ngày vài ba lÜ®t Ç‰n các quán, m¶t næm có 365 ngày Çi ÇÜ®c 1.000 quán, låi muÓn Çi cho b¢ng h‰t thì phäi mÃt 15 næm có lÈ. TØ vài cºa hàng mÆu dÎch, quÀy "Thanh niên làm theo l©i bác" ngày xÜa, theo thÓng kê hiŒn tåi là 15 nghìn quán các loåi, tØ bình dân, t§i các loåi "Çè dân" - tÙc các quÀy bar sang tr†ng trong các nhà hàng khách sån khác. N‰u không ngåi tu°i Çang... cút kít vŠ già, muÓn nhäy nhót, ôm Ãp trong các câu låc b¶ Çèn m©, vÛ trÜ©ng, quán karaôkê ôm, m¶t tuÀn vài ba bu°i b° ích và lš thú cÛng Çû mÃt 8 næm m§i Ç‰n h‰t ÇÜ®c. Còn muÓn thâm nhÆp vào các dÎch vø massage, bÃm huyŒt - vÓn Çang m†c nhan nhän nhÜ nÃm Ç¶c sau mÜa, cÛng phäi tính b¢ng cä næm v§i tÌ lŒ dày Ç¥c ngày nào cÛng Çi 2, 3 l¿Öt may ra m§i h‰t. CÖn xoáy lÓc cûa cÖ ch‰ thÎ trÜ©ng Çã tåo nên b¶ m¥t m§i cûa Hà N¶i Ç‹ låi nh»ng dÃu Ãn khûng khi‰p.

TrÜ§c Çó m‡i lÀn nói vui, tôi vÅn bäo: Hà N¶i mình bé b¢ng bàn tay, h¡t hÖi ÇÀu này nghe ti‰ng v†ng cûa ÇÀu kia v†ng låi. N‰u sÓng låi thÆp k› 80 thì ti‰ng leng keng cûa tàu ÇiŒn ÇÀu phÓ này v†ng låi, tÆn cuÓi phÓ kia còn nghe rõ, Çåp xe lang thang ra tÆn 7 cºa Ô - tØ Ô ñÒng LÀm, Ô ñông Mác, Ô CÀu RŠn, Ô Ch® DØa, Ô Yên Phø, Ô Quan ChÜªng, Ô CÀu GiÃy vài ti‰ng là h‰t. NhÜng nh»ng ngày xÜa thân ái, 36 phÓ phÜ©ng Hà N¶i trÀm m¥c c° kính, trang nghiêm Çã qua lâu l¡m rÒi. Hà N¶i chÌ còn là cái bóng m© nhåt cûa m¶t th©i xa xÜa. ñÜ©ng mª r¶ng, cây bÎ ch¥t trøi thùi løi ch£ng còn lÃy Çâu ra ti‰ng ve ngân ÇÀu phÓ n»a, ti‰ng leng keng cûa tàu ÇiŒn cÛng Çã Çi vào huyŠn thoåi, c° tích tØ cuÓi thÆp k› 80, thay vào Çó là Çû các loåi ti‰ng Òn cûa phÜÖng tiŒn, Ç¶ng cÖ, ô tô, xe máy, cùng thi nhau hoåt Ç¶ng, xä h‰t công suÃt tÓi Ça cûa mình, tåo nên bÙc tranh hiŒn th¿c sinh Ç¶ng và trÖ trøi: PhÓ không cây, mây lÅn khói xæng chiŠu...

H‰t ti‰ng ve ngân ÇÀu phÓ, h‰t cä chim chóc cây xanh, thay vào Çó là Çû các loåi cò mÒi, ô dù nh¶n nhåo, phÃp ph§i Çû loåi. Có lë chÜa bao gi© Hà N¶i sinh sôi, näy nª, Çông Çàn, dài lÛ các loåi cò v§i m¶t tÓc Ç¶ chóng m¥t Ç‰n mÙc báo Ç¶ng ÇÕ nhÜ th‰. Nào cò bŒnh viŒn, cò nhà ÇÃt, cò bi‹n sÓ, cò b‰n xe, cò khách sån, cò vé xe, cò xuÃt khÄu, v.v và v.v. phong phú vŠ mÅu mã, Ça dång vŠ chûng loåi, Ç¥c biŒt thích nghi vŠ ÇÎa bàn và môi trÜ©ng cÜ trú. Cành th£ng, cành cong, cành cao cành thÃp, cành cÙng, cành mŠm... vÌa hè, b‰n bãi, khuôn viên, trø sª, Çâu Çâu cò cÛng ÇÆu, cành nào cò cÛng xà, ÇÓ ai dám Ç¶ng vào cò.

Sinh ra tØ nÜ§c Çøc, tØ ô nhiÍm môi trÜ©ng, cò ch£ng s® gì cung tên, súng Çån, ch£ng dåi gì xáo nÜ§c trong, cÙ ch‡ nào Çøc nÜ§c cò Ç‰n, h‰t váng, h‰t m«, cò bay Çi. Thay vì l¶n c° xuÓng ao, cò nghÍu nghŒn ngÄng cao ÇÀu, bäo v§i "kh° chû": ThÃy chÜa, không có tôi là không xong Çâu nhé. Chi cho ÇËp vào... (CÙ 2% m¶t cæn h¶ m¥t ÇÜ©ng, dù mua hay bán cÛng th‰, bªi cò ít khi ÇÜ®c æn m¶t mình, còn cä con Våc, con Nông, ngông nghênh chia chác n»a). M¶t th©i muÓn mua xe máy, trong khi 4 quÆn n¶i thành Çã cÃm Çæng kš thì chi Çû 3 triŒu, Cò lo. MuÓn nhÆp h¶ khÄu tØ các tÌnh vŠ Hà N¶i mÃt 50 triŒu m¶t Ç®t cä v® lÅn con. Thích Çi lao Ç¶ng tåi Hàn QuÓc, NhÆt Bän thì ngoài tiŠn Çóng cho công ty, n¶p thêm cho cò 30 triŒu n»a, tháng sau bay liŠn. MuÓn mua nhà chung cÜ, cÙ giá gÓc cûa nhà nÜ§c c¶ng thêm 20 triŒu dÎch vø Ç‹ cò chi. N‰u không ch© Ç‰n mÒng thÃt, vì 80% quÏ nhà ª dång này là chuy‹n nhÜ®ng låi.

Cùng v§i các loåi cò, lÛ bÜ§m Çêm cÛng xuÃt hiŒn, len lÕi vào m†i ngóc ngách xã h¶i dÜ§i Çû các dång dÎch vø, cà phê "giÜ©ng", cà phê "võng", cà phê tour, t¡m nóng lånh, c¡t tóc máy lånh, câu cá nÖi ven hÒ, ÇÀm... chÌ cÀn bÃm chuông, g†i ÇiŒn thoåi tØ 0 gi© 24 gi©, khách së ÇÜ®c phøc vø tØ A Ç‰n Z. ChÜa k‹ m¶t lÜ®ng l§n gái ca-ve ÇÙng ÇÜ©ng...tåo ra nh»ng gam màu tÓi cûa thû Çô ngàn næm væn hi‰n, phiá sau nó là thäm cänh Çau lòng... Th‹ chÃt hao mòn, tinh thÀn suy kiŒt, ÇÎa vÎ làm ngÜ©i cûa cä kÈ mua và ngÜ©i bán hå thÃp tÆn Çáy bùn, xã h¶i ÇÒi phong båi tøc, còn änh hÜªng nghiêm tr†ng t§i cä th‰ hŒ sau. Báo Sài Gòn giäi phóng ngày 28/12 công bÓ: Cä nÜ§c có 61.142 trÜ©ng h®p nhiÍm HIV, Çã phát hiŒn 640 trÜ©ng h®p phø n» trÜ§c sinh và 382 trÈ em dÜ§i 5 tu°i nhiÍm HIV tØ mË truyŠn sang.

Song song v§i nó là nån ma túy, cä nÜ§c có 242.000 ngÜ©i nghiŒn. Ma túy tràn vào kh¡p chÓn cùng nÖi, lan r¶ng ra cä giäng ÇÜ©ng Çåi h†c, trung h†c cÖ sª, thÆm chí cä ti‹u h†c. M‡i næm nhà nÜ§c tÓn phí 300 tÌ ÇÒng cho các ÇÓi tÜ®ng cai nghiŒn tÆp trung và tåo công æn viŒc làm cho ngÜ©i cai có th‹ hòa nhÆp trª låi v§i c¶ng ÇÒng cÛng chÌ giäi quy‰t dÙt Çi‹m trên dÜ§i 5%. SÓ còn låi ti‰p tøc tái nghiŒn, dÃn sâu vào t¶i ác, làm nô lŒ cho cÖn nghiŒn, k‹ cä cÜ§p cûa, gi‰t ngÜ©i.

K‹ tØ næm 2000 Ç‰n nay, hút hít, måi dâm, c© båc n¢m trong chi‰n dÎch "ba giäm" cûa thành phÓ. NhiŒm vø ÇŠ ra là triŒt hå, phá v«, tiêu diŒt dÙt Çi‹m 100%, song nhÜ con bŒnh nh©n thuÓc, cÙ næm sau låi tæng hÖn næm trÜ§c, báo håi các cán b¶ trung tâm, væn phòng, t° chÙc chÓng mãi dâm, ma túy, "‰t" cÙ m‡i næm låi phäi ra ngoåi thành lÆp trang tråi, nhà nghÌ cuÓi tuÀn, s¡m ô tô Çi Çi, vŠ vŠ Çông hÖn.

Vào th©i Çi‹m ÇÀu næm, nån c© båc bao gi© cÛng diÍn ra công khai náo loån. Các con båc khát nÜ§c - giÃu mình dÜ§i vÕ b†c: Vui chÖi giäi trí có thÜªng, phong tøc dân gian... có m¥t ª tÃt cä các phòng ban, cÖ quan, trÜ©ng h†c. Nh»ng cu¶c ÇÕ Çen sát phåt nhau chí tº tØ sáng t§i Çêm, ngÃt ngÜ nhÜ con nghiŒn, m¡t thâm quÀng vì mÃt ngû vÅn cay cú, khát nÜ§c, không chÎu r©i chi‰u båc, kéo theo s¿ Ç° v« cûa bao nhiêu gia Çình, hÆu quä chä khác gì sÓ ÇŠ, nghiŒn hút.

Ngoài nh»ng tŒ nån trên, còn cä nån hÓi l¶, bäo kê, æn ch¥n, tham nhÛng, mua quan bán chÙc, móc nÓi trong ngoài, tåo ra cä m¶t ÇÜ©ng dây chåy ch†t, tØ chåy chÙc, chåy quyŠn, chåy ch‡, chåy l®i, chåy t¶i, chåy án và cä chåy d¿ án n»a, cuÓi cùng là nån rºa tiŠn cûa quan chÙc trung ÜÖng... Tính chi li, ÇÀu næm ñinh H®i này, t°ng c¶ng ngÜ©i dân Hà N¶i có không dÜ§i 20 mÓi lo Çau Çáu. S¿ tàn ác cûa b†n "gi¥c n¶i xâm" thÆt không bi‰t bao nhiêu mà k‹, æn ch¥n tiŠn tuÃt cûa liŒt sï, ch¥n tiŠn Üu Çãi cûa ngÜ©i và gia Çình có công v§i cách mång, tiŠn xóa Çói giäm nghèo cûa ÇÒng bào miŠn núi, tiŠn ûng h¶ cho ÇÒng bào các tÌnh bÎ lÛ løt, tiŠn ÇÀu tÜ các công trình d¿ án, xây l¡p, thi‰t k‰, xây d¿ng nhà, ÇÜ©ng, cÀu, cÓng v.v và v.v... N‰u tính tØ dÃu mÓc næm 1996, thì sÓ tiŠn thÃt thoát và tham nhÛng m§i ª mÙc 700 triŒu ÇÒng, sang næm 1997 Çã là 6 tÌ ÇÒng, gÃp 9 lÀn so v§i 1996 (Báo Tu°i trÈ thành phÓ HÒ Chí Minh ngày 23/3/1998). Sau 9 næm con sÓ này Çã gÃp cä 100 lÀn (riêng vø Lã thÎ Kim Oanh và ÇÒng phåm giÃu m¥t - vÓn chÜa phäi là cá biŒt Çã cÜ§p tr¡ng cûa nhà nÜ§c và nhân dân 152 tÌ ÇÒng, vø Bùi Ti‰n DÛng chÌ tiŠn cá cÜ®c bóng Çá Çã lên t§i 2,4 tÌ USD).

SÖ k‰t 6 tháng cuÓi næm 2006 cûa ngành Thanh tra, nêu rõ: Tåi 5 tÌnh, huyŒn gÒm 55 xã và 109 cÖ quan hành chính s¿ nghiŒp Çóng trên ÇÎa bàn, l¿c lÜ®ng thanh tra Çã phát hiŒn ra: Thu sai 18,5 tÌ ÇÒng, chi sai 191,3 tÌ, Ç‹ ngoài s° sách 195,9 tÌ ÇÒng... N‰u tính Çû 64 tÌnh thành cä nÜ§c trong Çó có 5 thành phÓ l§n nhÜ Hà N¶i, thành phÓ HÒ Chí Minh, Häi Phòng, ñà N¤ng v.v... sÓ tiŠn chi sai và Ç‹ ngoài s° sách së là bao nhiêu? M§i 6 tháng Çã Çû Ç‹ giÆt mình, còn v§i 6 næm, 10 næm, 20 næm k‹ tØ ngày mª cºa, "Ç°i m§i" Ç‰n nay là bao nhiêu?

Cùng v§i s¿ gia tæng chóng m¥t cûa nån tham nhÛng, hÓi l¶ cÛng tæng theo, không phäi 30 triŒu, 50 triŒu mà có vø hÓi l¶ t§i 500, 1 tÌ, 2 tÌ ÇÒng cho quan chÙc, thÆm chí có ngÜ©i dám bÕ cä 4 tÌ ÇÒng mua chÙc. (Bài nói chuyŒn tåi h¶i nghÎ cán b¶ toàn quÓc ª Hà N¶i cûa nguyên t°ng bí thÜ Lê Khä Phiêu). ThÃt thoát Çû ki‹u Çû dång, chÌ lÃy m¶t ví dø tiêu bi‹u là xây d¿ng sân bay N¶i Bài. D¿ tính ban ÇÀu là 27 triŒu USD, sau nâng thành 30 triŒu, th©i gian sau låi ÇÜa lên 47 triŒu USD, khi thanh tra nhà nÜ§c nhäy vào cu¶c Çã phát hiŒn ra m¶t lô ÇiŠu không h®p lš nhÜ m¶t càng máy bay Ç¥t mua 2,6 triŒu USD, trong khi giá th¿c chÌ có 300.000, liŠn ÇÜa xuÓng 36 triŒu. Khi công viŒc hoàn thành, qua công tác Çánh giá t°ng k‰t, tÃt cä chÌ h‰t có 19 triŒu USD. ThÃt thoát gÀn 1/2. CÛng trong bài nói chuyŒn, ông ti‰t l¶ næm ngoái, công an Hà N¶i khám phá m¶t ÇÜ©ng dây chuyên chåy d¿ án cho các b¶ ngành và ÇÎa phÜÖng. M¶t vÎ cán b¶ cÃp huyŒn Çã tåm Ùng cho ÇÜ©ng dây này 400 triŒu ÇÒng Ç‹ kéo b¢ng ÇÜ®c cho huyŒn m¶t d¿ án... song, so v§i cái giá phäi trä cho viŒc bán ÇÃt cûa ông ti hí m¡t lÜÖn (Çï Çi‰m phäi g†i b¢ng cø t° này) thì Çã æn thua gì?

Quê hÜÖng trong trí nh§

Xét cho cùng, dù l§n nhÕ, n¥ng nhË, cä bŠ r¶ng lÅn bŠ sâu, các tŒ nån xã h¶i ngày låi ngày làm cho bÀu không khí cûa rùa vàng, gÜÖm báu, ÇŠn thiêng ô nhiÍm... làm hoen Ó, sÙt mÈ tính toàn bích, toàn mÏ cûa thành c° Hà N¶i, hå thÃp giá trÎ cao quš cûa ngÜ©i Hà N¶i, còn d†n ÇÜ©ng xua ÇÄy bao ngÜ©i vào vÛng bùn t¶i l‡i, bªi quy luÆt cûa cái xÃu, cái ác là s¿ lây lan, khu‰ch tán, tØ ít t§i nhiŠu, nhË t§i n¥ng, thÃp lên cao, làm suy vong cä m¶t nŠn chính trÎ. Không nh»ng gi§i ÇÀu tÜ ngoänh Çi, tåo ra khoäng cách giàu nghèo ngày càng r¶ng, mà ÇÙng sau nó còn là hàng nghìn sinh mång ngÜ©i dân phäi trä vì hÕa hoån, ÇÃt trÒi, nhà sÆp, søt lª cÖ sª hå tÀng, vì sai phåm nghiêm tr†ng các tiêu chuÄn an toàn trong viŒc xây lÃp cÀu cÓng, ÇÜ©ng xá, nhà cºa do cÓ tình xén b§t vÆt tÜ, nguyên liŒu v.v.

ChuyŒn cò mÒi, tiêu c¿c tåi Hà N¶i muôn Ç©i không h‰t, vì trung tâm ÇÈ ra các cò mÒi là các con gi©i ngÒi tåi b¶ chinh trÎ. D¶t tØ nóc d¶t xuÓng. Hy v†ng tØ nay Ç‰n 2010, sau khi lo cho Çäng mÒ yên mä ÇËp, 4 triŒu cÜ dân Hà N¶i cùng 83,2 triŒu ngÜ©i trong và ngoài nÜ§c cùng xúm låi Ç‹ 1000 næm Thæng Long, Hà N¶i có b¶ m¥t ÇËp Çë hÖn, lÎch s¿ hÖn, theo Çúng nghïa m¶t bài hát Çã vi‰t vŠ Hà N¶i - nghìn næm væn vÆt cÛng là mänh ÇÃt l¡ng hÒn núi sông ngàn næm... còn hiŒn tåi, tÃm väi lÎch sº mà Çäng c¶ng sän dŒt cho dân b¢ng nh»ng bàn tay cáu bÄn cûa mình bên ngoài còn tàm tåm, chÙ bên trong thì nhung nhúc nh»ng rÆn và rŒp, tØ 15 con rÆn trong b¶ chính trÎ, Ç‰n 150 con rŒp u› viên trung ÜÖng, các loåi rŒp cÃp tÌnh thành huyŒn, xã v.v... và v.v... nh»ng con rÆn và Çû các loåi rŒp này hút máu ngÜ©i dân ViŒt Nam Ç‰n no tròn cån kiŒt và phá hÕng bao nhiêu nét ÇËp væn hoá cûa ngÜ©i ViŒt Nam ta, trong Çó có Hà N¶i mình.

ThÆt là buÒn phäi không chÎ?

Hà N¶i, 30.03.2007

TrÀn Khäi Thanh Thûy

=END=

6- PhÕng vÃn

- Chia sÈ cûa LM. Phan Væn L®i nhân dÎp k› niŒm m¶t næm ngày thành lÆp KhÓi 8406

PhÕng vÃn cûa Radio Hoa Mai (07.04.2007)

1- TrÜ§c th©i Çi‹m k› niŒm 1 næm thành lÆp KhÓi 8406 và Tuyên Ngôn Dân Chû Nhân QuyŠn, Linh Møc nhÆn ÇÎnh vŠ quá trình ÇÃu tranh vØa qua ra sao, và thành quä cø th‹ là gì?

- M¶t næm Tuyên ngôn Dân chû Nhân quyŠn và KhÓi 8406 s¡p trôi qua. Nhìn låi quá trình ÇÃu tranh, chúng ta có th‹ thÃy ÇÜ®c nhiŠu thành quä, khªi s¿ tØ ÇÀu næm 2006, m¶t næm mà chúng ta có th‹ g†i là næm bän lŠ vì có nhiŠu hoåt Ç¶ng dân chû so v§i các næm trÜ§c.

Ngày 01-01, Câu låc b¶ Hoa-Mai Çã cùng v§i m¶t sÓ tÆp h®p ÇÃu tranh ª trong nÜ§c thành hình sÖ b¶ ñäng Vì Dân, Ç‹ ÇÃu tranh cho dân chû t¿ do, công b¢ng xã h¶i và quyŠn l®i cûa nhân dân.

Ngày 18-2, 11 công nhân VN tåi nhiŠu công ty xí nghiŒp ÇÜa ra Yêu sách 8 Çi‹m Çòi các quyŠn cûa Công nhân.

Ngày 20-2, 4 linh møc Công giáo quÓc n¶i ra L©i Kêu g†i cho QuyŠn T¿ do Thông tin ngôn luÆn.

Ngày 19-3, 118 nhà dân chû quÓc n¶i ra L©i Kêu g†i cho quyŠn Công nhân tåi ViŒt Nam , Çáp Ùng và h‡ tr® Yêu sách 8 Çi‹m cûa 11 Công nhân ViŒt Nam trÜ§c Çó.

Ngày 27-3, Hòa thÜ®ng Thích Quäng ñ¶ cûa Giáo h¶i PhÆt giáo ViŒt Nam ThÓng nhÃt phát L©i Kêu g†i CÙu nguy Công nhân và Nhân dân lao Ç¶ng VN.

Ngày 28-3, H¶i trÜªng Lê Quang Liêm cûa PhÆt giáo Hòa Häo ThuÀn túy ra L©i Kêu g†i triŒt Ç‹ ûng h¶ Công nhân và Nhân dân lao Ç¶ng VN.

Ngày 08-4, Tuyên ngôn T¿ do Dân chû cho VN ra Ç©i v§i ch» kš cûa 118 nhà ÇÃu tranh quÓc n¶i. Ti‰p bÜ§c, nhiŠu ngÜ©i khác trong lÅn ngoài nÜ§c Çã lÀn lÜ®t kš tên tham gia, làm thành KhÓi 8406. NhiŠu chính khách quÓc t‰ cÛng lên ti‰ng ûng h¶ hay bäo tr®. Cho Ç‰n Ç®t t°ng k‰t ngày 08-02-2007, KhÓi 8406 Çã qui tø ÇÜ®c 2.217 Chi‰n sï Dân chû Hòa bình ª quÓc n¶i, 3.885 chi‰n sï ª häi ngoåi chính thÙc kš tên cá nhân, hàng vån Công dân quÓc n¶i lÅn häi ngoåi ghi danh tÆp th‹. 175 NghÎ sï, Dân bi‹u, Chính khách, Nhân sï các NÜ§c kš tên ûng h¶ và bäo tr®.

Ngày 15-4, t© báo in Ç¶c lÆp, không giÃy phép ÇÀu tiên trong ch‰ Ç¶ CSVN là bán nguyŒt san T¿ Do Ngôn LuÆn ra m¡t và phát t¥ng ÇÒng bào quÓc n¶i. Cho t§i nay Çã ÇÜ®c 24 sÓ. BNS này cÛng lÜu hành trên mång.

Tháng 05, TÆp san Hoa Mai, cÖ quan ngôn luÆn cûa Çäng Vì Dân, cÛng phát hành sÓ ÇÀu tiên trong nÜ§c dÜ§i dång Ãn bän. Nay Çã lên t§i 12 sÓ.

Ngày 01-6, nguyên T°ng ThÜ kš ñäng Dân Chû ViŒt Nam tuyên bÓ phøc hoåt ñäng và cách tân thành Çäng ki‹u m§i triŒt Ç‹ là ñäng Dân chû Th‰ k› 21.

Ngày 20-6, KhÓi 8406 ÇÜa ra 10 ñiŠu kiŒn cÖ bän thi‰t y‰u Ç‹ cu¶c BÀu cº QuÓc h¶i 2007 ÇÜ®c Ça Çäng, t¿ do, dân chû th¿c s¿, khÕi bÎ toàn Dân ViŒt tÄy chay.

Ngày 22-8, KhÓi 8406 công bÓ Ti‰n trình Dân chû hóa VN gÒm 4 giai Çoån & 8 bÜ§c. ñã th¿c hiŒn ÇÜ®c phÀn cÖ bän cûa 2 giai Çoån ÇÀu (sº døng quyŠn T¿ do Ngôn luÆn làm nŠn täng cho các Nhân quyŠn khác; phøc hoåt, thành lÆp và phát tri‹n các Chính Çäng Dân chû không C¶ng sän) và Çang chuÄn bÎ ti‰n hành giai Çoån 3 (soån thäo Hi‰n pháp lâm th©i m§i và trÜng cÀu š dân).

Ngày 02-09, TÆp san T¿ do Dân chû ra Ç©i (phát hành trên giÃy và lÜu hành trên mång). Cho Ç‰n nay Çã ÇÜ®c khoäng 10 sÓ.

Ngày 15-9 (k› niŒm 50 næm Nhân væn Giai phÄm), Bán nguyŒt san T° QuÓc ra Ç©i (cÛng phát hành trên giÃy và lÜu hành trên mång). Cho Ç‰n nay Çã ÇÜ®c 12 sÓ.

Ngày 08-9, ñäng Thæng Ti‰n ViŒt Nam công bÓ t¿ thành lÆp tåi ViŒt Nam , tr¿c diŒn ÇÃu tranh bÃt båo Ç¶ng v§i Çäng CSVN, d¿a trên tinh thÀn và các væn kiŒn nŠn täng cûa KhÓi 8406.

Ngày 16-10, Liên Minh Dân Chû Nhân QuyŠn ViŒt Nam hình thành qua Tuyên BÓ Thành LÆp Liên Minh Các L¿c LÜ®ng Dân T¶c ñÃu Tranh Vì T¿ Do, Dân Chû và Nhân QuyŠn Cho ViŒt Nam.

Ngày 20-10, Công ñoàn ñ¶c LÆp ViŒt Nam ÇÜ®c thành lÆp.

Ngày 21-10, U› Ban T¿ Do Tôn Giáo ViŒt Nam ra m¡t.

Ngày 27-10, H¶i Ái h»u Tù nhân Chính trÎ và Tôn giáo VN chào Ç©i.

Ngày 30-10, thành lÆp HiŒp H¶i ñoàn K‰t Công-Nông ViŒt Nam .

Ngày 4-11, Hòa thÜ®ng Thích Quäng ñ¶ ÇÜ®c trao giäi Nhân quyŠn Rafto næm 2006.

Ngày 25-11, KhÓi 8406 Çã phát Ç¶ng "Ngày Dân chû cho ViŒt Nam : m‡i tháng ngày 01 & 15 là Ngày Toàn Dân M¥c Áo Tr¡ng". Chi‰n dÎch này Çang ÇÜ®c s¿ hÜªng Ùng r¶ng rãi tØ cä häi ngoåi.

Ngày 09-12, H¶i Dân oan ÇÜ®c thành lÆp.

Ngày 10-12, U› ban Nhân quyŠn ViŒt Nam chào Ç©i.

BÜ§c sang næm 2007, ngày 6-2, t° chÙc Human Rights Watch tuyên bÓ tám nhà ÇÓi kháng tåi ViŒt Nam Çã th¡ng giäi thÜªng cao quš Hellman/Hammett công nhÆn tinh thÀn dÛng cäm cûa h† trÜ§c nh»ng Çàn áp chính trÎ. ñó là các vÎ NguyÍn VÛ Bình, Phåm Qu‰ DÜÖng, NguyÍn Væn ñài, ñ‡ Nam Häi, NguyÍn Chính K‰t, Lê Chí Quang, TrÀn Khäi Thanh Thûy, NguyÍn Kh¡c Toàn.

ñ‰n ngày 17-2, Giao thØa t‰t ñinh H®i, Liên Çäng Låc HÒng ra Ç©i, nÓi k‰t hai Çäng Vì Dân và Thæng Ti‰n ViŒt Nam , làm nên m¶t hình thÙc ÇÃu tranh m§i.

Ngày 30-3, trong chính phiên tòa cûa CS tåi thành phÓ Hu‰, linh møc NguyÍn Væn Lš và bÓn chi‰n sï thành viên Çäng TTVN là NguyÍn Phong, NguyÍn Bình Thành, Hoàng ThÎ Anh ñào, Lê ThÎ LŒ H¢ng, dù bÎ nh»ng bän án bÃt công n¥ng nŠ, Çã Çåt m¶t chi‰n th¡ng oai hùng khi lên ti‰ng Çä Çäo Çäng CS, tÓ cáo ch‰ Ç¶ và kh£ng ÇÎnh các nhân quyŠn gi»a vòng vây trùng trùng cûa Çäng viên, cán b¶ và công an c¶ng sän.

Ngoài ra chúng ta cÛng không quên hàng ngàn cu¶c Çình công, bi‹u tình l§n nhÕ kh¡p cä nÜ§c cûa các công nhân Çòi nh»ng quyŠn l®i chính Çáng cho ngÜ©i lao Ç¶ng và cûa các nông dân hay thÎ dân bÎ cÜ§p ÇÃt Çai nhà cºa Çòi låi các tài sän cûa mình; rÒi hàng træm cu¶c tuyŒt th¿c, phän kháng cûa các tôn giáo bÎ bách håi Çòi låi quyŠn t¿ do tôn giáo.

2- V§i nh»ng khó khæn tØ viŒc CSVN Çàn áp vØa qua, hiŒn tình sinh hoåt cûa KhÓi 8406 Çang ra sao?

- KhÓi 8406 không phäi là m¶t Çäng chính trÎ, nhÜng là "m¶t tÆp h®p nh»ng Công dân ViŒt Nam (VN) trong và ngoài NÜ§c, k‹ cä nh»ng ngÜ©i NÜ§c khác, gióng lên ti‰ng nói lÜÖng tri muÓn ÇÃu tranh Ç‹ xây d¿ng m¶t NÜ§c VN có Çû các y‰u tÓ: tôn tr†ng s¿ thÆt, lë phäi, luÆt công b¢ng, tính công khai minh båch; sÓng v§i nhau b¢ng tình thÜÖng, lòng nhân ái; ÇÃt nÜ§c ÇÜ®c hoà bình t¿ do, dân chû ; quyŠn t¿ quy‰t cûa ngÜ©i cûa ngÜ©i Dân ÇÜ®c bäo vŒ". (trích KhÓi 8406 là gì, 08-10-2006). Thành ra Çó là m¶t t° chÙc lÕng lÈo, nhË vŠ cÖ cÃu, n¥ng vŠ tinh thÀn. ViŒc CS Çàn áp m¶t sÓ thành viên, dù là thành viên cÓt cán, không làm cho KhÓi tan rã. Các thành viên cûa KhÓi tåi quÓc n¶i lÅn häi ngoåi ÇŠu ti‰p tøc sinh hoåt. Ÿ häi ngoåi thì b¢ng các phÜÖng th‰ và phÜÖng tiŒn s¤n có trong m¶t xã h¶i t¿ do, th¿c hiŒn các hoåt Ç¶ng ÇÃu tranh thông thÜ©ng trong s¿ phÓi h®p v§i nhiŠu t° chÙc khác (bi‹u tình, vÆn Ç¶ng quÓc t‰, t° chÙc diÍn Çàn, ÇiŠu hành trang mång, lÆp ra các KhÓi y‹m tr® quÓc n¶i nhÜ KhÓi 1706, 1906, 101206, phát tán các t© báo dân chû xuÃt phát tØ trong nÜ§c....). Ÿ quÓc n¶i thì ti‰p tøc mª r¶ng chi‰n dÎch TÄy chay bÀu cº quÓc h¶i bù nhìn Ç¶c Çäng ngày 20-5 (trong s¿ phÓi h®p v§i nhiŠu t° chÙc tranh ÇÃu khác nhÜ Çäng Vì Dân), ti‰p tøc biên soån và Ãn hành các tåp chí dân chû Ç¶c lÆp, duy trì các t° chÙc ÇÃu tranh (xem trên) mà trong Çó thành viên KhÓi Çang có m¥t, lên ti‰ng bênh v¿c các nhà dân chû bÎ bách håi và phän kháng nhà cÀm quyŠn Çàn áp (cho t§i hôm 3-4, KhÓi Çã ra ÇÜ®c 14 Kháng thÜ)....

3- Linh Møc có th‹ cho bi‰t vŠ hiŒn tình cûa t© T¿ Do Ngôn LuÆn?

- KhÓi 8406 k› niŒm ÇŒ nhÃt chu niên thì bán nguyŒt san T¿ do Ngôn luÆn cÛng mØng m¶t tu°i (15/4/2006 - 15/4/2007). Cho t§i nay, t© báo Çã ra ÇÜ®c 24 sÓ, c« A4, 32 trang, in Ãn và phát hành miÍn phí trong nÜ§c tØ nam chí b¡c v§i sÓ lÜ®ng trung bình là 15 ngàn bän m‡i sÓ. K‹ tØ hôm linh møc NguyÍn Væn Lš, ÇÒng biên tÆp viên, và vài nhân viên tòa soån bÎ b¡t gi» cÛng nhÜ bÎ tÎch thu máy móc (lúc Çó báo Çã ra t§i sÓ 21), sÓ phát hành có giäm xuÓng, nhÜng t© báo vÅn ra ÇŠu Ç¥n, Çúng kÿ. Ban biên tÆp quy‰t tâm duy trì t© báo cho t§i ngày ch‰ Ç¶ CS bÎ giäi th‹ trên ÇÃt ViŒt. N‰u vì m¶t lš do nào Çó mà t© báo không th¿c hiŒn ÇÜ®c trong nÜ§c, thì së ÇÜ®c th¿c hiŒn ª ngoài nÜ§c, do m¶t ban biên tÆp Çã s¤n sàng làm viŒc.

4- Linh Møc có th‹ cho bi‰t là hiŒn nay, viŒc lãnh Çåo KhÓi Çang ÇÜ®c Çäm trách bªi nh»ng vÎ nào?

- HiŒn nay KhÓi 8406 quÓc n¶i ÇÜ®c ÇiŠu hành bªi ba ngÜ©i: C¿u sï quan TrÀn Anh Kim ª Thái Bình, kÏ sÜ ñ‡ Nam Häi ª Sài gòn và linh møc Phan Væn L®i ª Hu‰.

5- L©i kêu g†i cûa Linh Møc gºi ÇÒng bào trong và ngoài nÜ§c.

- Kính thÜa ÇÒng bào. Nhà cÀm quyŠn C¶ng sän ViŒt Nam Çang Çàn áp d» d¶i phong trào Dân chû trong nÜ§c cÛng nhÜ các tôn giáo muÓn Ç¶c lÆp. S¿ Çàn áp này càng lúc càng ngang nhiên, l¶ liÍu, Çê hèn và thô båo. TÃt cä m†i biŒn pháp ÇŠu ÇÜ®c dùng t§i, dù là nh»ng biŒn pháp khi‰n th‰ gi§i væn minh kinh ngåc, phÅn n¶ và ghê tªm. Có vÈ nhÜ CS Çang chi‰m th‰ thÜ®ng phong. Tuy nhiên, ÇiŠu Çó chÌ cho thÃy C¶ng sän -cø th‹ là m¶t nhúm tham quyŠn cÓ vÎ và c¿c kÿ bäo thû trong Çäng CS- Çang hoäng hÓt, lo s®. Hoäng hÓt lo s® vì không có chính nghïa, ch£ng ÇÜ®c lòng dân, vì thÃy š thÙc dân chû và Çòi hÕi nhân quyŠn nÖi m†i gi§i ÇÒng bào ngày càng dâng cao và mãnh liŒt. C¶ng sän Çã tÜªng giam nhÓt thân xác các chi‰n sï dân chû hòa bình thì bÈ gãy ÇÜ®c š chí và Çè bËp ÇÜ®c tinh thÀn cûa h† cÛng nhÜ cûa thân nhân h†. C¶ng sän Çã tÜªng khÓng ch‰ ÇÜ®c các lãnh Çåo tinh thÀn cao cÃp thì quÀn chúng giáo ÇÒ së khi‰p hãi tuân phøc. Th‰ nhÜng nh»ng bi‰n cÓ trong th©i gian gÀn Çây Çã chÙng minh ngÜ®c låi. RÒi nh»ng trò m© ám quanh viŒc t° chÙc bÀu cº QuÓc h¶i Ç¶c Çäng bù nhìn ngày 20-5 t§i chÌ càng làm dÃy lên s¿ phän kháng cûa m†i tÀng l§p nhân dân trong và ngoài nÜ§c. ñó là chÜa k‹ dân tình h‰t sÙc ngao ngán vì s¿ quän lš ÇiŠu hành ÇÃt nÜ§c cách ngu dÓt và vô trách nhiŒm, vì nån tham nhÛng Çang l¶ng hành không thuÓc ch»a, vì nån cÜ§p bóc tài sän (ÇÃt Çai, nhà cºa) Çang tung hoành kh¡p nÖi, vì nån viên chÙc chính quyŠn và công an ÇÎa phÜÖng trª thành nh»ng ông tr©i con m¥c sÙc nhÛng nhiÍu, vì s¿ tu¶t dÓc không phanh cûa hŒ thÓng giáo døc, hŒ thÓng y t‰ và hŒ thÓng an sinh xã h¶i, vì nån tÜ§c bÕ m†i ÇiŠu kiŒn sÓng cûa nhân dân Ç‹ tåo ÇiŠu kiŒn thuÆn l®i cho các tay tÜ bän ÇÀu tÜ tØ ngÜ§c ngoài...

Kính thÜa ÇÒng bào.

ñã Ç‰n lúc nhân dân phäi ÇÙng lên. Xin ÇÒng bào trong nÜ§c hãy tham gia KhÓi 8406, rÒi tùy hoàn cänh, gia nhÆp các t° chÙc ÇÃu tranh chuyên biŒt (nhÜ H¶i dân oan, Công Çoàn ñ¶c lÆp, HiŒp h¶i ñoàn k‰t Công nông, H¶i nhân dân chÓng tham nhÛng...). Nh»ng ai có khä næng và ÇiŠu kiŒn, xin m©i gia nhÆp các chính Çäng phi c¶ng sän nhÜ Thæng Ti‰n ViŒt Nam , Vì Dân, Dân chû th‰ k› XXI... Xin các nhà trí thÙc noi gÜÖng các chí sï th‰ k› trÜ§c nhÜ NguyÍn Thái H†c, Phan Chu Trinh, Phan B¶i Châu... Çem cái sª h†c cûa mình Ç‹ phøng s¿ quÓc gia b¢ng cách cÙu nguy ÇÃt t° khÕi cái chû nghïa và ch‰ Ç¶ phän dân håi nÜ§c này. Xin các nhà tu hành hãy ÇÙng lên Çem Çåo cÙu Ç©i, làm chÙng cho s¿ thÆt Çang bÎ C¶ng sän xuyên tåc, bênh v¿c cho lë phäi Çang bÎ CS chà Çåp, bäo vŒ cho nhân quyŠn Çang bÎ CS tÜ§c bÕ. ñây chính là š nghïa và møc Çích cûa tôn giáo. Bi‰t bao ngÜ©i dân thÃp c° bé miŒng Çang ngÜ§c trông lên quš vÎ.

Xin ÇÒng bào häi ngoåi ti‰p tøc h‡ tr® phong trào ÇÃu tranh trong nÜ§c b¢ng viŒc Çoàn k‰t thành m¶t liên minh dân t¶c r¶ng rãi; xin vÆn døng m†i khä næng và phÜÖng tiŒn Ç‹ làm sáng tÕ chính nghïa ÇÃu tranh cûa dân t¶c trÜ§c toàn th‰ gi§i, sao cho cä toàn cÀu ÇŠu ûng h¶ Çåi cu¶c cûa chúng ta là giäi th‹ ch‰ Ç¶ c¶ng sän båo tàn dÓi trá Çang tàn phá quê hÜÖng, hÀu xây d¿ng m¶t nÜ§c ViŒt t¿ do, dân chû, phú cÜ©ng.

TØ Hu‰, ViŒt Nam , nhân k› niŒm ÇŒ nhÃt chu niên KhÓi 8406

Linh møc Công giáo Phêrô Phan Væn L®i

***

Cäm nghï cûa ngÜ©i ViŒt häi ngoåi nhân nhóm 8406 k› niŒm vØa tròn 1 tu°i

Thanh Trúc, phóng viên Çài RFA (07-04-2007)

HÀu nhÜ Ça sÓ ngÜ©i ViŒt häi ngoåi dành nhiŠu thiŒn cäm cho nhóm dân chû 8406 vØa tròn m¶t tu°i k‹ tØ khi nhóm này công khai bän tuyên ngôn hoåt Ç¶ng Çúng ngày 8 tháng TÜ næm 2006 Ç‰n gi©. Thanh Trúc ghi nhÆn š ki‰n m¶t sÓ ngÜ©i quan tâm Ç‰n tình hình quê nhà tØ các nÜ§c khác nhau trên th‰ gi§i Ç‹ gªi Ç‰n quí vÎ.

Không phäi là các t¶i

TuÃn là m¶t sinh viên ViŒt Nam sang Singapore h†c ngành tin h†c rÒi ª låi làm viŒc tåi Çây. Theo bån trÈ này, nh»ng ngÜ©i Çòi dân chû trong khÓi 8406 là nh»ng ngÜ©i dÛng cäm vì dám hoåt Ç¶ng công khai:

- "Có th‹ nói là dÛng cäm hÖn nh»ng gì hÒi xÜa tôi ÇÜ®c h†c trong lÎch sº cûa ViŒt Nam do chính nh»ng ngÜ©i c¶ng sän vi‰t. Bªi vì ngày xÜa nh»ng ngÜ©i c¶ng sän chÌ toàn Çánh du kích chÙ không dám coi nhÜ là ÇÜÖng ÇÀu hay là công khai.

H† chÜa bao gi© dám công khai, chÌ toàn là hoåt Ç¶ng bí mÆt thôi. VÆy mà h† t¿ xÜng h† là kiên cÜ©ng là dÛng cäm. Trong khi Çó nh»ng ngÜ©i này ngÜ©i ta bi‰t trÜ§c së bÎ sách nhiÍu, së bÎ b¡t b§ së bÎ tù Çày, së änh hÜªng Ç‰n công viŒc änh hÜªng Ç‰n gia Çình nhÜng mà ngÜ©i ta vÅn s£n sàng ÇÃu tranh cho ÇÃt nÜ§c.

Nh»ng ngÜ©i này m§i thÆt s¿ dÛng cäm. Tôi mong trong th©i gian t§i càng có nhiŠu ngÜ©i trÈ hÖn Ç‹ mà ti‰p tøc s¿ ÇÃu tranh Çó. "

Cô Hoàng, sinh viên khoa LuÆt tåi Çåi h†c Pháp, cho r¢ng bÃt ÇÒng chính ki‰n không phäi là m¶t cái t¶i, xº phåt nh»ng ngÜ©i ÇÓi lÆp là phåm luÆt:

- "Khi mà Çäng c¶ng sän làm nhÜ vÆy thì t¿ h† b¶c l¶ rõ bän chÃt Ç¶c Çoán cûa h† ra, nhÜ th‰ thì quÓc t‰ Ç‹ š Ç‰n và thÃy là trong nÜ§c mình vÅn có s¿ lãnh Çåo toàn trÎ và Ç¶c Çoán nhÜ vÆy. Nh»ng chuyŒn ÇÃu tranh cho dân chû mà mình làm trÜ§c h‰t là vì ÇÃt nÜ§c cûa mình, khi làm nhÜ vÆy mình nên có nh»ng ti‰ng nói xây d¿ng.

Bây gi© mà Çòi ÇÃu tranh båo Ç¶ng hay Çòi lÆt Ç° Çäng c¶ng sän là cái chuyŒn rÃt là khó. Mình nên có cách nói chuyŒn nào Çó Ç‹ cho ngÜ©i dân trong nÜ§c nghe và hi‹u ÇÜ®c cái tÀm quan tr†ng cûa dân chû, ngÜ©i ta š thÙc ÇÜ®c nh»ng quyŠn l®i cæn bän cûa ngÜ©i dân trong m¶t nÜ§c dân chû nó nhÜ th‰ nào. Theo quan Çi‹m cûa em, ª trong nÜ§c mà có m¶t nhóm ÇÃu tranh cho dân chû nhÜ vÆy là ÇiŠu rÃt tÓt."

Tâm Ç¡c, ûng h¶

M¶t thÜÖng gia ª Moldova trÜ§c thu¶c khÓi Xô Vi‰t, ông TuÃn, tâm Ç¡c v§i š thÙc dân chû cûa nh»ng ngÜ©i trÈ trong nhóm 8406 mà ông Çã không có ÇÜ®c khi b¢ng tu°i h†:

- "Cái tu°i nhÜ tôi bây gi© ho¥c nh»ng anh em l§n hÖn tôi mà nhÆn ra vÃn ÇŠ thì phäi träi qua m¶t th©i gian lâu và ª Çû nÖi Çû ch°. Còn nh»ng ngÜ©i ª ViŒt Nam mình nh»ng thanh niên trÈ tu°i Çã nhìn ra vÃn ÇŠ thì rÃt là mØng.

Khi b†n tôi trÈ b†n tôi không phäi là loåi dÓt nát l¡m nhÜng cái tu°i nhÜ vÆy chúng tôi chÜa hi‹u ÇÜ®c vÃn ÇŠ, phÀn nào bÎ mê ho¥c bÎ mù quáng. Bây gi© h† nhÆn thÃy vÃn ÇŠ nhÜ vÆy là quá tÓt, Çáng mØng cho th‰ hŒ trÈ sau này. ThÙ hai n»a, phÜÖng pháp làm viŒc nhÜ vÆy là ôn hoà, phäi chæng, chÙ còn nh»ng biŒn pháp có tính chÃt kích Ç¶ng låi không h®p lš. Tôi nghï r¢ng tÜÖng lai sau này là nh© nh»ng ngÜ©i trÈ nhÜ vÆy."

Ông TrÀn Ng†c Thành, m¶t nhà hoåt Ç¶ng dân chû và quyŠn lao Ç¶ng ª Ba Lan:

- "Chính quyŠn c¶ng sän thÜ©ng rÃt là s® phong trào dân chû nên h† tÆp trung m†i n° l¿c Ç‹ Çàn áp khÓi 8406, h† tìm cách bôi xÃu, thoá må phong trào này. Hoåt Ç¶ng cûa anh em dân chû trong nÜ§c rÃt Çáng cho chúng ta trân tr†ng.

TØ khi nhóm 8406 ra Ç©i anh em chúng tôi ª Ba Lan Çã vÆn Ç¶ng nh»ng chính khách thu¶c phong trào Công ñoàn ñoàn K‰t cûa Ba Lan hay là Nhóm Hiên ChÜÖng 77 cûa TiŒp trÜ§c Çây. H† rÃt ûng h¶ nhóm 8406, qua nhóm 8406 chúng ta thÃy ÇÜ®c Çây là m¶t con ÇÜ©ng dân chû cÀn dÃn thân Ç‹ tranh ÇÃu cho dân chû ª ViŒt Nam .

K› niŒm m¶t næm thành lÆp 8406, chúng ta nên tuyên dÜÖng nh»ng ngÜ©i sáng lÆp cÛng nhÜ nh»ng ngÜ©i tiên phong ûng h¶ 8406, làm sao Ç‹ ngày càng nhiŠu l§p trÈ quan tâm ûng h¶."

Nhà báo NguyÍn ñình Khánh ª Australia :

- "ñây là phong trào hoåt Ç¶ng chính Çáng cho t¿ do dân chû và nhân quyŠn cho ViŒt Nam . ñó là phong trào ÇÃu tranh mà chúng ta ª ngoåi quÓc phäi h‰t lòng h° tr®."

Tåo ÇÜ®c nh»ng thành công Çáng k‹

ñÓi v§i bác sï Lâm Thu Vân thu¶c Trung Tâm Dân Chû Cho ViŒt Nam ª Montreal , Canada , cho r¢ng sau m¶t næm xuÃt hiŒn, nhóm 8406 dù g¥p khó khæn nh»ng Çã tåo ÇÜ®c thành công Çáng k‹:

- "Xét tØ ngày khÓi 8406 bÜ§c qua giai Çoån công khai nhÜ th‰ này là m¶t bÜ§c ti‰n vÜ®t b¿c trong cu¶c tranh ÇÃu dân chû hoá ViŒt Nam . ñ‹ xét coi viŒc làm cûa qúi vÎ thánh viên 8406 có h»u hiŒu hay không, chúng ta phäi thÃy phän Ùng tØ phia dân chúng.

Khªi s¿ là 118 mà chÌ trong vài tháng Çã ÇÜ®c 2000 ngÜ©i ghi tên m¶t cách công khai. ñó là phía quÀn chúng. Phía chánh quyŠn chúng ta xét thÃy r¢ng h† ra sÙc Çàn áp tØ PhÜÖng Nam ñ‡ Nam Häi, ông NguyÍn Chính K‰t, luÆt sÜ NguyÍn Væn ñài, luÆt sÜ Lê ThÎ Công Nhân, linh møc NguyÍn Væn Lš, linh møc Phan Væn L®i, linh møc Chân Tín.

KhÓi 8406 này ÇÓi v§i chánh quyŠn là cä m¶t thách thÙc, m¶t s¿ Çe d†a và m¶t quy‰t tâm dân chû hoá ViŒt Nam . Nh»ng viŒc làm cø th‹ cûa khÓi 8406 phäi k‹ Ç‰n nh»ng t© báo nhÜ T¿ Do Ngôn LuÆn cûa linh møc Chân Tín, sau Çó có nh»ng t© khác ª Hà N¶i nhÜ T¿ Do Dân Chû, sau Çó thÃy có t© T° QuÓc.

ViŒc muÓn bóp nghËt ti‰ng nói cûa ngÜ©i dân b¢ng ki‹m duyŒt Çã bÎ vÜ®t qua. NhÜ vÆy nói sÖ là Çã thÃy có nh»ng chiŠu hÜ§ng rÃt thuÆn l®i cho cu¶c tranh ÇÃu m¥c dÀu Çàn áp vÅn ti‰p tøc."

Trân tr†ng

Sau cùng bån trÈ Phåm Ng†c CÜÖng, c¿u du h†c sinh ViŒt Nam ª ñông Âu, nay ÇÎnh cÜ tåi Canada :

- "Tôi rÃt trân tr†ng nh»ng ngÜ©i ÇÃu tranh ôn hoà Ç‹ Çòi chính quyŠn ª nhà cäi ti‰n cái th‹ ch‰ cûa h† sao cho ÇÃt nÜ§c có dân chû hÖn, t¿ do hÖn. ñiŠu thÙ hai là nh»ng áp l¿c mà chính quyŠn gây cho h† thì th¿c ra là không nên có th‰ nhÜng vì s¿ tÒn tåi cûamình mà Çäng c¶ng sän phäi làm nhÜ vÆy.

Nh»ng áp l¿c Ãy tôi nghï m†i ngÜ©i cÛng có Çû quä quy‰t hay dÛng khí Ç‹ chÎu Ç¿ng. Tôi tin s¿ chÎu Çøng cûa h† ÇÜ®c rÃt nhiŠu ngÜ©i trân tr†ng. ñiŠu thÙ ba là hiŒn Çäng c¶ng sän ViŒt Nam cÛng Çang thay Ç°i cho phú h®p v§i tình hình, phù h®p v§i s¿ thay Ç°i cûa th‰ gi§i.

Cu¶c chia cûa lÀn thÙ nhÃt là ÇÃt Çai... Cu¶c chia cûa lÀn thÙ hai là chia cûa vŠ chÙng khoán, s¡p t§i Ç‰n giai Çoån thÙ ba thì ch¡c Çäng c¶ng sän phäi hoàn thiŒn mình hÖn n»a. Nh»ng ngÜ©i dân chû cÛng phäi ti‰n lên m¶t bÜ§c n»a Ç‹ làm sao cho cu¶c chÖi là m¶t cu¶c chÖi dân s¿..."

ñ‹ k‰t luÆn cho bài phòng s¿ vŠ š ki‰n cûa ngÜ©i ViŒt trên th‰ gi§i, xin trích dÅn ti‰p l©i phát bi‹u cûa bån trÈ Phåm Ng†c CÜÖng v§i l©i xác quy‰t cûa anh qua nh»ng s¿ kiŒn nhÜ s¿ ra Ç©i cûa khÓi dân chû 8406, ch¡c ch¡n ViŒt Nam phäi có s¿ thay Ç°i và niŠm tin này không th‹ bÎ Çäo ngÜ®c.

NhiŠu ngÜ©i bày tÕ niŠm tin là sau s¿ dÃn thân cûa nh»ng ngÜ©i trong khÓi 8406, së còn nhiŠu ngÜ©i khác månh dån dËp bÕ s¿ s® hãi lâu nay Ç‹ gióng lên ti‰ng nói trung th¿c, vŠ nhu cÀu ÇÜ®c t¿ do thÆt s¿.

=END=

7- Tham Khäo

- ViŒc Giáo Døc Con Em theo Tinh ThÀn Nhân Bän

Khäi Chính Phåm Kim ThÜ

I. Giáo Døc Theo Tinh ThÀn Nhân Bän

ViŒc giáo døc theo tinh thÀn nhân bän là coi tr†ng trÈ, thÜÖng yêu trÈ, l¡ng nghe trÈ, và tìm hi‹u trÈ trong khi giáo døc chúng.

Trong binh thÜ có dåy "bi‰t mình bi‰t ngÜ©i træm trÆn træm th¡ng." Trong phåm vi giáo døc theo tinh thÀn nhân bän, muÓn thành công trong viŒc giáo døc trÈ, các bÆc thÀy cô và phø huynh phäi hi‹u nhu cÀu và tâm lš cûa trÈ, s¤n sàng l¡ng nghe tâm tÜ cùng nguyŒn v†ng cûa trÈ, và tôn tr†ng trÈ.

Các bÆc cha mË ª ViŒt Nam cÛng nhÜ các bÆc cha mË tåi Âu MÏ thÜ©ng có cùng quan niŒm là muÓn ki‹m soát ch¥t chë con em mình tØ khi chúng còn nhÕ cho Ç‰n suÓt th©i gian chúng ª trên gh‰ nhà trÜ©ng. Các bÆc cha mË muÓn con cái phäi làm theo š muÓn cûa mình hÖn là theo š muÓn cûa chúng. Chính vì lš do này mà nhiŠu khi s¿ xung Ç¶t gi»a cha me và con cái trª thành vÃn ÇŠ nan giäi và không có lÓi thoát. ViŒc này Çã ÇÜa Ç‰n viŒc trÈ bÕ nhà Çi hoang và gây rÓi loån cho gia Çình và xã h¶i.

LÓi giáo døc ª Âu MÏ cÛng giÓng nhÜ ª Á ñông ta là các bÆc cha mË thÜ©ng cho r¢ng "trÈ con thì bi‰t gì!" Vì th‰ phÀn Çông cha mË thÜ©ng không l¡ng nghe tâm s¿ cÛng nhÜ nguyŒn v†ng cûa trÈ mà chÌ b¡t chúng làm theo š cûa cha mË thôi.

TrÈ em ª Âu MÏ cÛng giÓng nhÜ trÈ em Á ñông ta, chúng ÇŠu là "trÈ con cä." Chúng ÇŠu có khuynh hÜ§ng ham chÖi, ham nghÎch, trÓn h†c, h‡n láo, và "nhÃt quÌ nhì ma thÙ ba h†c trò." Có m¶t ÇiŠu Ç¥c biŒt là viŒc dåy con và nuôi con ª Âu MÏ khó khæn hÖn ª ViŒt Nam rÃt nhiŠu. Ÿ Âu MÏ, trÈ em ÇÜ®c luÆt pháp và xã h¶i h‰t sÙc che chª và bäo vŒ Ç‰n n‡i phÀn Çông các bÆc cha mË cäm thÃy hÀu nhÜ mÃt h‰t quyŠn nuôi dåy con.

Còn ª ViŒt Nam ta, cha mË và nhà trÜ©ng có toàn quyŠn giáo døc con em. Chính vì Çi‹m này mà trÈ em ViŒt Nam có vÈ ngoan hÖn và dÍ dåy hÖn trÈ em Âu MÏ. TrÈ em Âu MÏ dÍ hÜ hÕng và bÕ nhà Çi hoang vì › có luÆt pháp và xã h¶i giúp Ç«.

Ngày nay vÃn ÇŠ thi‰u niên hÜ hÕng ª B¡c MÏ này Çã trª nên trÀm tr†ng. Chính vì th‰ mà các nhà giáo døc, phø huynh, và nh»ng cÖ quan h»u trách vŠ giáo døc Çã không ngØng tìm ki‰m các giäi pháp giúp vào viŒc giáo døc thi‰u niên trong gia Çình, ª h†c ÇÜ©ng, và ngoài xã h¶i m¶t cách h»u hiŒu hÖn.

II. VÃn ñŠ Cûa Cha MË và PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

ñ‹ giáo døc con em theo tinh thÀn nhân bän, các nhà giáo døc có kinh nghiŒm và các phø huynh tØng träi Çã ÇÜa ra nh»ng ÇiŠu sau Ç‹ giúp các bÆc cha mË hi‹u vÃn ÇŠ cûa mình và vÃn ÇŠ cûa các con hÀu dåy bäo chúng h»u hiŒu hÖn và ÇÒng th©i cÛng Ç‹ ngæn ngØa nh»ng chuyŒn Çáng ti‰c xäy ra.

1. Træm Dâu ñ° ñÀu T¢m

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Cha mË có khuynh hÜ§ng hay rÀy la m¡ng chºi trÈ m‡i khi chúng có cái gì sai hay hÜ hÕng. Các con em cäm thÃy chúng giÓng nhÜ møc tiêu Ç‹ ngÜ©i l§n nh¡m vào mà Ç° l‡i, ngay cä khi nh»ng ÇiŠu Çó không phäi do chúng gây ra. Chúng cäm thÃy cha mË có Ç¶c quyŠn ÇÜ®c b¿c tÙc m‡i khi có ÇiŠu gì không vØa š và trút nh»ng b¿c tÙc này lên ÇÀu chúng.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

Không có lš do nào hÆu thuÅn cho viŒc khi cha mË tÙc giÆn låi nh¢m ngÜ©i thân yêu cûa mình, nhÜ con cái ch£ng hån, Ç‹ Ç° b¿c tÙc lên ÇÀu chúng. Không nên Ç° l‡i cho con em. Không nên Çánh m¡ng chúng dù vÃn ÇŠ có nghiêm tr†ng th‰ nào hay mình có b¿c tÙc Ç‰n Çâu Çi n»a vì Çã là trÈ em thì ch¡c ch¡n phäi m¡c l‡i lÀm. ñó là lë tÃt nhiên trong nhu cÀu h†c hÕi và là m¶t phÀn cÀn thi‰t cho viŒc trÜªng thành.

Các bÆc cha mË không nên ngåc nhiên hay cäm thÃy bÎ thÜÖng t°n khi nh»ng ÇiŠu tŒ håi do con cái gây ra bªi vì chính mình Çã chuÓc lÃy nh»ng ÇiŠu phiŠn phÙc này khi bÜ§c chân vào Ç©i sÓng gia Çình và có quy‰t ÇÎnh lÆp gia Çình v§i møc Çích chính là sinh con Ç‹ nÓi dõi tông ÇÜ©ng.

VÃn ÇŠ ª Çây là xem nh»ng ÇiŠu gì con cái có th‹ rút tÌa tØ các sai lÀm hÜ hÕng do chúng gây ra và vai trò cûa con cái trong viŒc tåo ra các ÇiŠu tŒ håi này nhÜ th‰ nào? Tåi sao chúng låi làm nhÜ th‰? Có th‹ ngæn ngØa ÇÜ®c không? Cha mË chÌ nên khuyên giäi, an ûi, theo dõi, và giúp Ç«. ñây m§i chính là vÃn ÇŠ quan tâm cÀn phäi giäi quy‰t.

2. Ð§c V†ng Không Th¿c T‰

a.VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Trong các cu¶c thæm dò vŠ Ü§c muÓn và tâm s¿ cûa trÈ, nh»ng nhà giáo døc nhÆn thÃy hÀu h‰t các em ÇŠu th° l¶ r¢ng cha mË chúng có nh»ng Ü§c v†ng không th¿c t‰. Cha mË nào cÛng mong muÓn con em có cu¶c Ç©i tÓt ÇËp, thành Çåt hÖn, và hånh phúc hÖn. ñây quä th¿c là tâm hÒn cao thÜ®ng cûa các bÆc cha mË. ñã có nh»ng bÆc cha mË chÌ muÓn các con trª thành bác sï, kÏ sÜ, luÆt sÜ, hay l¿c sï chuyên nghiŒp. H† muÓn chúng phäi Çåt Çi‹m cao, n°i ti‰ng, và xuÃt s¡c vŠ m†i môn h†c tØ âm nhåc Ç‰n væn chÜÖng, toán pháp, khoa h†c, và th‹ døc th‹ thao. Ngay các bÆc cha mË cÛng không th‹ Çåt ÇÜ®c nh»ng ÇiŠu này nên cha mË b¡t các con cÓ Çåt nh»ng gì mà khi còn nhÕ cha mË Çã tØng mÖ t§i nhÜng không th¿c hiŒn ÇÜ®c.

Các con em còn than phiŠn là cha mË thÜ©ng chÌ muÓn chúng vâng l©i. Chúng có lš ª Çi‹m này. ThÜ©ng thì cha mË ra lŒnh cho các con làm nh»ng gì h† muÓn và không muÓn chúng cãi låi hay góp š. Lš do chính là các bÆc cha mË t¿ cho mình hi‹u bi‰t hÖn các con và Ç‹ tránh mÃt thì gi© vì quá bÆn viŒc làm æn.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

ñiŠu quan tr†ng là con cái có cÓ g¡ng h‰t sÙc Ç‹ h†c hÕi ª trÜ©ng không, chÙ không phäi là Çi‹m cao hay thÃp do chúng Çåt ÇÜ®c. ñi‹m quan tr†ng khác là chúng thích chÖi th‹ døc th‹ thao và có bån bè tÓt, chÙ không nhÃt thi‰t phäi trª thành nh»ng ngôi sao n°i ti‰ng vŠ th‹ thao hay vô ÇÎch trong các cu¶c Çua tài.

Các nhà giáo døc nhÆn thÃy r¢ng nh»ng trÈ nào hoàn tÃt công viŒc ÇÜ®c giao phó trong khoäng tØ 60 Ç‰n 80 phÀn træm ÇŠu có tinh thÀn c¶ng tác m¶t cách tích c¿c và thông minh. CÀn phäi khuy‰n khích tinh thÀn c¶ng tác này. N‰u cha mË muÓn chúng hoàn tÃt trách nhiŒm ª mÙc cao hÖn n»a thì së ÇÜa Ç‰n tình trång b¡t trÈ phøc tùng, không mÃy tÓt ÇËp. ñó là b¡t trÈ làm vì tiŒn nghi cûa cha mË chÙ không phäi vì hånh phúc và tÜÖng lai cûa chúng. ñó là ta dåy trÈ phäi cúi ÇÀu trÜ§c quyŠn uy và båo l¿c mà không ÇÜ®c th¡c m¡c, khi‰u nåi, hay không ÇÜ®c nghï t§i mình mà chÌ bi‰t có vâng l©i mà thôi. ñây là ÇiŠu mà các bÆc cha mË nên tránh.

Không nên dåy con em trª thành kÈ nô lŒ. Cha mË nên dåy con cái vŠ luân lš, vŠ các quyŠn ÇÜ®c hÜªng, và vŠ cách thÙc cÛng nhÜ khi nào cÀn phäi bi‰t bÃt tuân lŒnh nh»ng ngÜ©i có thÄm quyŠn. ñó m§i là cách dåy con cái thành ngÜ©i h»u døng v§i tinh thÀn hãnh diŒn và t¿ hào Ç‹ làm chû lÃy mình.

Các nhà giáo døc còn nhÆn thÃy r¢ng n‰u trÈ em hoàn tÃt công viŒc ÇÜ®c giao phó thÃp hÖn 60 phÀn træm ÇŠu có vÃn ÇŠ nghiêm tr†ng trong Ç©i sÓng sau này cûa chúng.

3. Coi ThÜ©ng TrÈ

a.VÃn ñŠ Cûa Cha MË

NhiŠu bÆc cha mË muÓn bi‰t quá nhiŠu vŠ Ç©i sÓng riêng tÜ cûa con cái mà không tôn tr†ng nhu cÀu riêng tÜ thÀm kín và nhu cÀu làm chû cu¶c Ç©i cûa các con. Cha mË thÜ©ng cÓ ép bu¶c con cái nghe theo l©i khuyên bäo cûa mình ngay cä khi chúng không muÓn nghe vì quá chán ngÃy nh»ng l©i khuyên Çó vì "kh° l¡m bi‰t rÒi nói mãi." HÖn n»a, lúc nào cha mË cÛng muÓn can thiŒp vào m†i sinh hoåt cûa con em. NhiŠu trÈ có óc t¿ lÆp ngay tØ khi còn nhÕ, chúng chÌ muÓn t¿ mình làm lÃy nh»ng gì chúng ÇÎnh làm. Chúng sinh ra chán nän và b¿c tÙc m‡i khi có s¿ can thiŒp cûa cha mË mà chúng chÜa cÀn Ç‰n.

TrÈ con muÓn t¿ mình thº làm trÜ§c khi cha mË chÌ bäo cách làm. Con cái than phiŠn r¢ng cha mË không Ç‹ chúng t¿ làm lÃy mà chÜa chi Çã dåy bäo cách làm nên chúng rÃt b¿c tÙc vì có cäm tÜªng r¢ng cha mË coi chúng là ÇÀn Ç¶n, vô døng, và tùy thu¶c. Các bÆc cha mË, nhÃt là nh»ng ngÜ©i có giáo døc, thÜ©ng n°i ti‰ng vŠ viŒc giúp Ç« con cái thái quá. M¶t sÓ cha mË không th‹ chÎu ÇÜ®c khi nhìn thÃy con mình quá vÃt vä Ç‹ hoàn thành m¶t công viŒc nên Çã nhäy vào giúp Ç«.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

M‡i khi thÃy con cái tÕ ra cÓ g¡ng phÃn ÇÃu Ç‹ vÜ®t qua m¶t trª ngåi, ngay cä khi thÃy chúng cÀn s¿ giúp Ç« hay l©i khuyên bäo Ç‹ giäi quy‰t vÃn ÇŠ, các bÆc cha mË nên Ç‹ chúng t¿ làm lÃy trÜ§c Çã chÙ không nên t¿ tiŒn "nhäy b° vào" Ç‹ giúp Ç«.

TrÈ em ngày nay ª Âu MÏ Çã có nhiŠu nÖi Ç‹ nh© giúp Ç« khi g¥p khó khæn, ch£ng hån nhÜ bån bè, thÀy cô giáo, cán s¿ xã h¶i, và bác sï gia Çình. Chính vì vÆy mà Çã có nhiŠu bÆc cha mË cäm thÃy khó khæn và chán nän trong viŒc khuyên ræn con cái vì nhÆn thÃy quyŠn tuyŒt ÇÓi cûa h† ÇÓi v§i con cái nhÜ trÜ§c kia không còn n»a. VÃn ÇŠ chính ª Çây là cha mË chÜa hi‹u và thông cäm ÇÜ®c hoàn cänh m§i, l‡i tåi cha mË chÙ không phäi tåi con cái. Trong hoàn cänh nhÜ th‰, cha mË cÀn phäi th¿c s¿ tôn tr†ng quyŠn riêng tÜ cûa con cái Ç‹ tránh phiŠn hà.

Các nhà giáo døc th©i nay nhÆn thÃy r¢ng chÌ khi nào trÈ muÓn cha mË giúp Ç« hay khuyên bäo thì l©i khuyên bäo cûa cha mË m§i có tác døng hiŒu quä. Các bÆc cha mË cÀn phäi Ç®i khi trÈ s¤n sàng nghe và chúng cÀn s¿ giúp Ç« hãy khuyên bäo và giúp Ç«. N‰u không, thì l©i khuyên cûa cha mË së vào tai n† rÒi ra tai kia. Khi nào trÈ t¿ nguyŒn Ç‰n nh© vä hay khi chúng tâm s¿ v§i cha mË vŠ nh»ng khó khæn g¥p phäi thì lúc Çó chính là lúc h»u hiŒu nhÃt Ç‹ khuyên bäo và ÇÜa giäi pháp Ç‹ giúp trÈ.

Tuy nhiên, trong trÜ©ng h®p con cái chán nän, thÃt v†ng, và buÒn rÀu Ç‰n n‡i sa sút tinh thÀn, trÍ näi viŒc h†c, không æn ngû ÇiŠu Ç¶, bê bÓi vŠ viŒc gi» gìn vŒ sinh và sÙc khÕe, không thi‰t g¥p bè bån, hay có cái gì bÃt thÜ©ng, các bÆc cha mË không th‹ Ç‹ kŒ chúng mà phäi "bÜ§c vào" vÃn ÇŠ Ç‹ tìm cách giúp Ç« chúng cho kÎp th©i. N‰u g¥p khó khæn, cha mË phäi nh© nh»ng chuyên viên nhÜ bác sï gia Çình hay thÀy cô cûa chúng Ç‹ giúp Ç« giäi quy‰t vÃn ÇŠ.

Trong trÜ©ng h®p bình thÜ©ng, chúng ta nên khuy‰n khích trÈ t¿ lÆp và chÎu trách nhiŒm trong viŒc giäi quy‰t các vÃn ÇŠ cÛng nhÜ t¿ š thÙc lÃy nh»ng viŒc chúng làm và nh»ng nÖi chúng Ç‰n Ç‹ giao thiŒp, miÍn là cha mË thÃy không có gì nguy hi‹m cho chúng là ÇÜ®c.

N‰u con cái có làm gì lÀm lÅn hay thÃt båi m¶t chút cÛng không sao vì có g¥p thÃt båi, thành công m§i càng r¿c r«. Hãy månh dån Ç‹ chúng t¿ làm lÃy. Tuy nhiên, cha mË phäi s¤n sàng giúp Ç« khi con cái cÀn t§i. N‰u có giúp Ç«, cha mË nên chÌ cách làm chÙ không nên làm h¶.

PhÜÖng pháp giäng dåy ª h†c ÇÜ©ng ngày nay ÇŠu theo chiŠu hÜ§ng khuy‰n khích trÈ t¿ lÆp và t¿ làm lÃy ngay tØ nh»ng næm tiŠn h†c ÇÜ©ng. ThÀy cô chÌ là ngÜ©i hÜ§ng dÅn và trông chØng, chÙ không bao gi© làm h¶ cho h†c sinh. Hãy Ç‹ các con em t¿ làm, t¿ giäi quy‰t m†i vÃn ÇŠ, và có quyŠn tÜ riêng. Làm nhÜ th‰, không có nghïa Ç‹ chúng luông tuÒng, muÓn làm gì thì làm, muÓn Çi Çâu thì Çi, muÓn ngû Çâu thì ngû, hay muÓn Çi h†c hay không cÛng ÇÜ®c.

Cha mË cÀn phäi có gia pháp rõ ràng cho các con lÃy Çó mà theo, thí dø nhÜ gi© nào phäi h†c bài, gi© nào giúp viŒc nhà, gi© nào phäi có m¥t ª nhà, và nhÃt là khi có ngû qua Çêm ª Çâu, phäi báo cho cha mË gi© Çi gi© vŠ và sÓ ÇiŒn thoåi nÖi Çó Ç‹ liên låc khi cÀn. ñi chÖi Çâu, các con phäi xin phép cha mË trÜ§c; Çi Ç‰n nhà ai hay Çi chÖi v§i ai cÛng phäi nói cho cha mË bi‰t; Çi Ç‰n nÖi vŠ Ç‰n chÓn; và sau gi© h†c ª trÜ©ng phäi vŠ ngay nhà, v.v.

4. ñ¶c Tài ñ¶c ñoán

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

HÀu h‰t các trÈ em, khi ÇÜ®c hÕi vŠ thái Ç¶ cûa cha mË, ÇŠu nói r¢ng cha mË chúng không muÓn chúng chÎu trách nhiŒm mà chÌ muÓn chúng làm ngay nh»ng công viŒc ÇÜ®c giao phó. Chúng cäm thÃy bÎ cha mË ra lŒnh m¶t cách Ç¶c Çoán Ç‹ làm ngay các công viŒc trong nhà khi chúng chÜa cäm thÃy cÀn thi‰t phäi làm ngay lÆp tÙc. Do Çó mà chúng b¿c tÙc vì cäm thÃy có s¿ bÃt công ÇÓi v§i chúng.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

N‰u con cái Çang chÖi bóng ª sân hay Çang bÆn nói chuyŒn b¢ng ÇiŒn thoåi trong nhà mà cha mË bäo chúng mang rác ra ngoài hay Çi rºa bát Çïa thì chúng së trä l©i: "ñ‹ chút n»a con làm." Chúng trä l©i nhÜ th‰ vì cäm thÃy chÜa cÀn thi‰t phäi rºa bát chén hay Çem rác ra ngoài ngay lÆp tÙc, còn thì gi© cÖ mà.

Trong trÜ©ng h®p trên, có m¶t sÓ cha mË s® con cái mäi chÖi và mäi nói chuyŒn v§i bån bè qua ÇiŒn thoåi rÒi quên không mang rác ra ngoài hay quên rºa bát nên b¡t chúng phäi ngØng ngay viŒc nói chuyŒn hay thôi chÖi banh Ç‹ Çi làm viŒc. N‰u con cái không làm ngay, cha mË së quát tháo m¡ng chºi, và con cái së cãi låi. Th‰ là cä m¶t vÃn ÇŠ lôi thôi.

ViŒc cha mË cÙ n¢ng n¥c Çòi hÕi con cái phäi làm ngay lÆp tÙc chÌ cÓt Ç‹ cho cha mË yên lòng, chÙ không nghï gì Ç‰n s¿ tiŒn nghi cûa con cái. ñây là thái Ç¶ có vÈ ích k› và bÃt công ÇÓi v§i con cái.

Trong trÜ©ng h®p trên, cha mË nên d¥n các con: "Khi nói chuyŒn xong hay chÖi banh xong thì nh§ rºa bát chén hay nh§ bÕ rác ra ngoài cho má nghe!" NhÜ th‰ thì thÆt là ÇËp! Nên cho chúng có s¿ co giãn Ç‹ lo công viŒc. Tuy nhiên, không th‹ Ç‹ chúng hoàn toàn t¿ do ÇÎnh liŒu muÓn làm lúc nào thì làm. Nên giäi thích cho chúng bi‰t không bao gi© Ç‹ Ç‰n ngày mai nh»ng viŒc có th‹ làm ÇÜ®c hôm này.

TrÈ thÜ©ng có tính hay quên nh»ng gì chúng có b°n phÆn làm mà không thích thú hay không có l®i ngay cho chúng. TŒ hÖn n»a là chúng cho viŒc quên này là lš do Ç‹ bào ch»a cho viŒc không làm tròn b°n phÆn. ñôi khi chúng nói là chúng không hi‹u phäi làm ngay m§i ÇÜ®c. Chúng không hi‹u r¢ng quên làm nh»ng gì cha mË Çã d¥n, không quan tr†ng ÇÓi v§i chúng, nhÜng là ÇiŠu bÃt hi‰u và vô lÍ ÇÓi v§i cha mË. N‰u Ç‹ cho trÈ hoàn toàn t¿ do làm hay không làm thì công viŒc không bao gi© hoàn thành.

Các nhà giáo døc và các bÆc cha mË có kinh nghiŒm ÇŠu nhÆn thÃy r¢ng cÀn thÜÖng lÜ®ng v§i trÈ vŠ phÀn vø phäi hoàn tÃt, th©i hån phäi hoàn tÃt, và trách nhiŒm phäi hoàn tÃt. ñây m§i là k‰ thÜ®ng sách Ç‹ giúp trÈ hoàn thành công viŒc ÇÜ®c giao phó.

5. Nóng GiÆn, G¡t GÕng, và ñánh ñÆp TrÈ

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Có nhiŠu bÆc cha mË hay n°i giÆn, quát tháo, thÆm chí còn Çánh ÇÆp trÈ m‡i khi chúng làm ÇiŠu gì sai lÀm, nhÃt là khi cha mË Çã nh¡c nhiŠu lÀn mà trÈ vÅn m¡c phäi. Ch£ng hån nhÜ Çã có nh»ng bÆc cha mË chºi con nhÜ sau: "Tao Çã bäo mày nhiŠu lÀn rÒi, sao mày không nghe. ñÒ con mÃt dåy." Nh»ng s¿ quát tháo nhÜ vÆy chÌ làm cho trÈ cäm thÃy bÎ áp bÙc kiŠm tÕa.

S¿ quát tháo nóng nÄy cûa cha mË, n‰u cÙ diÍn ra ÇŠu ÇŠu, së làm phÜÖng håi t§i s¿ liên hŒ tình cäm gi»a cha mË và con cái. ñiŠu này có nghïa là n‰u ta cÙ nóng giÆn hay quát tháo, trÈ së phäi chÎu Ç¿ng, bào ch»a, hay chÓng låi. TÃt cä các ÇiŠu này, n‰u xäy ra ÇŠu, së không tÓt ÇËp cho cä hai bên và có khi còn phäi "vô phúc Çáo tøng Çình" n»a.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

Các nhà giáo døc và m¶t sÓ phø huynh có kinh nghiŒm ÇŠu nhÆn thÃy viŒc quát tháo con cái không giúp ích cho viŒc dåy trÈ cä. N‰u trÈ làm sai hay m¡c phäi l‡i lÀm, cha mË nên ng†t ngào khuyên bäo, nói chuyŒn thân mÆt v§i chúng Ç‹ tìm hi‹u và giúp chúng cäi ti‰n. N‰u nóng giÆn quá, cha mË nên cÀn th©i gian cho nó ngu¶i Çi, bình tïnh låi, và bäo con cái là mình së nói chuyŒn v§i chúng sau.

Khi nóng giÆn và la hét trÈ, cha mË không th‹ làm cho chúng l¡ng nghe mà chúng còn tìm cách bào ch»a và cãi låi m¶t cách vô lÍ n»a. Khi bình tïnh, cha mË m§i sáng suÓt, nói chuyŒn m§i h®p tình h®p lš, và con cái m§i l¡ng nghe và có cÖ h¶i trình bày š ki‰n cûa chúng. Có ÇÓi thoåi bình tïnh, Çôi bên m§i thông cäm nhau và vÃn ÇŠ ÇÜ®c giäi quy‰t °n thÕa.

Có trÜ©ng h®p cha mË càng quát tháo, trÈ së h†c cách quát tháo Çó Ç‹ quát tháo låi cha mË cÓt Ç‹ lÃy phÀn th¡ng vŠ mình và Ç‹ làm cho cha mË "câm miŒng" låi. N‰u trÜ©ng h®p này xäy ra thì cä là m¶t ÇiŠu tŒ håi Çáng ti‰c. Cha mË quát tháo con cái tÙc là Çã không tôn tr†ng nhân vÎ và tÜ cách cûa trÈ mà còn làm gÜÖng xÃu cho trÈ n»a. Chúng låi së quát tháo con cái chúng sau này. Nên nh§ r¢ng ÇÓi thoåi trong ôn hòa cªi mª, kính trên tr†ng dÜ§i, và l¡ng nghe nhau, chúng ta m§i Çåt t§i k‰t quä tÓt ÇËp ÇÜ®c.

6. BÃt CÙ Ai CÛng Có Lúc Sai LÀm

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Có nhiŠu bÆc cha mË không chÎu nhÆn l‡i khi lÀm lÅn, s® r¢ng làm nhÜ th‰ së khó dåy các con. NhiŠu bÆc cha mË có l‡i nhÜng cho mình cái quyŠn có l‡i, không làm gÜÖng cho trÈ mà còn m¡ng chºi chúng Ç‹ át cái l‡i cûa mình Çi, và coi Çó là viŒc cûa ngÜ©i l§n.

Có m¶t sÓ cha mË không gi» l©i Çã hÙa mà Çôi khi còn nói dÓi trÈ n»a. Con cái hi‹u h‰t nh»ng hành Ç¶ng và l©i nói cûa cha mË mà chúng không muÓn nói ra thôi. Nh»ng ÇiŠu này làm trÈ hoang mang và trª nên bÜ§ng bÌnh khó dåy và coi thÜ©ng cha mË.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

Khi có l‡i, cha mË hãy nhÆn l‡i dù là ÇÓi v§i con cái ª tu°i tiŠn h†c ÇÜ©ng. Ch£ng hån nhÜ nhÆn l‡i b¢ng cách nói: "Má có l‡i v§i con, má lÃy làm buÒn l¡m, má xin l‡i con. LÀn t§i má së không Ç‹ viŒc này xäy ra n»a!"

ThÆt cä là phép nhiŒm mÀu cûa l©i xin l‡i! TrÈ Çang khóc mà mË ôm vào lòng và xin l‡i chúng, chúng së nín ngay và mÌm cÜ©i sung sÜ§ng. Xin l‡i có tác døng rºa såch m†i tÙc giÆn trong lòng và làm hai bên thân yêu nhau hÖn Ç‹ b¡t ÇÀu tÃm thÎnh tình m§i tÜÖi mát hÖn. Cha mË xin l‡i con cái còn làm trÈ cäm thÃy cha mË không Ç¶c Çoán, không lÃy quyŠn ngÜ©i l§n Ç‹ uy hi‰p chúng mà còn tÕ ra tôn tr†ng chúng n»a. ñây là tinh thÀn giáo døc nhân bän vÆy.

Quan tr†ng hÖn h‰t trong viŒc nhÆn l‡i và xin l‡i là cha mË Çã làm gÜÖng cho con cái trong viŒc nhÆn l‡i và xin l‡i. Ngoài ra, viŒc này còn dåy chúng cách ÇÓi xº v§i tha nhân cÛng nhÜ th‰, tÙc là bi‰t nhÆn l‡i m‡i khi chúng có gì sai quÃy. BÃt cÙ ai cÛng có lúc sai lÀm, sai lÀm mà nhÆn là mình sai thì mÓi liên hŒ gi»a nh»ng ngÜ©i trong gia Çình cÛng nhÜ mÓi liên hŒ v§i tha nhân m§i ÇÜ®c cäi thiŒn. NhÆn s¿ sai lÀm cûa mình và xin l‡i ngÜ©i không có gì là xÃu cä mà còn làm tæng giá trÎ con ngÜ©i cûa ta thêm. ñó là ngÜ©i bi‰t phøc thiŒn.

7. Không Tôn Tr†ng Ý Ki‰n TrÈ

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Cha mË thÜ©ng hay Ç¶c Çoán. Khi có ÇiŠu gì mà trÈ không ÇÒng š, cha mË thÜ©ng hay lÃy quyŠn cha mË Ç‹ ép bu¶c chúng nghe theo. Ch£ng hån nhÜ Çã có nh»ng bÆc cha mË nói v§i con: "Tao Çã bäo mày nhÜ vÆy, phäi nghe, không ÇÜ®c cãi!" ViŒc này th‹ hiŒn tinh thÀn Ç¶c Çoán và không tôn tr†ng š ki‰n cûa trÈ.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

Nên nh§ m¶t ÇiŠu là không phäi š ki‰n cûa mình luôn luôn Çúng và š ki‰n cûa trÈ luôn luôn sai. TrÈ có lš cûa trÈ, ngÜ©i l§n có lš cûa ngÜ©i l§n. Khi có s¿ bÃt ÇÒng š ki‰n v§i con cái, cha mË nên l¡ng nghe chúng trình bày và tôn tr†ng š ki‰n cûa chúng. ñây là tinh thÀn dân chû mà cha mË cÀn phäi tÆp cho con cái ngay tØ trong ngÜ«ng cºa gia Çình Ç‹ sau này chúng m§i có tinh thÀn dân chû khi làm viŒc ngoài xã h¶i.

Chúng tôi Çã chính m¡t thÃy có m¶t sÓ cha mË áp døng tinh thÀn dân chû Ç‹ dåy các con cûa h†. HiŒn nay chúng ÇŠu khôn l§n trong tinh thÀn dân chû và ÇŠu thành công ngoài xã h¶i.

Cha mË phäi l¡ng nghe chúng m¶t cách chân thành, chÙ ÇØng làm cho có lŒ rÒi vÅn b¡t trÈ nghe theo mình. L¡ng nghe chân thành có nghïa là sau khi nghe trÈ trình bày, ta phäi suy nghï vŠ vÃn ÇŠ Çó Ç‹ xem có th‹ chÃp nhÆn š ki‰n cûa trÈ hay không, thäo luåän v§i chúng cho ra lë, hay dùng biŒn pháp dung hòa š ki‰n cûa trÈ và cûa cha mË. ñây là tinh thÀn giáo døc nhân bän vÆy.

ñØng bao gi© vì t¿ ái và lÃy quyŠn làm bÓ mË mà Çàn áp š ki‰n cûa trÈ hay ra lŒnh cho chúng phäi nghe theo š cûa mình. N‰u bÎ Çàn áp, trÈ së "khÄu phøc mà tâm bÃt phøc," rÃt có håi cho s¿ phát tri‹n cäm xúc và trí thông minh cûa trÈ sau này.

Ch£ng may bu¶t miŒng nói ra nh»ng gì mà chính mình thÃy vô lš, cha mË cÛng nên t¿ š rút låi. Chính cha mË cÛng nên t¿ hi‹u là không phäi mình luôn luôn Çúng Çâu. Khi mình làm gì Ç‹ trÈ cäm thÃy b¿c b¶i, nên giäi thích hay rút låi l©i nói cûa mình. NhÜ th‰, trÈ së cäm thÃy chúng ÇÜ®c tôn tr†ng, ÇÜ®c Ç‹ š, và ÇÜ®c thÜÖng yêu. Tuy nhiên, không nên Ç‹ trÈ l®i døng hÀu Çòi cho ÇÜ®c nh»ng gì không h®p tình lš. Con cái rÃt khôn ngoan và bi‰t l®i døng lòng thÜÖng yêu cûa cha mË.

Cha mË cÀn phäi rõ ràng, gia pháp là gia pháp, viŒc h†c là viŒc h†c, và viŒc chÖi là viŒc chÖi. Nh»ng viŒc liên quan t§i s¿ giúp Ç« trong gia Çình, viŒc h†c, trÆt t¿ ngæn n¡p, lÍ phép, hi‰u thäo, kính nhÜ©ng, gi» gìn sÙc khÕe và vŒ sinh, v.v. ÇŠu phäi ÇÜ®c minh båch giäng giäi cho trÈ Ç‹ chúng t¿ nguyŒn làm theo. ViŒc này không th‹ sao lãng ÇÜ®c.

8. BuÒn PhiŠn và ThÃt V†ng VŠ Con Cái

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Có m¶t sÓ cha mË rÃt buÒn phiŠn vŠ nh»ng l©i nói vô lÍ, khiêu khích, và có vÈ bÃt hi‰u cûa con cái. TØ Çó, cha mË sinh ra chán nän và có khi tØ bÕ con cái. VÃn ÇŠ cûa cha mË ª Çây là thi‰u ki‰n thÙc vŠ tâm lš cûa con cái và không bi‰t cách ÇÓi xº v§i chúng.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

Các nhà tâm lš giáo døc ÇŠu nhÆn thÃy r¢ng nhiŠu trÈ trêu tÙc bÓ mË vì bÓ mË làm chúng b¿c tÙc. ñôi khi chúng cãi låi và nói l©i h‡n láo m¶t cách bÃt hi‰u nhÜ: "BÓ dã man quá!" Có ÇÙa còn nói: "MË tàn nhÅn quá! CÙ Ç‰n b»a cÖm là chºi con, con không th‹ nào nuÓt ÇÜ®c!" ñây là phän Ùng t¿ nhiên cûa trÈ, không phäi là chúng cÓ tình nhÜ th‰.

Trong trÜ©ng h®p nhÜ trên, không nên có phän Ùng tiêu c¿c ngay mà nên cho nó qua Çi Ç‹ sau này có dÎp së giäng giäi cho chúng hi‹u. Cha mË càng chºi m¡ng, con cái càng cãi h‡n láo. Vô tình cha mË làm cho chúng Çi sâu vào s¿ h‡n láo, vô lÍ, và bÃt hi‰u nhiŠu hÖn. GiÆn mÃt khôn là vÆy. Nên nói v§i các con là: "Con hãy suy nghï låi nh»ng l©i Çã nói, bÓ có chút viŒc cÀn làm ngay. TÓi nay bÓ con mình së bàn chuyŒn này sau." Møc Çích l©i nói này là làm cho không khi b§t cæng th£ng Ç‹ hai bên có thì gi© suy nghï låi.

Nói chuyŒn trong ôn hòa bao gi© cÛng có k‰t quä tÓt ÇËp hÖn. Th¿c s¿ thì tu°i trÈ hay bÒng b¶t, g¥p Çâu nói ÇÃy. Các con chÌ phän Ùng thi‰u suy nghï mà thôi. Chúng th¿c không có lòng h‡n láo nhÜ vÆy. Hãy quên và tha thÙ cho chúng, ÇØng chÃp nhÃt các con, và Ç®i dÎp thuÆn tiŒn hãy nói ng†t ngào khuyên bäo chúng trong tình thÜÖng yêu ÇÀm Ãm. M†i viŒc së Çâu vào ÇÃy.

9. Quá Tò Mò và Làm MÃt M¥t TrÈ

a. VÃn ñŠ Cûa Cha MË

Có m¶t sÓ cha mË làm mÃt m¥t con cái hay làm cho con cái phäi bÓi rÓi thËn thùng trÜ§c m¥t bån bè cûa chúng. M¶t sÓ phø huynh låi quá tò mò vŠ tâm tÜ tình cäm cûa con em mình và muÓn ki‹m soát ch¥t chë tØ hành Ç¶ng Ç‰n tÜ tÜªng cûa con em. Nh»ng ÇiŠu này, n‰u xäy ra, chÌ làm håi cho mÓi thân tình gi»a cha mË và con cái mà thôi. K‰t quä là trÈ së bÕ nhà ra ª riêng, sÓng nh© tiŠn tr® cÃp xã h¶i, æn chÖi bøi Ç©i, hoàn toàn t¿ do mà tÜÖng lai Çen tÓi.

b. PhÜÖng ThÙc ñŠ NghÎ Giäi Quy‰t

Con cái sÓng ª ÇÃt B¡c MÏ này không muÓn cha mË quá tò mò vào Ç©i tÜ cûa chúng, ch£ng hån nhÜ hÕi vŠ bån trai bån gái cûa chúng và ki‹m soát m†i tÜ tÜªng cùng hành Ç¶ng cûa chúng. VÆy các bÆc cha mË không nên quá th¡c m¡c tò mò vŠ nh»ng viŒc này. Tuy cha mË không nên quá tò mò, nhÜng cÛng phäi xem có gì cÀn phäi góp š v§i chúng không. N‰u góp š, phäi góp š m¶t cách kín Çáo và t‰ nhÎ m§i ÇÜ®c.

TØ c° chí kim và tØ Âu t§i Á, các nhà giáo døc ÇŠu ÇÒng š là trÈ em s® nhÃt là s¿ mÃt m¥t, nhÃt là mÃt m¥t v§i bån bè, Ç¥c biŒt là bån trai hay bån gái cûa chúng. N‰u bÎ mÃt m¥t, con cái së có phän Ùng khÓc håi không th‹ lÜ©ng ÇÜ®c. VÆy cha mË không nên phê bình hay khuyên bäo con cái trÜ§c m¥t bån bè cûa chúng. Không nên nói v§i bån bè cûa các con vŠ nh»ng chuyŒn kÿ cøc n¿c cÜ©i hÒi chúng còn nhÕ, nhÃt là v§i bån trai hay bån gái cûa chúng. Ngay cä viŒc khoe khoang con cái mình v§i bån bè cûa chúng låi càng phäi tránh. ViŒc khoe khoang này së làm cho con mình ngÜ®ng và xÃu h° v§i bån bè.

Khi các con có bån Ç‰n chÖi, cha mË cÛng không nên hÕi bån cûa chúng vŠ chuyŒn Ç©i tÜ, ch£ng hån nhÜ hÕi chuyŒn vŠ bån trai bån gái hay gia cänh cûa chúng. Cha mË chÌ nên ti‰p chuyŒn qua loa v§i các bån cûa con rÒi Ç‹ cho các con và bån bè cûa chúng ÇÜ®c t¿ do trò chuyŒn.

Con em mình cÛng bi‰t xÃu h° vŠ nh»ng chuyŒn không mÃy tÓt ÇËp trong gia Çình mà chúng g†i là "family secret." Chúng không muÓn Ç‹ nh»ng chuyŒn này cho ngÜ©i ngoài bi‰t. VÆy các bÆc cha mË nên cÓ gi» sao cho gia Çình ÇÜ®c tÓt ÇËp vŠ m†i m¥t Ç‹ cho con cái có thêm phÀn hãnh diŒn.

III. K‰t LuÆn

TrÈ con không có ác š. Nh»ng ÇiŠu lÀm l‡i chúng phåm phäi ÇŠu là lë ÇÜÖng nhiên phäi có Ç‹ phát tri‹n và khôn l§n thành ngÜ©i. Trong rÃt nhiŠu trÜ©ng h®p, trÈ không có š muÓn phåm l‡i, chÌ l« làm hay làm do ngoài š muÓn cûa chúng mà thôi. Ngay cä khi con cái Çã ÇÜ®c nuôi dåy khôn l§n và thành Çåt rÒi, n‰u cha mË có làm ÇiŠu gì mà các con cäm thÃy xÃu h°, thÃt v†ng, hay thiŒt Ç‰n quyŠn l®i cûa chúng, chúng vÅn còn h‡n láo và có cº chÌ cùng l©i nói bÃt hi‰u. N‰u ÇiŠu này xäy ra, các bÆc cha mË cÛng ÇØng buÒn.

Chúng h‡n láo và có cº chÌ cùng l©i nói bÃt hi‰u là vì chúng quá thÃt v†ng vŠ nh»ng gì cha hay mË Çã làm. ñiŠu này cÛng dÍ hi‹u vì "BŠ trên ª ch£ng chính ngôi, Ç‹ cho bŠ dÜ§i chúng tôi h‡n hào." Ngoài ra, nh»ng ÇÙa con có thái Ç¶ nhÜ th‰ cÛng tåi vì bÓ hay mË không bi‰t khuyên bäo và giäi nghïa cho các con. Chúng có thái Ç¶ không phäi v§i mË thì bÓ phäi giäi nghïa cho chúng bi‰t, ch£ng hån nhÜ: "Dù sao chæng n»a, mË cÛng là mË cûa các con, Çã dày công mang n¥ng ÇÈ Çau, và nuôi các con khôn l§n. Các con có ngày nay phÀn l§n là nh© công mË. Các con không nên có thái Ç¶ v§i mË nhÜ vÆy kÈo vŠ sau hÓi không kÎp. Chính bÓ cÛng rÃt buÒn vŠ thái Ç¶ cûa các con ÇÓi v§i mË."

ñây là m¶t nghŒ thuÆt Ç‹ cha mË c¶ng tác dåy bäo các con. Chúng h‡n láo v§i ngÜ©i này thì ngÜ©i kia ÇÙng ra giäng dåy cho chúng m¶t cách ng†t ngào thì có hiŒu quä hÖn. ñiŠu quan tr†ng là phäi hi‹u r¢ng dù th‰ nào các con vÅn yêu m‰n cha mË. Vì yêu vì kính mà chúng Çôi khi có cº chÌ h‡n láo mà không bi‰t, chúng không có hÆu š. Cha mË cÀn phäi tha thÙ mà không nên chÃp nhÃt các con. Có nhÜ th‰, tâm hÒn cha mË m§i ÇÜ®c thoäi mái, t¿ nhiên con cái së phäi æn næn, và m†i viŒc së tÓt ÇËp.

M¶t nhà giáo døc và tâm lš h†c Çã có nhÆn xét r¢ng con cái h‡n láo và hÜ hÕng là do l‡i ª cha mË không bi‰t dåy con cái mà thôi. Con vÆt vòn dåy ÇÜ®c huÓng chi là con ngÜ©i, nhÜng phäi dåy các con tØ khi chúng còn nhÕ m§i có k‰t quä. Tøc ng» ta có câu "bé ch£ng vin, cä gãy cành" là vÆy. Chính vì th‰ mà n‰u con cái có h‡n, cha mË cÛng không nên buÒn phiŠn và trách móc các con. Nên t¿ trách mình là ÇiŠu tÓt nhÃt. Hi‹u ÇÜ®c nhÜ th‰, các bÆc cha mË së không thÃy ngåc nhiên khi con cái h‡n láo v§i mình. Ngoài ra, ngÜ©i xÜa Çã nói "træng Ç‰n r¢m së tròn." ñØng quá lo buÒn vŠ viŒc con cái hÜ hÕng.

Theo nhà PhÆt, các con tuy Çã khôn l§n hi‹u bi‰t, nhÜng "tham sân si" cûa chúng chÜa g¶t rºa ÇÜ®c. ñã có "tham sân si" thì "PhÆt tánh " bÎ màn "vô minh" che lÃp nên m§i cho cái phø là cái chính và cho cái giä là cái chân. ChÌ vì chúng có quá nhiŠu "ái, thû, h»u" nên sinh ra "v†ng Ç¶ng." Chúng chÜa hi‹u r¢ng: "Cha mË tåi tiŠn nhÜ PhÆt tåi th‰." Chúng cÛng chÜa hi‹u ÇÜ®c ch» hi‰u là rÜ©ng c¶t m†i n‰t æn ª trên Ç©i. Cha mË và anh em mình mà mình không có hi‰u ÇÍ thì mình còn tÓt v§i ai và giúp ích ai ÇÜ®c! Vì còn quá nhiŠu "tham sân si" và "ái thû h»u" nên các con m§i có nh»ng hành Ç¶ng bÃt hi‰u nhÜ h‡n láo và cãi låi cha mË. Nên thông cäm chúng mà tØ tØ dåy bäo chúng.

NgÜ©i xÜa có nói: "Có con phäi kh° vì con, có chÒng phäi gánh giang sÖn nhà chÒng." Câu này rÃt Çúng trong viŒc nuôi dåy con cái. Cha mË cÀn phäi hi‹u, thông cäm, và tha thÙ cho các con. Nên vui vÈ và chÃp nhÆn cái kh° hay cái "oan gia" Çó thì së không cäm thÃy kh°. MuÓn con cái ngoan ngoãn và nghe l©i dåy bäo, cha mË ÇØng bao gi© dÒn cho chúng vào chân tÜ©ng. "Chó cùng c¡n giÆu" là vÆy.

BÃt cÙ cái gì cÛng phäi h†c m§i bi‰t. NghŒ thuÆt nuôi dåy con cái là cä m¶t công trình. N‰u không bi‰t, cha mË phäi t¿ tìm hi‹u b¢ng cách xem sách báo, nghiên cÙu lÃy, hay Çi d¿ các cu¶c h¶i thäo vŠ vÃn ÇŠ nuôi dåy con cái. Tuy nhiên, ÇiŠu cæn bän vÅn là phäi thÜÖng yêu, tha thÙ, và ÇØng chÃp nhÃt nh»ng gì các con nói hay làm. L©i nói h‡n láo hay hành Ç¶ng vô lÍ cûa các con chÌ là phän Ùng nhÃt th©i, chúng không có hÆu š.

Ti‰p Ç‰n là phäi tìm hi‹u các con b¢ng cách l¡ng nghe chúng trình bày, tôn tr†ng š ki‰n cûa chúng, và xº s¿ cho h®p tình h®p lš, chÙ ÇØng lÃy quyŠn làm cha mË Ç‹ có thái Ç¶ Ç¶c Çoán và cÜ«ng ép các con phäi tuân theo lŒnh cûa mình.

Cách giáo døc con cái tÓt nhÃt là làm gÜÖng cho chúng. L©i nói và viŒc làm cûa cha mË phäi Çi Çôi v§i nhau thì m§i mong viŒc dåy bäo con cái có k‰t quä ÇÜ®c. NgÜ©i xÜa có câu "Dï ngôn vi giáo, dï thân vi giáo" là vÆy. Sao cho các con phäi "khÄu phøc tâm phøc" thì cha mË m§i mong thành công trong viŒc giáo døc các con ÇÜ®c. MuÓn trÈ "khÄu phøc tâm phøc," cha mË phäi bày tÕ tình thÜÖng yêu chân thành v§i chúng m¶t cách cø th‹.

Dåy trÈ vì tÜÖng lai và hånh phúc cûa chúng chÙ không vì mình. Ta phäi tùy theo khä næng và sª thích cûa trÈ mà hÜ§ng dÅn cho chúng phát tri‹n thuÆn l®i.

Ngoài ra, ta phäi tôn tr†ng š ki‰n cûa trÈ, cÀn phäi nhÆn l‡i n‰u cha mË có l‡i v§i trÈ và phäi Ç¥t ÇÎa vÎ mình vào ÇÎa vÎ trÈ Ç‹ thông cäm và hÜ§ng dÅn chúng. ñây là phÜÖng pháp giáo døc nhân bän vÆy.

=END=

(SGT)

Phø n» còn ÇÜ©ng cong thì còn quy‰n rÛ! Dù cho sÓng lâu træm tu°i Çi n»a, n‰u ngÜ©i Çàn bà vÅn có ÇÜ®c m¶t thân hình tuyŒt v©i, nàng vÅn làm bÒi hÒi con tim cûa tÃt cä m†i chàng trai m§i l§n lÅn cä Çàn ông quš phái, n°i ti‰ng æn chÖi! Trong sÓ nh»ng ngÜ©i Çàn bà ÇËp nhÃt nÜ§c Anh, Elizabeth Hurley vØa ÇÜ®c 5000 con m¡t sành Ç©i, ch†n là ngÜ©i phø n» quy‰n rÛ nhÃt, vì nàng có m¶t thân hình ÇËp nhÃt! Cho dù næm nay, Elizabeth Hurley Çã bÜ§c vào tu°i 42!

Tåp chí New Woman vØa công bÓ tên 5 ngÜ©i phø n» ÇÜ®c 5000 Ç¶c giä bình ch†n là có thân hình ÇËp nhÃt nÜ§c Anh, trong Çó, Elizabeth Hurley ÇÜ®c x‰p sÓ m¶t. BÓn ngÜ©i còn låi là Victoria Beckham, Myleene Klass, Kelly Brook và Kate Moss. TÃt cä ÇŠu trÈ hÖn Elizabeth Hurley! Th‰ m§i lå!

Elizabeth Hurley næm nay 42 tu°i và là diÍn viên - ngÜ©i mÅu n°i ti‰ng nhÃt nhì Anh quÓc. Cô vØa m§i lên xe hoa vào ÇÀu tháng 3/07 v§i thÜÖng gia ƒn ñ¶ Arun Nayar. Dù Çã bÜ§c vào tu°i ngoài tÙ tuÀn và tØng sinh m¶t bé trai næm nay 5 tu°i, nhÜng Elizabeth Hurley vÅn gi» ÇÜ®c thân hình hoàn häo. Cô vÅn t¿ tin làm ngÜ©i mÅu gi§i thiŒu BST áo t¡m m§i cûa mình cho mùa hè 2007. NiŠm Çam mê thi‰t k‰ áo t¡m dành cho phø n» cÛng Çã mang vŠ cho Elizabeth giäi Doanh nhân cûa næm do tåp chí Glamour - Anh quÓc bình bÀu.

Ngay ª MÏ, Elizabeth Hurley cÛng vÅn ng¿ trÎ trong trái tim cûa nhiŠu Çàn ông MÏ. Tuy Çã qua cái tu°i thi‰u n» tØ lâu, vÆy mà "c¥p giò trÜ©ng túc ÇËp nhÃt nÜ§c Anh" Elizabeth Hurley vÅn gi» ÇÜ®c cho mình m¶t thân hình bÓc lºa và gÜÖng m¥t kiŠu diÍm ÇÀy thách thÙc nhÜ khi còn Çôi mÜÖi. M¥c dù Çang ª tu°i 42 nhÜng ngÜ©i ÇËp này vÅn dÍ dàng "hå bŒ" ÇÜ®c nh»ng ngôi sao trÈ xinh ÇËp tri‹n v†ng cûa Hollywood nhÜ: Scarlett Johansson, Jessica Alba Ç‹ ÇÙng thÙ hai trong danh sách bình ch†n 12 "mÏ nhân ngÜ" nóng bÕng nhÃt th‰ gi§i cûa tåp chí danh ti‰ng dành cho các quš ông MÏ, National Enquirer.

Và không chÌ cÓng hi‰n tu°i thanh xuân cûa mình cho sàn diÍn, ngôi sao này cÛng Çã mang Ç‰n cho khán giä màn änh nhÕ nh»ng giây phút thÜ giãn qua các b¶ phim Çáng nh§ nhÜ: Austin Powers: International Man of Mystery, Austin Powers: The Spy Who Shagged Me, My Favorite Martian, The Weight of Water, Bedazzled...

Cái tên Elizabeth Hurley m¶t th©i Çã làm náo loån làng th©i trang th‰ gi§i b¢ng nh»ng bÜ§c chân säi dài trên sàn catwalk. Liz Çã l†t vào m¡t xanh cûa các chû nhân ông th©i trang n°i ti‰ng bªi cô sª h»u m¶t Çôi chân dài, m¶t thân hình chuÄn và m¶t khuôn m¥t xinh ÇËp quy‰n rÛ.

Còn v§i ÇiŒn änh có th‹ nói, các Çåo diÍn cûa Hollywood Çã Ç‹ m¡t Ç‰n Liz nh© vào nhan s¡c và nh© mÓi tình lãng mån gi»a cô v§i nam tài tº cûa BÓn Çám cÜ§i và m¶t Çám ma Hugh Grant lúc bÃy gi©.

ñÀu tháng 3 vØa qua, c¥p Çôi n°i ti‰ng Elizabeth Hurley và Arun Nayar Çã bí mÆt t° chÙc Çám cÜ§i tåi lâu Çài Sudeley v§i s¿ hiŒn diŒn cûa 300 vÎ khách n°i ti‰ng th‰ gi§i. Trong Çám cÜ§i, cô dâu Elizabeth Hurley Çã xuÃt hiŒn thÆt l¶ng lÅy và hoàn häo, h§p hÒn tÃt cä Çám quan khách mày râu, và làm cho tÃt cä quš bà, quš cô ghen tœ, xanh r©n cä m¥t mÛi... Chi‰c váy cÜ§i màu tr¡ng cûa hãng Versace thÆt s¿ Çã giúp Liz trª thành m¶t trong nh»ng cô dâu ÇËp nhÃt th‰ gi§i dù cô Çã bÜ§c vào tu°i 42. Bó hoa tr¡ng trên tay và vÜÖng miŒn Çính toàn kim cÜÖng càng khi‰n cô thêm n°i bÆt và sang tr†ng.

Trä l©i phÕng vÃn, chú r‹ Arun Nayar cho bi‰t: "Tôi gÀn nhÜ nghËt thª khi thÃy Liz Çi vŠ phía mình. Quä th¿c, tôi chÜa bao gi© ÇÜ®c thÃy ai ÇËp Ç‰n nhÜ th‰. Tôi Çã phäi cÓ g¡ng kiŠm ch‰ nh»ng gi†t nÜ§c m¡t... sung sÜ§ng tuyŒt v©i cûa tôi, cho dù, tôi và nàng Çã yêu nhau suÓt 4, 5 næm nay". NgÜ©i Çàn bà có thân hình ÇËp bao gi© cÛng là ngÜ©i Çàn bà Ça cäm, Ça tình. Trong Çám cÜ§i, cô dâu Elizabeth cÛng Çã xúc Ç¶ng không ngæn ÇÜ®c nÜ§c m¡t, khi nghe Elton John hát.

Sau Çám cÜ§i tåi Anh quÓc, c¥p v® chÒng m§i cÜ§i Çã có m¥t tåi Mumbai, ƒn ñ¶ Ç‹ ti‰p tøc t° chÙc Çám cÜ§i lÀn thÙ hai, theo phong tøc truyŠn thÓng ƒn ñ¶, quê hÜÖng chú r‹. LÍ cÜ§i thÙ 2 này kéo dài 6 ngày v§i ÇÀy Çû màu s¡c "c° truyŠn" cûa quê hÜÖng Kamasutra. Có 60 ngÜ©i bån thân nhÃt và gia Çình cûa cô dâu chú r‹ Çã bay tØ Anh sang ƒn ñ¶ Ç‹ ti‰p døc d¿ Çám cÜ§i cûa Elizabeth Hurley. Và chú r‹ Çã Ç¥t mua hàng nghìn bông hoa thûy tiên và phong lan tØ xÙ sª hoa Hà Lan Ç‹ tô Çi‹m cho lÍ cÜ§i. Ngay sau Çám cÜ§i thÙ 2, Elizabeth Hurley Çã xuÃt hiŒn v§i cái bøng to tròn khác thÜ©ng khi‰n nhiŠu ngÜ©i nghi ng©, cô Çã có bÀu ÇÜ®c vài tháng.

CÛng giÓng nhÜ phÀn Çông nh»ng Çàn bà ÇËp trên th‰ gi§i, Elizabeth Hurley có thói quen thích æn quà v¥t, cho dù cô rÃt muÓn gìn gi» nh»ng ÇÜ©ng cong thiên phú tuyŒt v©i cûa mình. NgÜ©i ÇËp m¡t xanh cûa Anh ti‰t l¶, cô mê ÇÒ æn t§i mÙc x‰p m¶t chÒng sách dåy nÃu nÜ§ng trên giÜ©ng Ç‹ xem hình m‡i khi thèm thuÒng. Liz thÜ©ng ng¡m nghía tØng bÙc änh chøp các món æn rÒi m§i an tâm chìm vào giÃc ngû.

Nhân dÎp nói chuyŒn vŠ thÙc æn, Liz cÛng phû nhÆn luôn chuyŒn cô nhÎn Çói Ç‹ tránh tæng cân. Liz cho bi‰t, ngày nào cô cÛng æn quà v¥t. Cô nói: "Tôi bi‰t báo chí ÇÜa tin tôi æn có m¶t thìa cháo suông m¶t ngày Ç‹ cÀm hÖi. BuÒn cÜ©i ch‰t Çi ÇÜ®c. Tin này ch£ng Çúng chút nào. Tôi ng¡m tranh änh các món æn suÓt tÓi, và ngày nào cÛng phäi nhÃm nháp chocolate". Liz Hurley còn cho bi‰t thêm, cô mê bánh ng†t, nh»ng món tráng miŒng thÖm ngÆy và nh»ng chi‰c sandwiches ÇÀy calorie.

BÃt cÙ ngÜ©i Çàn ông nào, ÇÜ®c ng¡m nhìn Elizabeth Hurley qua tranh änh, phim, hay tr¿c ti‰p ÇÜ®c g¥p g«, ÇŠu thØa nhÆn, nh»ng tØ "xinh ÇËp", "thông minh", "quy‰n rÛ", "ng†t ngào", "Ç¢m th¡m".... cÛng không Çû Ç‹ miêu tä h‰t s¿ quy‰n rÛ, g®i tình, cûa ngÜ©i ÇËp tuyŒt v©i này.

***

Elizabeth Hurley sinh ngày 10/06/1965 tåi Hampshire, nÜ§c Anh. Cha cô là sÏ quan quân Ç¶i, còn mË là giáo viên cÃp 1. Trong th©i gian l§n lên ª Basingstoke , Anh quÓc, Hurley Çã mÖ trª thành m¶t vÛ công nên Çã theo h†c chuyên ngành vÛ Ba lê tåi m¶t trÜ©ng n¶i trú khi m§i 12 tu°i.

Næm 21 tu°i, Elizabeth có ÇÜ®c vai diÍn ÇÀu tiên trong Ç©i v§i b¶ phim Aria (1987). CÛng trong næm này, Hurley tham gia ti‰p vào b¶ phim Rowing In the Wind cùng v§i bån trai tÜÖng lai Hugh Grant. M¶t næm sau, Hurley vào vai Christabel Bielenberg trong phim Christabel. Næm 1992, tài næng cûa Hurley phÀn nào ÇÜ®c công nhÆn ª MÏ khi cô tham gia vào b¶ phim hành Ç¶ng Passenger 57. M¥c dù Çây là b¶ phim cûa Hollywood nhÜng cô vÅn không dÍ ki‰m ÇÜ®c nh»ng vai "chÃt lÜ®ng" khác. Vì vÆy, Hurley quy‰t ÇÎnh quay vŠ Anh.

BÃt kÿ ngÜ©i nào nói r¢ng quÀn áo không quan tr†ng thì chÙng tÕ ngÜ©i Çó không bi‰t con ÇÜ©ng Ç‰n v§i danh v†ng cûa Elizabeth Hurley. Næm 1994, Hurley Çã Ç‰n tham d¿ bu°i gi§i thiŒu phim Four Weddings and a Funeral cûa Hugh Grant tåi Luân ñôn v§i chi‰c váy cûa hãng Versace danh ti‰ng. Chi‰c váy sang tr†ng này vÓn dành chÌ Ç‹ trÜng bày nhÜng Versace Çã dành cho Hurley m¶t Ç¥c ân khi cho cô mÜ®n và chi‰c váy Çã trª thành tÃm vé ÇÜa Hurley lên hàng minh tinh quÓc t‰. Hurley càng ÇÜ®c chú š hÖn khi cô ÇÜ®c hãng mÏ phÄm danh ti‰ng Estée Lauder m©i làm ngÜ©i mÅu Çåi diŒn cho công ty.

Trong th©i gian Liz yêu Hugh Grant, anh chàng tØng bÎ b¡t giam vì Çã qua Çêm v§i cô gái bán hoa Divine Brown. Sau vø tai ti‰ng Çó, nhiŠu ngÜ©i Çoán r¢ng Hurley và Grant së "ÇÜ©ng ai nÃy Çi". Tuy nhiên, h† không chÌ vÅn bên nhau mà còn cùng lÆp ra công ty sän xuÃt phim có tên Simian Films. B¶ phim ÇÀu tiên cûa công ty này là Extreme Measures (1996) v§i s¿ tham gia diÍn xuÃt cûa Hugh, Gene Hackman và Sarah Jessica Parker.

ñ‰n th©i Çi‹m này, có ngÜ©i nào Çó vÅn chÜa nói Ç‰n tên cûa Elizabeth Hurley, thì b¶ phim Austin Powers: International Man of Mystery (1997) Çã th¿c s¿ giúp cô n°i ti‰ng hoàn vÛ. Sau vai diÍn ÇiŒp viên Vanessa Kensington bên cånh nam diÍn viên Mike Myers, Liz trª thành tài tº ÇiŒn änh æn khách nhÃt và ÇÜ®c nhiŠu Çåo diÍn phim änh, nhiŠu ông bÀu ngoåi hång Ç‹ š, m©i g†i. K‰t quä, sau Çó, Hurley tham gia m¶t sÓ b¶ phim khác nhÜ Permanent Midnight (1998), My Favorite Martian (1999), EDtv và Austin Powers 2: The Spy Who Shagged Me. CÛng trong næm Çó, Hurley th¿c hiŒn b¶ phim Mickey Blue Eyes v§i vai trò Çåo diÍn. ñây là b¶ phim thÙ hai cûa công ty Simian Films và có s¿ góp m¥t cûa Hugh Grant. M¶t sÓ b¶ phim ti‰p sau Çó cûa Liz nhÜ The Weight of Water (2000), Bedazzled (2000), Bad Boy (2002) cùng v§i Denis Leary, và Serving Sara. Næm 2004, Elizabeth vào vai kÈ sát nhân hàng loåt trong phim Method.

Næm 2000, sau 13 næm g¡n bó, cô và Hugh Çã "m‡i ngÜ©i m¶t ngä". NhiŠu ngÜ©i cho r¢ng Çó là do bÃt ÇÒng quan Çi‹m trong viŒc sinh con. Sau Çó, Liz Çã rÖi vào vòng tay cûa nhà sän xuÃt phim giàu có Stephen Bing vào næm 2001. Cä hai Çã chào Çón ÇÙa con trai Damian Charles ra Ç©i vào ngày 14/04/2002.

Ban ÇÀu Bing phû nhÆn r¢ng anh là cha ÇÈ cûa ÇÙa bé và nói r¢ng gi»a anh và Liz không hŠ có mÓi quan hŒ gì Ç¥c biŒt. NhÜng sau Çó, cùng v§i k‰t quä xét nghiŒm DNA Çã chÙng minh Bing Çích th¿c là cha cûa Damian Charles.

=END=

9- GÜÖng XÜa Tích CÛ

- L‡i Phäi Tåi Ai?

Mõ Sàigòn

(SGT)

Doãn ñŠ Nam , ngÜ©i ª VÛ DÜÖng, tÌnh HÒ B¡c, n°i ti‰ng thông minh nên ÇÜ®c mË cha vô cùng yêu m‰n. M¶t hôm Doãn ông cho g†i ñŠ Nam Ç‰n mà nói r¢ng:

- ñÒng tiŠn không mang låi cho con s¿ sung sÜ§ng vŠ tinh thÀn, nhÜng ÇÓi v§i vÆt chÃt. Không có tiŠn quä là Çåi nån ai tai. Khó lòng vui sÓng!

- Con h†c giÕi, låi chæm, thì phäi bi‰t ch†n nghŠ nào... ÇÈ nhiŠu tiŠn m§i phäi. Ch§ ÇØng ham chu¶ng cái vÈ bên ngoài, ho¥c lš tÜªng lung tung, mà Ç‰n lúc... sáu mÜÖi læm låi trong ngÜ©i tay tr¡ng.

- Hôm trÜ§c con Çi h†c, thÀy có dåy r¢ng: "Duyên ki‰p! TiŠn båc không trä h‰t ÇÜ®c Çâu!" Nay cha mË låi xúi con tìm tiŠn nhÜ vÆy. Há ch£ng Çi ngÜ®c låi v§i tôn sÜ. MÀn ÇiŠu không Çúng?

Doãn ông nghe con giäi bày nhÜ vÆy, bèn l¡c ÇÀu mÃy cái rÒi Ç¥t tay lên vai con mà nói r¢ng:

- TrÜ©ng h†c và trÜ©ng Ç©i nhiŠu khi trái ngÜ®c nhau, nên l©i dåy cûa thÀy ch£ng có gì sai cä. Cha chÌ lo n‰u không có kim ngân, thì dÅu muÓn yêu cÛng h°ng sÙc hÖi Çâu mà yêu dài yêu t§i.

RÒi ngØng låi Ç‹ thª. Hàn thÎ nghe chÒng tÕ bày nhÜ vÆy, liŠn h§n hª ru¶t gan, nhào dzô phang t§i:

- ThÀy con là Çàn ông, låi m¶t mình ÇÖn chi‰c. ChÜa hŠ bi‰t cái kh° khi v® muÓn là gì, nên m§i Äu tä dåy con nh»ng ÇiŠu nhÜ th‰. Ch§ th¿c ra tâm lš Çàn bà, không chÌ d¿a vào... tÙ ÇÙc mà hi‹u thÃu ÇÜ®c Çâu!

- Cái này thÀy chÜa dåy. VÆy mË có th‹ vì hånh phúc cûa con sau này mà thÓ l¶ ÇÜ®c chæng?

ñoån, bÜ§c t§i tû chè lÃy ra chai rÜ®u Gò Çen. Rót m¶t ly cho chÒng, nºa ly cho mình, rÒi cao hÙng nói:

-Dù xây chín bÆc phù ÇÒ, không b¢ng làm phÜ§c cÙu cho m¶t ngÜ©i. NgÜ©i ngoài còn xä thân là vÆy, huÓng chi con mình. Lë nào im l¥ng mà coi Ç¥ng hay sao?

RÒi ¿c m¶t phát cho lòng tâm thông suÓt, Çoån ngÒi k‰ bên con. NhÕ nhË nói r¢ng:

- N‰u có dÎp Çi d¿ tiŒc cÜ§i, con hãy quan sát mà coi. ñàn bà xài ÇÒ giä nhiŠu, hay là con gái? Có phäi là Çàn bà không? Sao låi xäy ra c§ s¿ tùm lum nhÜ th‰? Tåi vì con gái Çang th©i xuân s¡c, nên v»ng tin vào s¿ hÃp dÅn và lôi cuÓn cûa mình, thành thº có xài ÇÒ giä cÛng phÀn træm không l§n. Còn Çàn bà, m¶t khi bóng ngã hoàng hôn - thì s® trÜ§c gÜÖng ngÒi ch‰t l¥ng - nên phäi vÎn vào cái bên ngoài Ç¥ng cÙu cái bên trong, là vì duyên c§ Çó. Låi n»a, con gái khi yêu thÜ©ng chÌ mong ÇÜ®c chung sÓng v§i ngÜ©i mình Çã ch†n, bÃt k‹ thÃt nghiŒp hay chÜa. BÃt k‹ có nhà hay Çi mÜ§n, bªi cÙ chæm b£m nghï r¢ng: ñÒng v® ÇÒng chÒng tát mÃy ao cÛng cån. Còn mÃy bà, m¶t khi gªi g¡m chuyŒn træm næm thÜ©ng phäi nhìn vào con sÓ. Næm thì tåm, sáu thì ngon æn, còn bäy thì ch£ng phäi Ç¡n Ço mÀn chi n»a. Con có hi‹u tåi sao không?

ñŠ Nam m¡t tròn nhÜ håt l¿u. Sºng sÓt Çáp:

- Chí làm trai nam b¡c Çông tây con còn có th‹ hi‹u ÇÜ®c, nhÜng ba cái chuyŒn sÓ si‰c ki‹u này. Ch£ng th‹ nào con hi‹u thÃu ÇÜ®c Çâu!

Hàn thÎ b‡ng bÜ§c Ç‰n tû chè, rót tràn ly cån rÒi säng khoái nói:

- MuÓn thanh xuân muôn ngày ª låi thì phäi cÀn quÀn áo, giày dép, h¶t xoàn, tóm t¡t là hÀm bà l¢ng xá xíu. ñã vÆy còn phäi thÄm mÏ thÜ©ng xuyên. Nay chÖi ch‡ này, mai bÖm ch‡ n†, mÓt tÄy xóa tàn nhang, ngày kia låi ào cæng da m¥t. Thº hÕi, tiŠn ra nhiŠu nhÜ vÆy mà Çøng phäi ông thÀn không Çû trä... biu. ChØng mô m§i dính?

ñoån, chæm chú nhìn con. Tha thi‰t nói:

- LÃy nhau lúc trÈ Ç‹ nh© cÆy lúc già, mà muÓn có... lúc già Ç‹ nh© cÆy, thì lúc trÈ phäi có tiŠn cái Çã. Ch§ h°ng có gì thì ch£ng nh»ng lúc trÈ không vui, mà Ç‰n lúc ræng long cÛng mình ên ÇÖn chi‰c!

TÓi Ãy, ñŠ Nam không làm sao ngû ÇÜ®c, bèn mª m¡t thao láo nhìn lên trÀn nhà, bÃt ch®t thÃy con thåch sùng ÇÖn lë chåy ra, bèn buÒn thiu nói:

- ThÀy ta tóc Çã båc, da Çã mÒi, mà còn Çi ª thuê, thì ch£ng trách ch» n® duyên ngàn Çêm không thÃy.

Qua ngày mai, lúc Doãn ông Çang ngÒi kéo thuÓc lào. Ch®t ñŠ Nam chåy vô. L¡p b¡p nói:

Doãn ông ph§n phª Çáp:

- XÙ sª này là xÙ sª cûa luÆt. VÆy luÆt sÜ là ngon lành hÖn cä.

ñŠ Nam låi hÕi:

Doãn ông ÇÜa tay gãi c¢m mÃy cái, rÒi m§i thong thä giäi phân ÇiŠu hÖn thiŒt:

- Con còn nhÕ, chÜa hi‹u chuyŒn Ç©i nên m§i phí sÙc lo tào lao nhÜ th‰. Thº nghï mà coi: Con ngÜ©i ta, có th‹ š thÙc nhiŠu lÀn, nhÜng không th‹ š thÙc cä Ç©i - thì cái lúc không th‹ š thÙc cä Ç©i - con m§i Ç¥ng ngon æn. TiŠn vô trong túi.

ñŠ Nam . Cho dÅu nghe cha giäi bày nhÜ vÆy, nhÜng trong bøng h°ng yên, khi‰n cái lo cÙ luÄn quÄn loanh quanh trong lòng trong då, rÒi nhÜ không d¢n ÇÜ®c niŠm thôi thúc, m§i v¶i Ç‰n cùng thÀy hÀu tÕ l¶ nguÒn cÖn Ç‹ cái lo kia ÇÜ®c Çôi phÀn rÖi nhË, nên vØa g¥p Çã lË mau bày tÕ, gÃp gáp nói:

- Con muÓn ch†n nghŠ Ç‹ làm k‰ mÜu sinh, mà cha hiŠn muÓn luÆt, Ç‰n mË cÛng tuÒng y nhÜ th‰, thì con phäi làm sao?

ThÀy vØa Ç‹ Çi‰u cày xuÓng. Ch®t Çøng phäi câu này, bèn lË nhét m¶t bi, cÄn tr†ng Çáp:

- N‰u con cho ch» hi‰u là n¥ng thì nghe cha nghe mË. N‰u cho ch» hi‰u là nhË, thì nghe t¿ lòng con. Ch§ thÆt ra ta ch£ng có gì hÖn câu Çó!

ñŠ Nam låi hÕi:

- Con không t¿ quy‰t ÇÎnh, låi càng không muÓn mË cha buÒn lòng, thì con phäi làm sao?

ThÀy h‰t nhìn trò, rÒi låi dõi m¡t vào cõi mông lung, Üu tÜ Çáp:

- Không muÓn theo mình, låi không muÓn nghe cha thì chÌ còn cách là mau vŠ nghe v®. CÀm b¢ng chÜa có v® thì Çành cho sÓ phÆn n°i trôi, không b© không b‰n.

RÒi tiŒn tay nåp thêm m¶t bi n»a mà nói r¢ng:

- NghŠ Çi liŠn v§i nghiŒp. BÃt luÆn con ch†n m¶t nghŠ nào thì hãy nh§ ch» nghiŒp Ç¢ng sau. Bäo Çäm së ki‰t nhiŠu hung ít.

Nay nói vŠ Uy‹n thÎ là v® cûa Nam , ÇÜ®c Doãn ông rÜ§c vŠ sau khi Nam tÓt nghiŒp và ki‰m ÇÜ®c viŒc làm. Uy‹n thÎ, vÓn thích làm thÖ, thÜ©ng lÃy cänh mÜa n¡ng Çem vào chung sÓ phÆn, nên mây kéo thì buÒn, n¡ng r¿c låi vui, thành thº chÓn tâm can có Çôi phÀn lãng mån, nên khi bu°i rÜ§c dâu thÃy mÜa ào kéo t§i, liŠn ÇÙng t¿a lan can, n¥ng nh†c nói r¢ng:

KÎp Ç‰n khi vŠ làm v®, låi thÃy Nam miŒt mài bên án thÜ. Lúc hÜ cÃu chuyŒn này, khi tra cÙu chuyŒn kia, khi‰n ch» phu thê mÃt Çi phÀn Ãm m¥n, nên nhân lúc æn cháo ÇÆu xanh cùng chÒng, bèn lo âu nói:

- BÙc tÜ©ng dù l§n c« nào, nhÜng có l‡ nhÕ, n‰u không kÎp th©i sºa chºa, cÛng có ngày sÆp mË nó Çi. Ch» phu thê cÛng tuÒng y nhÜ rÙa. N‰u chàng cÙ miŒt mài theo công viŒc, nay h†p ch‡ này mai h¶i ch‡ kia, mà bÕ quên Çi tu°i thanh xuân Çang trong nhà ngóng Ç®i, thì trÜ§c là l‡i Çåo làm chÒng. Sau gánh ch» Çau thÜÖng. Bªi thi‰p không can Çäm mà ch© lâu nhÜ th‰!

- Ta c¿c nh†c ki‰m tiŠn là chÌ vì nàng. Sao låi trách ta?

Uy‹n thÎ b¿c tÙc Çáp:

ñŠ Nam . Cho dù m§i có v® lÀn ÇÀu, nhÜng cÛng hi‹u ÇÜ®c Çã là Çàn ông, thì chÌ nên nghe ch§ ÇØng bao gi© cãi v®, nên dÀu trong tâm buÒn nhÜ ÇÜa Çám, nhÜng vÈ bên ngoài cÛng ráng gÜ®ng làm vui, rÒi m§i thª ra mà nói này nói n†:

- Ép bu¶c thì không b¢ng t¿ nhiên. Thôi thì Ç‹ Çó rÒi tØ tØ ta sºa.

Mà nói h°ng phäi ch§ máy móc hÜ còn trông mong sºa ÇÜ®c, ch§ trong s§m chiŠu lë nào sºa tính ÇÜ®c hay sao, thành thº xuân t§i Çông qua vÅn còn nguyên nhÜ vÆy, khi‰n Uy‹n thÎ rÀu hÖn cha ch‰t, nên s§m tÓi giäi buÒn ª sân trÜ§c vÜ©n sau, khi‰n ñÒng HÙa ª sát bên m§i âm thÀm bäo bøng:

- ñàn bà có chÒng, mà phäi... Çem tâm s¿ trút ra cùng cây cÕ, thì không nói cÛng bi‰t ch¢ng æn træn quÃn. Vui ÇÜ®c hay sao?

Nghï vÆy, bèn giä b¶ ra tÜ§i rau, rÒi h¡ng gi†ng mà nói r¢ng:

- Giàu nghèo ÇŠu nhÜ nhau trên m¶t ch» tình. Có phäi vÆy chæng?

- Phäi!

HÙa låi hÕi:

- Sau cÖn mÜa m§i ÇÜa dù. Có trÍ quá chæng?

Uy‹n thÎ ÇÜa tay bÈ m¶t nhánh cây, rÒi gÆt gù Çáp:

- TrÍ!

HÙa thÃy hÕi hai câu xuôi chèo mát mái cä hai, bèn hæng hái hÕi ti‰p:

- ñ©i thì ng¡n mà vui thú thì dài. Thân còn sÙc thì hãy h‰t mình mà tÆn hÜªng. KÈo m¶t mai... lá Ç° muôn chiŠu, rÒi lúc Ãy có muÓn yêu thÜÖng cÛng không còn cÖ h¶i. Ch£ng u°ng l¡m Ü?

Uy‹n thÎ nghe ñÒng HÙa vÈ bày nhÜ vÆy, bèn rúng Ç¶ng châu thân, lÄm bÄm nói:

- ChÒng ta ham mê công viŒc Ç‰n n‡i bÕ bê v® hiŠn - thì hånh phúc có ra Çi - cÛng không th‹ trách ta chút nào h‰t cä...

=END=

**********************************